حجت‌الاسلام جواد جعفری، کارشناس مرکز تخصصی مهدویت در بخش نخست گفت‌وگوی خود با خبرنگار مهدویت خبرگزاری شبستان که به مناسبت فرا رسیدن هفته پژوهش انجام شد، در «تشریح این که چرا با وجود پژوهش ها و تحقیقات فراوان در عرصه مهدویت این آموزه در جامعه به گفتمان تبدیل نشده است»، اظهار کرد: یکی از خلأهایی که در بحث پژوهش های مهدوی می بینیم اعم از پژوهش هایی که انجام می شود، کتاب هایی که تالیف می شود یا مقالاتی که در همایش ها و مجلات ارائه می شود این است که غلبه با بحث های تئوری و نظری است و کمتر به مباحث عملی پرداخته می شود.
وی افزود: به عبارت دیگر آسیبی که امروز در جامعه مشاهده می کنیم یا خلأیی که در عرصه مهدویت در جامعه احساس می شود این است که با وجود تبلیغات، صحبت ها و سخنرانی ها آنگونه اما جامعه ما که انتظار می رود رنگ و بوی مهدوی نمی گیرد یا کارهایی که باید نمود مهدوی داشته باشد کمتر به چشم می آید.
جعفری تصریح کرد: علت این مسئله این است که پژوهش های ما «کاربردی محور» نیستند و ما بیشتر در عرصه تولیدات تئوری و نظری فعالیت می کنیم. به نظر می رسد یکی از مسائلی که خوب است ما در رابطه با آن از اندیشمندان و پژوهشگران غربی یاد بگیریم، بحث عملی و کاربردی کردن پژوهش ها و مطالعات است. کسانی که با آموزش های غربی آشنایی دارند، می دانند در آنجا تلاش می شود تا تئوری ترین علوم و نظری ترین مسائل مانند فلسفه نیز جنبه عملی و کاربردی پیدا کند.
کارشناس مرکز تخصصی مهدویت تاکید کرد: آنها سعی می کنند حتی درباره موضوعی مانند فلسفه که شاید در نگاه اول کاملا یک بحث تئوری و عقلی باشد و هیچ جنبه عملی نداشته باشد اما افرادی را که در این رشته تحصیل می کنند به این سمت و سو هدایت کنند که بتوانند حتی از مسایل ِصرفِ نظری، استنتاجات کاربردی و عملی به دست آورند.
پژوهش های ما غالباً صبغه نظری ِصرف دارند
وی ادامه داد: در غرب معمولا برای افرادی که چنین علومی را تحصیل می کنند واحدهایی تعریف می شود تا با جامعه سروکار داشته باشند و در مراکزی که امکان پژوهش های عملی در آن وجود دارد، قرار بگیرند و مباحث فلسفی را به واقع در جامعه ببینند و تاثیر آن را در مباحث علمی اعمال کنند.
کارشناس مرکز تخصصی مهدویت بیان کرد: بنابراین، حتی کسی که در حال تحصیل علوم کاملا تئوری است به مرور می تواند به عرصه عمل وارد شود، علم او در عرصه عمل موثر قرار بگیرد و راهکارهایی برای بهبود وضع جامعه ارایه دهد.
وی افزود: اما در عرصه مهدویت متاسفانه ما حتی مباحثی را که باید کاملا عملی و کاربردی باشد مانند «وظایف منتظران»، «وظایف امت نسبت به امام(عج) در دوران غیبت»، یا «تکالیف شیعه در عصر غیبت» و ... فقط به صورت نظری و تئوری مطرح کرده ایم. شما وقتی اکثر قریب به اتفاق مقالات، تحقیقات و پایان نامه هایی را که در این باره نوشته شده بررسی کنید، غالباً صبغه نظری ِصرف دارند و نه از طرف استاد راهنما یا استاد مشاور و نه از طرف نهاد مسئول، درخواست یا مطالبه ای برای تحقیق میدانی یا محک خارجی وجود ندارد.
تحقیقات ما راهکار عملی ارائه نمی دهد
محقق و پژوهشگر مهدوی در ادامه سخنان خود با اشاره به برخی از روایات خاص در عرصه مهدویت، گفت: به عنوان مثال ما روایات فراوانی داریم که مباحث خاصی را در عرصه مهدویت بیان می کنند و همین روایات فقط به صورت جملات در کتاب ها و مقالات و ... تکرار می شود؛ یا نهایتاً سند آن را بررسی می کنیم، معنای الفاظ را بررسی می کنیم، یا خانواده حدیثی تشکیل داده و روایات را کنار هم می گذاریم و از کنار هم قرار دادن این روایات و مقایسه آنها نتایجی می گیریم و ماحصل تحقیق و پژوهش می شود همین! یعنی ما سند روایات و دلالت آن را بررسی کنیم، دلالت روایات را با هم مقایسه کرده و بسنجیم و به یک جمع بندی برسیم. یعنی در بهترین نوعِ تحقیق، همین کار انجام می شود نه بیشتر.
جعفری تصریح کرد: اما اینکه وقتی یک روایت به یک نکته عملی اشاره دارد چگونه می توان آن را در جامعه عملی کرد؟ یا چه راهکارهایی می توان ارایه داد؟ یا اینکه اهل بیت(ع) چه توضیح یا راهکاری برای عملی شدن آن ارائه کرده اند؟ این مسایل در تحقیقات ما وجود ندارد و مغفول است.
نگاه کاربردی، استراتژیک و راهبردی به مهدویت بسیار کم است
کارشناس مرکز تخصصی مهدویت ابراز کرد: نگاه اینچنینی به مهدویت بسیار کم است. یعنی نگاه کاربردی و استراتژیک و راهبردی به مهدویت در میان پژوهشگران، مبلغان و نویسندگان مهدوی بسیار کم دیده می شود. طبیعی است که وقتی شخصی کتابی می نویسد یا پایان نامه ای ارائه می دهد اگر نگاه کاربردی و عملی در آن نیست، نباید انتظار داشت بعد از انتشار کتاب یا دفاع از پایان نامه، این محصول تاثیری در جامعه داشته باشد. اینها صرفا در بحث علم و افزایش علوم کمک می کند. به همین دلیل قالب صحبت هایی که در عرصه مهدویت گفته می شود صبغه تئوری دارد و شنونده نیز به همان میزان از آن بهره برداری می کند.
محقق و پژوهشگر مهدوی خاطرنشان کرد: این در حالی است که باید بیشتر به دنبال راهکار عملی بود تا منتظران و مردم جامعه بدانند که از چه راهی و چگونه و به کجا باید برسند؟ معمولاً در بحث مهدویت یا فقط نگاه عقیدتی مطرح است یا صرفا نگاه تاریخی. اغلب تالیفاتی که در این زمینه وجود دارد اکثرا یا نگاه تاریخی صرفا دارند به عنوان مثال درصدد اثبات ولادت حضرت(عج) هستند، یا به دنبال اثبات جریانات آن روزگار، یا پاسخ به شبهات. و یا صرفا نگاه عقیدتی دارند و به دنبال استحکام عقیده در افرادند. اما نگاه کاربردی و عملی داشتن به مهدویت و اینکه در عرصه عمل چه باید کرد؟ مطلبی است که مغفول مانده است.
ادامه دارد...
نظر شما