به گزارش خبرنگار تئاتر شبستان، از آغاز دوران انقلاب اسلامی تاکنون، جشنواره های متعدد تئاتری با نگاه، سلیقه ها و موضوعات متنوع برگزار شده که حسابِ تعداد و دفعاتِ برگزاری شان از حوصله خارج است. جشنواره هایی که عمرِ بسیاری شان به امروز نرسیده و نشانِ آنها را تنها می توان در کاتالوگ ها و کتاب های رنگ و رو رفته ی موجود در روابط عمومی های مراکز تئاتری، جست و جو کرد.
اگر جشنواره ی بین المللی تئاتر فجر را یک استثناء بدانیم، معمولا رویدادهای تئاتری این سرزمین در دوره های مختلف همواره با مشکلاتی مواجه بوده اند که اگر به توقف و فراموشی شان نیانجامیده باشد، دست کم در روند برگزاری شان سکته و اختلال ایجاد کرده است. جشنواره های نظیر تئاتر عاشورایی و یا تئاتر دفاع مقدس از شمار رویدادهای از دست رفته اند و جشنواره ی تئاتر رضوی نیز توقف چند ساله ای را میان برگزاری دوره های نهم و دهم تجربه کرده است.
جای خوشحالی است که در سالیان اخیر جشنواره هایی نظیر جشنواره ی بین المللی تئاتر دانشگاهی ایران، جشنواره ی تئاتر ماه و جشنواره ی تئاتر شهر توانسته اند در مسیر ثبات حرکت کرده و فارغ از اینکه میزان اثرگذاری یا کیفی شان چه بوده، دست کم شرایط استقلال و توان ادامه ی حیات یافته اند. جشنواره ی تئاتر فجر نیز با همه ی فراز و نشیب های دوران سی و پنج ساله ی خود، نام و اعتبار درخور توجه ای یافته و در جایگاهی است که خوشبختانه امکان توقفش وجود ندارد.
اگرچه بسیاری صرف برگزاری یک جشنواره ی تئاتر را مبارک می دانند، تعدد جشنواره ها و عدم برنامه ریزی و آسیب شناسی دقیق، معمولا محل بروز آسیب هایی از جمله تولید انبوهِ نمایش ها و نمایشنامه های بی کیفیتی است که در یک پروسه ی معیوب برای اجرای در جشنواره آماده شده و پس از یک یا دو اجرا به پایان می رسند. البته در این میان گروه هایی هستند که اصطلاحاً فوت و فن کار در جشنواره ها را یاد گرفته اند و با تغییر اسم و اندکی جزییات در نمایش ها، گاهی یک اثر را در شمارِ بسیاری جشنواره می گردانند. اتفاقی که اگر زیان هایش را نادیده بگیریم، دست کم ثمری برای تئاتر ندارد.
اینکه برگزاری جشنواره ها تا چه اندازه می تواند به جریان سازی تئاتر کمک کند و یا اینکه در کنار فرصت ها و ظرفیت ها، ممکن است چه تهدیدات و یا آسیب هایی برای تئاتر به دنبال داشته باشد، همواره محل بحث و نظر بوده است. به همین دلیل در نخستین پرونده ی گفت و گوهای تخصصی سال به سراغ جمعی از کارشناسان، دبیران جشنواره های شاخص تئاتر و مسئولین مرکز هنرهای نمایشی رفتیم تا دلایل توفیق، توقف و یا ناکامی جشنواره ها را جویا شویم.
علی یزدان دوست
نظر شما