حسینیه‌ای با قدمت ۲۰۰ ساله در دل بازار تهران

به گزارش خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان، حسینیه سادات اخوی یکی از قدیمی‌ترین تکایا تهران در منطقه بازار تهران معروف به محله عودلاجان است.

شبستان به محل این حسینیه سادات اخوی رفته تا از زیبایی‌های این مکان و نوع مراسم قدیمی آنها گزارش بدهد.

* آشنایی با حسینیه سادات اخوی

شاید وقتی که سید ابراهیم سادات اخوی منزل مسکونی خود را وقف مجلس عزاداری سیدالشهدا(ع) کرد فکرش را هم نمی‌کرد که باعث و بانی مجلس عزایی شود که حدود ۲۰۰ سال برقرار خواهد ماند.

حسینیه سادات اخوی یکی از قدیمی‌ترین تکایای تهران است. این حسینیه را حاج سید ابراهیم تقوی در محله عودلاجان و در زمان فتحعلی‌شاه قاجار بنا کرده است. از آنجایی که فتحعلی شاه قاجار به حاج سید ابراهیم تقوی «اخوی» می‌گفته این تکیه به «سادات اخوی» شهرت پیدا می‌کند.

این حسینیه که در خیابان مصطفی خمینی قرار دارد، هنوز برخی از عادت‌های گذشته را حفظ کرده؛ قبل از اینکه نوشیدن چای در ایران و به طبع در تهران به یک عادت تبدیل شود، قهوه، نوشیدنی معمول محافل و مهمانی‌ها بود.

* توصیف نمای زیبای حسینیه

در بدو ورود به حسینیه 200 ساله سادات اخوی چشم‌ها با منظرهای زیبایی روبرو می‌شود، استفاده از پارچه‌های قلمکار با نقش‌های شیر و خورشید، طاووس، انسان‌های بالدار و ذکر ائمه صحنه متفاوتی از آذین بندی تکایا در ماه محرم را نشان می‌دهد.

شاید از ذهن هر کسی این فکر به سرعت عبور کند که ای کاش تکایا و حسینیه‌های دیگر هم از ترئینات این حسینیه الگوبرداری و به جای استفاده از تجملات، از سادگی و در عین حال زیبایی هنرهای سنتی در تزئینات تکایا و هیئت‌هایشان استفاده کنند.

* سقفی مرکب از چادرهای فصلی

نکته بارز این حسینیه که آن را بسیار متفاوت کرده است سقف این حسینیه است، سقف حسینیه را خیمه‌ای که به وسیله سه چوب علم شده، پوشانده‌ است. این حسینیه چند تخته چادر دارد که جنس یک تخته‌ی آن از کرباس است و در فصل گرما از آن استفاده می‌شود. از مابقی چادرها زمانی که هوا سرد می‌شود، استفاده می‌کنند. چادرهای تابستانی تکه دوزی‌هایی با معنا و مفهوم خاص  دارند.

قدیمی‌ترین چادر حسینیه ۸۰ ساله است و آن را مرحوم خیام در اصفهان دوخته است. دومین چادر را نیز مرحوم خیام در سال ۱۳۴۵ دوخت، سومین چادر در سال ۱۳۷۵ توسط استاد علوی در اصفهان آماده شد. آخرین چادر نیز در سال ۱۳۹۴ از جنس برزنت برای حسینیه دوخته شده است.

* وصیت سادات اخوی

قدمت پارچه‌های مشکی که دور تا دور حسینه را پوشانده، آنقدر زیاد است که برخی از آنها سوراخ یا پاره شده‌اند، جای مرمت چندباره روی برخی از پارچه‌های دور حسینیه دیده می‌شود. یکی از خادمان حسینیه دلیل استفاده از این چادرها را اینگونه ذکر کرد: بانی حسینیه وصیت کرده که از همین پارچه‌ها برای سیاه‌پوش کردن حسینیه استفاده کنند به همین منظور ما سعی در مرمت بسیاری از پارچه‌ها داریم.

* سبک عزاداری و برپایی مراسم قجری

این حسینیه در طول سال در ۲۳ مناسبت، از ولادت‌ها گرفته تا شهادت‌ها و عیدها، برنامه اجرا می‌کند.

با وجود گذشت دو قرن هنوز هم مراسم مذهبی به شکل سنتی خودش در حسینیه سادات اخوی برگزار می‌شود و روضه خوان‌هایی از سه نسل به نوبت پای منبر حسینه می‌روند و روضه یا زیارت عاشورا می‌خوانند.

بعد از هر روضه، جمعیت حسینیه بیشتر و بیشتر می‌شود؛ تا جایی که بسیاری مجبورند در کوچه و بیرون از آن در مراسم عزاداری مشارکت کنند.

بیشترعزاداران این مراسم را زنان تشکیل می‌دهند، در یک طرف حیاط مردان و در طرف دیگر و سراسر حیاط، زنان حضور دارند. گفته می‌شود در گذشته این مراسم مختص زنان بوده است.

مراسم پذیرایی از عزادارن در کوچه حسینیه سادات اخوی و با نان قندی و سرو چای در استکان‌ و نعلبکی انجام می‌شود، در گذشته رسم بر این بوده تا در این مراسم از مهمانان با قهوه قجری پذیرایی کنند.

طبق همین عادت، حتی در مساجد با قهوه از عزاداران و مهمانان پذیرایی می‌شد. حسینیه سادات‌اخوی گاهی وقت‌ها، بر سر عادت خود باقی مانده و با قهوه و نان قندی از عزاداران پذیرایی می‌کند.