خبرگزاری شبستان/قم
نهم شهریور یادآور ناپدید شدن مبارزی از جنس مردم، امام موسی صدر است، انسانی که با دعوت قذافی، دیکتاتور لیبی به این کشور عزیمت کرد و سفری بی بازگشت برای او و 2 تن از همراهانش رقم خورد.
امام موسی صدر چه نقشی در منطقه ایفا و چه هدفی را دنبال می کرد؟ چرا وجود او ترس و دلهره در دل برخی افکند؟ چرا مرتکب چنین جنایتی در حق او شدند؟ چرا تاکنون که سه دهه از ربودن او گذشته، پیگیری درخوری برای آزادی اش صورت نگرفته است؟ چرا مجامع بین المللی سکوت پیشه کرده اند؟
30 سال تمام از ربودن امام موسی صدر و همراهانش می گذرد اما گذر ایام و بروز حوادث متعدد و متنوع، گرد فراموشی بر حادثه ربودن ایشان ننشانده است. مرور بر زندگی و مجاهدت های امام موسی صدر، علل ربودن و حذف ایشان را بهتر روشن می کند.
فعالیتهای امام موسی صدر در ایران
سید موسی صدر رهبر شیعیان لبنان، فرزند برومند بزرگ مرجع فقید شیعه، مرحوم آیت الله سیدصدرالدین صدر است، پدر و اجداد پدری و مادری وی عموما از علمای دین و زعمای بزرگ شیعه بودند.
امام موسی صدر در 14 خرداد 1307 هجری خورشیدی در شهر قم دیده به جهان گشود، پس از اتمام تحصیلات سیکل به حوزه علمیه قم رفت و از محضر حضرات آیات سید محمد باقر سلطانی طباطبایی، شیخ عبدالجواد جبل عاملی، امام خمینی(ره) و سید محمد محقق داماد کسب فیض کرد.
او 13 سال در حوزه علمیه به فراگیری علوم حوزه پرداخت و در کنار تحصیلات حوزوی، دروس دبیرستان خود را نیز به اتمام رساند و نخستین روحانی فارغ التحصیل در رشته حقوق از دانشگاه تهران به شمار می رفت.
وی قبل از عزیمت به نجف اشرف از سوی علامه طباطبایی نظارت بر نشریه انجمن تعلیمات دینی را عهده دار و پس از ورود به نجف همزمان با تحصیل به عضویت هیئت امناء جمعیت "منتدی النشر" در آمد و پس از بازگشت به قم در کنار اداره یکی از مدارس ملی این شهر، مسئولیت سردبیری مجله تازه تاسیس "مکتب اسلام" را عهده دار شد.
از مهمترین فعالیت های امام صدر در آخرین سال اقامت در شهر قم، تدوین طرحی گسترده جهت اصلاح نظام آموزشی حوزه علمیه بود که با همفکری حضرات آیات محمد بهشتی، ناصر مکارم شیرازی و برخی دیگر از بزرگان صورت پذیرفت. سپس امام صدر پس از درگذشت آیت الله سید عبدالحسین شرف‌الدین رهبر شیعیان لبنان به عنوان جانشین آن مرحوم، ایران را به مقصد لبنان ترک کرد.
تأسیس دبیرستان ملی صدر در قم
از آنجایی که پیش از انقلاب اسلامی ایران، محیط مدارس دولتی، به خصوص در سطح دبیرستان، فاسد شده بود و در واقع در تربیت درست فرزندان مسلمانان کوششی نداشتند و به جنبه های منفی می پرداختند، از این رو برخی از اندیشمندان به این فکر افتاده بودند که در مقابل این تهاجم فرهنگی غرب و بمباران افکار با اندیشه های فاسد و منحط بیگانگان اقدامات مثبتی انجام دهند.
در اغلب شهرهای مذهبی از جمله قم، مردم متدین و علما برای اینکه فرزندان آنها آلوده نشوند مثل همیشه دست به مبارزه منفی زده بودند و فرزندان خود را به مدارس دولتی نمی فرستادند و اگر هم با تحصیل آنها در اینگونه مدارس موافقت می کردند، تا پایان دوره دبستان بود و از آن به بعد، اگر می خواستند ادامه تحصیل بدهند به تحصیل علوم حوزوی تشویق شان می کردند و گاهی اخذ مدرک دیپلم را هم "مجاز" و "مشروع" نمی دانستند.
