به گزارش خبرنگار شبستان، دکتر محمدرضا دهشیری در جلسه اسلام و جهانی شدن در خاورمیانه که در پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه برگزار شد، گفت: برای آنکه بدانیم روابط بین جهانی شدن و خاورمیانه چگونه است باید ساختار منطقه خاورمیانه را بشناسیم.
استادیارعلوم سیاسی دانشکده روابط بین الملل وزارت خارجه با بیان اینکه در گام بعدی بررسی کنیم در خاورمیانه چه نوع اسلامی وجود باید داشته باشد، خاطرنشان کرد: اسلام شمول گرایانه است و دنبال یکپارچگی جهان است و باورهای قومی را نفی می کند، تلاش می کند فارغ از مرزبندی های جغرافیایی، شریعت را تبیین کند، به تنوع فرهنگی و قومیت ها احترام می گذارد. یک رویکرد ساماندهی و نگرش وحدت گرایانه دارد که ایناسلام با جهانی شدن به عنوان یک فرایند همخوانی دارد.
وی افزود: رویکرد انفصال گرایانه که به باورهای قومی را تاکید دارد یک رویکرد تدافعی و تهاجمی با جهان سرمایه داری پیدا می کند که در این مرحله جهانی سازی تحقق می یابد و جهانی شدن را به معنای برتری جویی و غرب تلقی می کند و با ایجاد شکاف بین جهان اسلام و بلاد کفر یک نوع واکنش رادیکال در قبال غرب از خود بروز می دهد بنابراین یک نوع تقابل بین اسلام اتصال گرایانه قومی با جهانی سازی رخ می دهد.
استاد دانشگاه در این جلسه که به کتاب «اسلام و جهانی شدن آخرین» نیز می پردازد، اظهارداشت: این مساله و تقابل اسلام و خاورمیانه با جهانی شدن متاثر از دو نکته است؛ یکی منطقه گرایی بسته و دیگری تفسیر انفصال گرایانه به ویژه کشورهای عرب از اسلام که به رویکرد تهاجمی به جای رویکرد تعاملی منجر شده است.
دهشیری در توضیح اسلام سنتی، تجددگرا و بنیادگرا گفت: در اسلام سنتی یک اسلام سلفی سنتی داریم که بیشتر به آموزه های وهابیت استوار است، براساس عقل ستیزی، رادیکالیزم، بازگشت به سلف صالح و نفی شفاعت و یک رویکرد نقدگرایانه از اسلام است.
وی با بیان اینکه یک رویکرد دیگر سنتی داریم که از آن به نام اسلام تشیع یاد می شود که اسلام فقاهتی است که در این نیز وجود داشته است، افزود: یک رویکرد تجددگرا داریم به اسلام که از آن به نام سلفی گری اصلاحی یا نو سلفی گری تعبیر می شود و اخوان المسلمین نمونه ای از آن است.
استاد دانشگاه ادامه داد: یک نگرش شیعی داریم که براساس اسلام سیاسی مبتنی بر مردم سالاری دینی با رویکرد مصالمت گرا که به این نوع تلقی از اسلام سیاسی به اسلام به عنوان یک رویکرد دموکراتیک مورد توجه قرار می گیرد.
دهشیری افزود: در اسلام تجددگرا، که از آن به عنوان اسلام گرایی تمدنییاد می شود و یک رویکرد میانه رو، خردگرا و اسلام وحیانی است و حتی برخی آن را معادل با پسا اسلام گرایی می دانند.
اسلام بنیادگرا خاورمیانه را تهدید می کند
استادیار علوم سیاسی دانشکده روابط بین الملل وزارت خارجه با اشاره به نوع دیگری از اسلام تجددگرا، گفت: اسلام گرایی سکولار که به ویژه در ترکیه امروز مشاهده می شود.
وی درباره اسلام بنیادگرا نیز اظهارداشت: اسلام بنیادگرا بیشتر در تفکرات سلفی مشاهده می شود که شامل سلفی جهادی ( القاعده) و سلفی تکفیری (داعش) می شود که در اسلام سلفی تکفیری، شیعه را دشمن نزدیک و غرب را دشمن دور قلمداد می کنند.
