به گزارش خبرنگار سرویس اندیشه خبرگزاری شبستان، در کانال تلگرامی مصطفی دلشاد تهرانی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه قرآن و حدیث در سلسله مطالبی با عنوان تعصب ورزیدن بر اخلاق براساس خطبۀ قاصعه امیرالمومنین امام علی(ع) آمده است:
امام علی (ع) در خطبۀ قاصعه پس از بیان این امر که اگر چاره ای جز تعصّب ورزیدن نیست، باید تعصب ورزیدن انسان بر اخلاق باشد، سفارش کرده است که انسان‌ها بر ده چیز در زندگی بایستند و از آن عدول نکنند:
1- پاسداشت حق همسایگی و امان
2- پاسداشت عهد‌ها و پیمان ها
3- پذیرفتاری نیکی گسترده
4- نافرمانی از خودبزرگ بینی
5- دست یافتن به فضیلت و برتری
6- بازايستادن از ستم
7- بزرگ شمردن گناه خون ریزی
8- دادن دادِ مردمان
9- فروخوردن خشم
10- پرهیز‌نمودن از تباهکاری در زمین
در ادامه بخش اول از هفتمین مورد؛ بزرگ‌شمردن گناه خونریزی را شرح می دهیم:
«فَتَعَصَّبُوا لِخِلاَلِ الْحَمْدِ مِنَ الاْءِعْظَامِ لِلْقَتْلِ»؛ نهج‌البلاغه، خطبۀ قاصعه/ پس تعصب بورزید برای خوی‌های پسندیده، مانند بزرگ‌شمردن گناه خونریزی.
در اندیشه و سیره امیرالمومنین امام علی(ع) براساس آموزه‌های قرآنی و نبوی، بزرگ‌ترین حرمت، حرمت خون است و تا زمانی که این امر در نزد حکومت و مردمان چنین تلقی نشود و نسبت به آن حساسیتی سخت ظهور ننماید، الزامی اطمینان‌آور برای امنیت جان انسان‌ها از جانب حکومت و مردم فراهم نمی‌شود.
امیرالمومنین امام علی(ع) در عهدنامه مالک اشتر، دراین باره، به روشنی و استواری تمام، فرموده است: «وَ إِيَّاكَ وَ الدِّمَاءَ، وَ سَفْكَهَا بِغَيْرِ حِلِّهَا، فَإِنَّهُ لَيْسَ شَيْءٌ أَدْعَى لِنِقْمَةٍ، وَ لَا أَعْظَمَ لِتَبِعَةٍ، وَ لَا أَحْرَى بِزَوَالِ نِعْمَةٍ، وَ انْقِطَاعِ مُدَّةٍ، مِنْ سَفْكِ الدِّمَاءِ بِغَيْرِ حَقِّهَا. وَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ مُبْتَدِئٌ بِالْحُكْمِ بَيْنَ الْعِبَادِ، فِيمَا تَسَافَكُوا مِنَ الدِّمَاءِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ»؛ (نهج‌البلاغه، نامۀ ۵۳)
«تو را سخت پرهيز می‌دهم از خونها و به ناروا‌ريختن آنها، زيرا چيزى بيشتر از ريختن خون ناحق، كيفر [الهى] را برنمی‌انگيزد، و پيامد بدفرجامى از آن بزرگتر به دنبال نمیآورد، و به برچيده‌شدن نعمت سزاوارتر نمی‌گرداند، و روزگار را به سر نمی‌رساند. و خداى پاك از هر كاستى در روز رستاخيز، آغازگر داورى خونهايى می‌شود كه بندگان از يكديگر ريخته‌اند.«
حقّ حيات و زيست انسانى، حقّى است ذاتى انسان كه هيچكس را اجازه تعرّض و تعدّى به آن نيست، و اين حق چنان محترم است كه خداوند فرموده است :«مَنْ قَتَلَ نَفْسًا بِغَيْرِ نَفْسٍ أَوْ فَسَادٍ فِي الْأَرْضِ فَكَأَ نَّمَا قَتَلَ النَّاسَ جَمِيعًا وَ مَنْ أَحْيَاهَا فَكَأَ نَّمَا أَحْيَا النَّاسَ جَمِيعًا»(مائده، ۳۲)
هر كس، كسى را ـ جز به قصاص قتل، يا به كيفر فسادى در زمين ـ بكشد، چنان است كه گويى همه مردم را كشته باشد و هركس كسى را زنده بدارد، چنان است كه گويى تمام مردم را زنده داشته است.
در نظام دين، حرمت انسان و حقّ حيات او چنان والاست كه كشتن يك نفر به ناحق، چونان كشتن همه جامعه مطرح شده است؛ زيرا فرد، گروه و حكومتى كه بتواند دست به خون بی‌گناهى بيالايد، اين آمادگى را دارد كه جامعه‌اى را بكشد و فداى خودكامگى و قدرتطلبى خود نمايد؛ و نيز جامعه انسانى در حقيقت يك واحد بيش نيست، كه بر افراد آن يك حكم جارى است، و كشتن يك فرد، به منزله كشتن هر فرد و تکتك جامعه، و همه مردمان است؛ و حرمتى سنگینتر از اين نيست.
حَمران بن اَعیَن شیبانی، از اصحاب امام باقر و امام صادق علیهما‌السلام و از شخصیت‌های برجسته شیعه و از راویان ثقه، گويد: به امام باقر(ع) عرض كردم: معناى آيه «هر كس كسى را ـ جز به قصاص قتل، يا به كيفر فسادى در زمين ـ بكشد، چنان است كه گويى همه مردم را كشته باشد»، چيست؟ و اينكه چگونه مانند كسى است كه همه مردم را كشته باشد، درحالى كه فقط يك نفر را كشته است؟ حضرت(ع) فرمودند: «يُوضَعُ فِي مَوْضِعٍ مِنْ جَهَنَّمَ إِلَيْهِ يَنْتَهِي شِدَّةُ عَذَابِ أَهْلِهَا، لَوْ قَتَلَ النَّاسَ جَمِيعًا إِنَّمَا كَانَ يَدْخُلُ ذلِكَ الْمَكَانَ؛ در جايى از دورخ كه آخرين حدّ شدّت عذاب دوزخيان است، جاى داده می‌شود كه اگر همه مردم را هم می‌کشت باز به همانجا میرفت«.
حَمران گويد، عرض كردم: اگر فردى ديگر را بكشد چه؟ حضرت(ع) فرمود:ند«يُضَاعَفُ عَلَيْهِ» عذابش [در همان نقطه جهنّم] دو برابر می‌شود.
* الکافی، شیخ کلینی، جلد ۷، صفحۀ ۲۷۱
نظر شما