به گزارش خبرنگار گروه اندیشه خبرگزاری شبستان: علاوه بر توصیه دین مبین اسلام نسبت به صله رحم، دید و بازدید از اقوام، دوستان و نزدیکان عادت نیکویی است که در فرهنگ ایرانی ما نیز ریشه دارد، لذا بر آن شدیم در مورد بایدها و نبایدهای صله رحم های نوروزی به عنوان سنتی اسلامی ایرانی با حجت الاسلام مرتضی ادیب یزدی، استاد اخلاق به گفت وگو بنشنیم و نظرات او را در مورد این مساله جویا شویم. حاصل این گپ و گفت به حضورتان تقدیم می شود:
یکی از مهمترین مسایلی که همواره از آثار و برکات صله رحم بیان شده است، ایجاد مودت و قُرب میان افراد است. این مهم چه قدر می تواند بر کیفیت زندگی افراد موثر باشد و چه مواردی باید ذیل این دید و بازدیدها مورد توجه باشد تا تاثیر مثبت آن برای افراد آشکار شود؟
به طور کلی دید و بازدیدها فارغ از اینکه در ایام خاص مثل عید نوروز باشند، تاثیر مهمی بر زندگی ما می گذارند. دل ها را به هم نزدیک می کنند و سبب می شوند تا بسیاری از کدورت ها از بین بروند اما به شرطی که غرض واقعا دید و بازدید باشد نه تبرج و به رخ کشیدن زندگی ها و یا بعضا آزار یکدیگر و طعنه زدن.
قرار است یکدیگر را ببینیم تا احساس فرح و شادی کنیم. واژه فَرَح به معنای شادی و شادمانی یکی از صفات اهل بهشت است. در سنت رسول خدا(ص) و کیفیت حیات طیبه حضرت و ائمه اطهار(ع)، عبارات جدی نسبت به مساله شادی و رضایت بیان شده است. یکی از عواملی که این احساس رضایت و شادی را ایجاد می کند صله رحم و دیدار با اقوام است، اما این صله رحم اصولی هم دارد و همواره در دید و بازدیدها باید به اصولی توجه کنیم.
امیرالمومنین امام علی(ع) در توصیف صفات مومن می فرمایند: «الْمُوْمِنُ بِشْرُهُ فِی وَجْهِهِ وَ حُزْنُهُ فِی قَلْبِهِ؛ شادی مومن در چهره او و اندوه وی در دلش پنهان است». پس با چنین وصفی مومن باید به گونه ای زندگی کند که علی الدوام شادی در چهره اش نمایان باشد و حزن خود را به دیگران تسری ندهد. ما به عنوان پیرو اهل بیت عصمت و طهارت(ع) باید در دیدارهایمان تا جایی که می شود اصل را بر دیدار با خویشان خود بگذاریم و کمتر از مسائل اندوهناک زندگی صحبت کنیم و بیشتر اصل را بر دیدار تازه کردن بگذاریم.
اهل بیت عصمت و طهارت(ع) همین گونه بودند و غم و غصه خود را بروز نمی دادند، چهره شان غمی را نشان نمی داد حال آنکه سینه شان مملو از غم های روزگار بود ولی در عین حال ظاهر خود را بسیار فرح بخش و شاداب و پرنشاط نگاه می داشتند.
چه اصولی در این بازدیدها و رفت و آمدها باید لحاظ شود؟ گاهی برخی اصطلاحا خیلی خودمانی می شوند، دلیل نمی شود که اگر مثلا فرد به منزل اقوام اش می رود به دلیل این قرابت هر مدل که بخواهد رفتار و صحبت کند، این مساله ای است که برخی آن را علت نرفتن به دید و بازدیدها بیان می کنند.
به هر صورت انسان باید جایگاه و شان خود و اطرافیان را بداند. درست رفتار کند. برخی در هر شرایطی زبان به مزاح و شوخی باز می کنند در حالی که هر سخن جا و مکانی دارد.
حضرت رسول(ص) فرمودند: «من شوخی می‌کنم اما در شوخی‌ام جز سخن حق نمی‌گویم». شاید برای مخاطبان ذکر این جریان خالی از لطف نباشد. نقل شده است که روزی نزد رسول خدا(ص) خرما آوردند و ایشان و امیرمومنان علی(ع) شروع به تناول خرما کردند. پیامبر(ص) بدون اینکه حضرت امیر(ع) متوجه بشوند هسته ها را جلو ایشان می گذاشتند و بعد از مدتی مقدار زیادی هسته خرما نزد حضرت امیر(ع) جمع شد و جلو پیامبر(ص) هسته ای نبود. حضرت رسول(ص) خطاب به حضرت امیر(ع) فرمودند: علی جان چه قدر پرخوری. حضرت امیر(ع) پاسخ دادند: یا رسول‌الله(ص)، پرخور کسی است که خرما را با هسته‌اش می‌خورد!
این گونه شوخی های لطیف و جالب در زندگی اهل بیت(ع) بوده است. حضرات معصومین(ع) دوست داشته اند که مردم شاد و سرزنده باشند نه اینکه خدای نکرده از سر معصیت و خلاف شرع، زندگی کنند. پس شادی از مسلمات دین است و یکی از مواردی که این شادی را ایجاد می کند همان صله رحم است چراکه دیدارها تازه می شود ولی این دست شادی ها با مزاح و شوخی و لودگی بی وقت تفاوت دارد. اصلا لزومی ندارد که در جمع های خانوادگی و فامیلی به دلیل این قرابت افراد به خود اجازه دهند که در قالب مزاح، در زندگی یکدیگر دخالت کنند یا اصلا سخنی بگویند که به نظرشان جالب است ولی در واقع در نظر دیگران هیچ ارزشی ندارد.
علت اینکه صله رحم به ویژه در دهه اخیر دچار برخی آسیب شده، چیست؟
شاید از یک جهت به این دلیل باشد که عادات مردم به سمت چیزهای دیگری رفته است، یعنی توجه مردم به کانون های دیگری است و به کانون هایی که خدا و پیامبر(ص) امر کردند توجه ندارند. مگر می شود که انسان با فامیل خود قطع رحم کند؟ برخی به اندازه ای به مسایل فرعی و سرگرم کننده و عمر بر باد دهنده توجه دارند که از صله رحم هیچ لذتی نمی برند.
اگر برخی افراد از صله رحم گریزان هستند شاید علت همین عدم رعایت حریم های رفتاری باشد. باید برای مردم تبیین کنیم که با دید عُجب به زندگی دیگراننگرند. نگاه تحقیر و حسرت را باید در دید و بازدیدها از خود دور کنیم. وقتی به دیدار اقوام خود می رویم باید با صداقت و صرفا برای دیدار تازه کردن به خانه شان برویم، اگر این گونه باشد همه از دید و بازدید استقبال می کنند و هر فرصتی را برای دیدار اقوام خود مغتنم می شمارند.
نظر شما