در این شرایط بود که سیدموسی صدر با همکاری یکی از فرهنگیان در قم، به نام احمد اوحدی امتیاز تأسیس یک دبیرستان ملی را از وزارت فرهنگ گرفت و بلادرنگ در نزدیکی حرم مطهر حضرت معصومه(س) محلی را اجاره کرده و دبیرستان ملی با مدیریت سید موسی صدر شروع به فعالیت کرد و بدین ترتیب دبیرستان صدر با مدیریت سید موسی صدر و با همکاری احمد اوحدی، شروع به فعالیت می کند و فرزندان اهالی متدین قم بدور از چشم نامحرمان، تربیت می شوند.
پس از آنکه دبیرستان صدر راه‌اندازی شد، سید موسی صدر به خاطر مسافرتی که به عتبات عالیات داشت و از آنجا هم عازم لبنان بود، با ارسال نامه ای به اداره فرهنگ شهرستان قم، از سمت مدیریت دبیرستان صدر نیز استعفا داد و یک فرد متعهد دیگری به نام محمد رزاقی را به جای خود معرفی کرد و همچنان این فعالیت فرهنگی به کمک دوستان فرهنگی وی، بعد از او ادامه پیدا کرد و منشأ خدمات ارزنده‌ای شد.
پایه گذاری مجلس اعلای شیعیان لبنان
امام موسی صدر پس از سال ها کوشش و فعالیت و مسافرت های متعدد به کشورهای اسلامی و آفریقایی و اروپایی، تماس با رجال و بزرگان و اندیشمندان و مصلحان سراسر جهان، شرکت در کنگره‌های جهانی، تحقیق و مطالعه پیرامون مظاهر حیات اروپایی و زندگی غربی و ایجاد ارتباط با نهضت های انسانی و اجتماعی و فرهنگی تجربیات باارزشی را کسب کرد و با وقوف کامل بر اوضاع و احوال شیعه و امکانات بالفعل و بالقوه آنان، به ضرورت تأسیس یک تشکیلات مادر که همه شئون شیعیان را زیرنظر داشته باشد پی برد و تمامی نیروی خود را در این مسیر به کار گرفت.
وی در سال 1966میلادی در یک مصاحبه مطبوعاتی در بیروت شرکت کرد و آلام و دردها و رنج های شیعیان را طی سال های متمادی برشمرد و مظاهر و پدیده‌های رنج آلود و رقت بار جریان شیعه را براساس آمار و ارقام و در شکلی علمی و محققانه و گویا، در معرض افکار عموم قرار داد و موجبات نیاز به یک مجلس را برای شیعیان تبیین کرد.
بالاخره اقدامات و کوشش های پیگیر و مداوم و خستگی ناپذیر او به نتیجه رسید و در سال 1967 میلادی، شیعیان لبنان این فرصت را پیدا کردند تا مجلسی را تحت عنوان "المجلس الاسلامی الشیعی الاعلی" پایه گذاری کنند.
امام موسی صدر در سال 1969میلادی به عنوان نخستین رئیس مجلس اعلای شیعه برگزیده شد و در نخستین اطلاعیه ای که صادر کرد، برنامه عملی خویش را برای تحقق اهداف مجلس اعلای شیعه با خطوط اساسی و مترقی اعلام کرد.
تنظیم شئون طایفه شیعه و بهسازی هرچه بیشتر زندگی اقتصادی و اجتماعی شیعیان، وصول به یک موقف کامل اسلامی، چه از نظر فکری و علمی و چه از نظر مبارزاتی و جهاد، مبارزه با عوامل تفرقه افکن و وصول به یک وحدت کامل اسلامی، همکاری با همه طوایف مذهبی لبنان و کوشش برای حفظ وحدت کشور، مبارزه پیگیر با جهل و فقر و ستم، عقب ماندگی های اجتماعی و مفاسد اخلاقی، پشتیبانی همه جانبه از نهضت مقاومت فلسطین و مشارکت با دولت های مترقی و عرب در راه مبارزه با اسراییل و آزادسازی سرزمین های غصب‌شده توسط رژیم اشغالگر قدس از جمله خطوط مجلس اعلای شیعیان لبنان بود.
ربوده شدن امام موسی صدر
امام موسی صدر در مقام پیشوایی شیعیان لبنان قریب 20 سال تبلوری رهبری صحیح، مردمی و موفق را به نمایش گذارد و در نیمه دوم قرن بیستم فصل جدیدی از حیات اجتماعی سیاسی لبنان را گشود. رهبر باکفایتی که سازمان فلسطینی "الفتح" را قرین سازمان شیعی "امل" قرارداد و میان محرومان در وطن (شیعیان) و محرومان از وطن (فلسطینیها) صیغه برادری خواند.