دهشیری با بیان اینکه امروز مجموعه ای از اسلام در خاورمیانه داریم که نقش آفرینی می کنند، تصریح کرد: در حال حاضر اسلام بنیادگرا خاورمیانه را تهدید می کند که مظهر آن داعش است و اسلام تکفیری برای جوامع اسلامی مشکلاتی را ایجاد می کند.
اسلام واقعی معتقد به پیوند دین و مدرنیته است
وی در توضیح اسلام واقعی و آنچه که از اسلام تلقی می شود، گفت: اسلام واقعی معتقد به پیوند دین و مدرنیته است به این معنا که با مظاهر مدرنیته تعارض نداریم به طوریکه امام راحل (ره) در اوایل پیروزی انقلاب نیز فرمودند: «ما با سینما مخالف نیستیم، ما با فساد و فحشا مخالفیم».
دهشیری خاطرنشان کرد: آنچه که امروز مطرح است مبادا به سمت استهاله فرهنگی پیش برویم وگرنه فناوری ها و ابزارهای مدرن ارتباطی را مورد توجه قرار داده ایم در اسلام ما تمایزی قایل می شویم بین مدرنیته و مدرنیسم، اسلام طرفدار مدرنیته است اما با مدرنیسم مخالفت می کند چرا که مدرنیته یک روش است فارغ از بنیادهای ایدءولوژیک اما مدرنیسم یک ایدئولوژی.
اسلام ایرانی بین اسلام و مدرنیته پیوند ایجاد کرده
وی درباره ویژگی های اسلام ایرانی گفت: اسلام ایرانی توانسته است بین اسلام و مدرنیته پیوند برقرار کند درحالیکه اسلام سکولار خواسته است بین اسلام و مدرنیسم پیوند برقرار کند. اسلام بنیادگرا نیز اسلام را در مقابل مدرنیته قرار داده است.
دهشیری تاکید کرد: پیوند بین اسلام و مدرنیته در عین مرزبندی بین مدرنیسم یک نوع قرائت جدید است که جمهوری اسلامی ایران توانسته آنرا ایجاد کند و نوع نگاه جدیدی به اسلام است.
وی با اشاره به بومی سازی فرآیندهای مختلف جهانی، گفت: دموکراسی اسلامی، مک دونالد حلال، جامعه مدنی دینی، روشنفکری دینی، همه این موارد بیانگر آن است که به جای داشتن نگاه وارداتی به فرهنگ غرب، ارتباط سازگار بین اسلام و مدرنیته برقرار کرده ایم.
استاد دانشگاه علوم سیاسی با اشاره به رویکرد جهان شمول اسلام، افزود: دیدگاه اسلام یک دیدگاه عام است و مانند جهانی شدن مرز نمی شناسد. رویکرد عام گرایانه اسلام نیز ویژگی های جهانی شدن را دارد منتها تفاوت هایی وجود دارد مبنی بر این که در اسلام درصدد ترویج اندیشه های وحیانی و الهی هستیم و رویکرد اصلاح گرا و اخلاق مدار داریم درحالی که منفعت طلبی، امکان فروش محصولات غربی، رفع موانع صادرات کالاهای غربی، رسوخ اندیشه های غربی از اهداف جهانی شدن است.
وی با اشاره به تفاوت نوع نگاه در اسلام و جهانی شدن، تاکید کرد: اسلام در جهانی شدن بر اخلاق، رویکرد دوستی و همزیستی را پیاده سازی می کند درحالی که تفکر غربی به دنبال منفعت جویی برای پیشبرد مقاصد خود است.
دهشیری در تبیین تفاوت بین رویکرد ایدئولوژی و تمدنی گفت: رویکرد ایدئولوژی بر مباحث سیاسی تاکید دارد درحالیکه رویکرد تمدنی تلاش دارد تا تمام ابعاد سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اخلاقی را مد نظر قرار دهد.
نظر شما