ابن سینا، عشق تشبه جویانه را به جای عشق تملک جویانه مطرح کرد

به گزارش خبرنگار شبستان، دکتر انشاء الله رحمتی، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، در دومین همایش در محضر شیخ الرییس، که با عنوان "عشق در اندیشه بو علی سینا" برگزار شد، به تبیین شخصیت این شخصیت سترگ ایران و اسلام پرداخت.

وی در ابتدای سخنانش با بیان اینکه نمی توان بین دو بعد اندیشه ابن سینا، یعنی حکمت اشراقی و مشایی، خط فاصلی در نظر داشت، گفت: در رابطه با عنوان این همایش که "عشق در نظر بوعلی" است، به نظر می رسد که تاملی ار مفاهیم فلکیات ابن سینا بتواند ما را در این راستا راهنمون باشد.

مدیر مسئول و سردبیر مجله اطلاعات حکمت و فلسفه بر این باور است که نظریات ابن سینا درباره فلکیات او، می تواند رابطه بین حکمت اشراقی و مشایی را به خوبی نشان داده و به ظرایف این امر بپردازد.

وی برای پرداختن به بحث فلکیات، به بحث صدور در آفرینش در دیدگاه اشراق و مشاء اشاره کرد و گفت: سهروردی در مونس العشاق تاکید دارد که اول چیزی که حق آفرید گوهر تابناک عقل بود و در این باره به روایت "اول ما خلق الله تعالی العقل" نیز اشاره دارد.

این مترجم حوزه عرفان و فلسفه در این باره افزود: سهرودی ضمن اشاره به آغاز آفرینش، به نوعی عشق کیهانی در جهان شناسی را مطرح می کند که در همین باره گویی از ابن سینا این آموزه ها را آموخته است.

وی بر این باور است که از نظر فیلسوفان بر خلاف عرفا، عقل دایر مدار آفرینش است و بنابراین تحلیل، اولین موجودی که از واحد، صادر می شود، عقل می باشد.

دکتر رحمتی با اشاره به اینکه در دیدگاه فلاسفه، عالم فیضان خداوند و یا همان واحد است، و این هم به صورت تعقل خداوند می باشد، اظهار داشت: صادر اول که همان عقل اول است نیز با تفکر در خود سه جنبه وجودی متفاوت از او بار دیگر صادر خواهد شد.

وی ضمن تحلیل و تبیین چگونگی صدور جنبه های سه گانه از عقل اول و دیگر عقول، به این نکته اشاره کرد که وقتی صحبت از عقل و نفس در فلاسفه می شود، باید توجه داشت که در بعد دینی اندیشه فیلسوفان ما چیزی به نام عقل وجود ندارد.

دکتر رحمتی بر این باور است که این عقول طرح شده در فلسفه های مختلف اسلامی، همان موجوداتی هستند که در زبان دین به فرشته تعبیر شده اند.

وی در همین باره افزود: هانری کربن، عقل در فلسفه اسلامی را به Intellect یا Reason ترجمه نکرده است، بلکه عقل را به نوعی به ملک مقرر ترجمه نموده است.

مترجم کتاب "معبد و مکاشفه" به تفاوت هایی که در نفس فلکی با عقول هست اشاره کرده و گفت: در عقول گفته می شود که ذاتا و فعلا مجرد هستند، اما نفوس هر چند ذاتا مجردند، اما فعلا مادی بوده و برای انجام افعال خود نیازمند ساحت و مرتبه مادی هستند.

وی همین امر را باعث پیوندی بین نفوس فلکی وعقول دانست و گفت: سهرودی این امور را بر اساس حسن و حزن که در عقول مطرح می شود، تبیین کرده است. همانطور که نفس و بدن ما با هم متحدند، چنین نسبتی نیز باید در افلاک باشد.

دکتر رحمتی به بحث ابن سینا درباره بحث نفس فلکی اشاره کرد و گفت: ابن سینا در اشارات در بحث نفس فلکی، همه این امور را به "راز" ارجاع می دهد و به نوعی راه حل تبیین این مساله را به حکمت اشراقی مربوط می داند.

وی مدعی شد که عشقی که ابن سینا تعریف می کند، عشق تشبه جویانه است که در این نوع عشق در مقابل عشق تملک جویانه قرار می گیرد.

مدیر مسئول و سردبیر مجله اطلاعات حکمت و فلسفه در این باره توضیح داد: ابن سینا به دنبال این است که عشق نفس فلکی را به صورت عشق تشبه جویانه تعریف و تبیین کند. در چنین عشقی، عاشق تلاش می کند با همه وجودش خود را شبیه معشوق بگرداند.

وی که بر اساس تبیین ابن سینا و ارسطو، علت حرکت در افلاک را همین عشق تشبه جویانه معرفی کرد، ادامه داد: در چنین عشقی عاشق نمی خواهد صاحب معشوق بشود، و دراین راستا چیزی هم از معشوق کم نمی شود، بلکه این عاشق است که رشد کرده و به کمال می رسد.

دکتر رحمتی به نقل قولی از جناب شیخ سهرودی اشاره کرد و گفت: سهروردی معتقد است که حقیقت عاشق مسکین، توجه به جناب معشوق است و لهذا صار القمر سریع السیر؛ چرا که هلال ماه این مسیر خود را پیوسته ادامه داد تا از هلال بودن خارج شده و به اوجه بدر بودن برسد و در نتیجه خود را شبیه خورشید گرداند.

گفتنی است، دومین همایش در محضر شیخ الرییس، با عنوان "عشق در اندیشه ابن سینا"، دوم شهریورماه، در سالن سعدی برج میلاد برگزار و در پایان مراسم از فعالیت‌های علمی غلامرضا اعوانی، عضو هیئت امنای بنیاد علمی و فرهنگی بوعلی‌سینا و دبیر علمی جشنواره حکمت سینوی در سال 1388 تقدیر شد.

پایان پیام/