امام موسی صدر در آخرین مرحله از سفر دوره‌ای خود به برخی کشورهای عربی با دعوت رسمی معمر قذافی رهبر لیبی به همراه شیخ محمد یعقوب و عباس بدرالدین (خبرنگار) در 3 شهریور 1357 وارد این کشور شد و در هتل الشاطی در طرابلس مستقر و در نهایت در روز 9 شهریور ربوده شد.
و اینک بیش از 30 سال از این پدیده شوم و فاجعه آمیز می گذرد و تا بحال بجز یک سلسله اخبار مرسل و یا غیرموثق و گه گاه شایعات بی سروته از سرنوشت او اطلاع صحیح و موثقی دردست نیست؛ هرچند که بسیاری از رهبران و بزرگان جهان، مسئولیت ناپدیدشدن امام موسی صدر را به عهده شخص سرهنگ قذافی رهبر لیبی گذارده و معتقدند تنها اوست که باید پاسخگوی این رخداد سهمناک، به نسل امروز و فردا و وجدان های آگاه و بیدار انسانی و تاریخ بشریت باشد.
هرچند اطلاعات به دست آمده در سال های پس از ناپدید شدن امام موسی صدر نشان می دهد که وی در قید حیات بوده و به همراه تعدادی دیگر از علما و فعالان اسلامی‌جهان عرب، در زندانهای لیبی به سر می برند.
تاثیرات بازگشت امام صدر
بازگشت امام موسی صدر در شرایط فعلی که بیداری اسلامی نیز حاصل شده است، می تواند تمام موازنه ها را به نفع تفکر انقلاب اسلامی ایران برگرداند. یکی از آزاداندیشان غربی گفته بود:"انقلاب ایران نخستین جریانی است که می خواهد 2 عنصر انصاف و اخلاق را وارد مدیریت جامعه کند؛ لذا از دو انقلاب کبیر فرانسه و اکتبر شوروی هم قدرتش بیشتر خواهد بود و هر دو آنها را عقب خواهد زد و نباید به عنوان حادثه ای منطقه ای آن را در نظر گرفت بلکه باید نگاهی جهانی به آن داشت."
بدون تردید به این امر باید باور داشت که حضور و وجود امام موسی صدر، با وجود شرایط سنی و جسمانی اش، پتانسیل قدرتمندی خواهد بود که تمام عوامل فکری و روحی و آزادیخواهی و آزادی بخش را گردهم می آورد و رودخانه عظیمی را به جریان خواهد انداخت که بی تردید به دریای مواج عدل و آزادی متصل خواهد شد.
به هرحال او هم اکنون درمیان ما نیست اما هماره در قلب های توده‌های محروم لبنان و مسلمانان مظلوم و مبارز زادگاهش ایران زنده است و یاد و خاطره و رهبری و شخصیت ممتاز وی هیچگاه فراموش نمی شود.
چنین مردی ازبین رفتنی نیست، او که آرزوهای تاریخ را عینیت بخشید و با افکارش زمان را به لرزه درآورد. اندیشه های او به روشنی آفتاب بود، سخنانش از آتش هم فروزا‌تر بود. با دستانش نهالهایی را در زمین غرس کرد که چه نیکو به ثمر نشست.
... آری امام موسی صدر، در عصر ما خورشیدی همچنان درخشان است هرچند در میان ما نیست. رذیلانه او را از میان ما ربودند تا چند صباحی دیگر بر اریکه حکم مزدورانه خود، تکیه بزنند، اما غافل از اینکه سرانجام حکم محتوم الهی، که درباره همه ستمکاران تاریخ جاری شده است، در حق آنها نیز جاری و آنان به کیفری دردناک دچار خواهند شد.
امام موسی صدر روحانی مبارز و صدیق در راه اسلام است که در تمامی دوران فعالیت خویش با روحیه ای خستگی ناپذیر کوشید تا وحدت بخش شیعیان باشد و چهره اصیل و پاک آنها را به جهانیان بشناساند، وجود او برای مسلمانان مایه امید و دلگرمی بود. ناپدید شدن وی غمی عظیم را در سینه شیعیان به یادگار گذاشت و سالهاست که آنان رهایی امام موسی صدر را از درگاه ایزدمنان خواستارند.
پایان پیام/
بیت اله احمدی
نظر شما