به گزارش خبرنگار مسجد و کانون های مساجد خبرگزاری شبستان،احمدبن اسحاق اشعری در قرن سوم هجری قمری با دریافت دستور از طرف امام‌حسن‌عسکری(ع)، مامور به ساخت مسجدی در نزدیکی حرم مطهر حضرت معصومه(س) شده و با دریافت هزینه ساخت از ایشان، مسجدی را در کنار رودخانه قم و نزدیک مرقد مطهر حضرت فاطمه معصومه(س) بنا می‌کند.
این مسجد به «مسجدجامع‌عتیق» معروف‌می‌شود. نماز جمعه در آن اقامه شده و آوازه‌ای در سراسر ایران به سبب انتساب به امام‌حسن‌عسکری(ع) پیدا‌می‌کند،در دوره صفوی و در اوج توجه شاهان این دوره به مذهب گرایی و تشیع بنای این مسجد گسترش یافته و در چهار طرف آن شبستان‌های دیگری ساخته‌می‌شوند.
مسجدامام‌حسن‌عسکری(ع) به دلیل نوع ساخت و گسترش فضاها و شبستان‌ها و همچنین به دلیل منطقه جایگیری از بناهای منحصر به فرد اسلامی است. این یگانگی که هم در توع توجه علمای شیعه و هم در نوع معماری آن متبلور است، باعث شده تا در هر دوره‌ای از تاریخ شاهد اتفاقات و وقایع بزرگی باشد. از پناهگاهی برای افراد بی‌خانمان و در راه مانده گرفته تا مرکزی برای تعیین امور حکومتی، از برگزاری چهار نماز جماعت همزمان گرفته تا مرکز بحث و درس‌های حوزوی؛ ساختار معماری این بنای اسلامی توانسته پذیرای هر گونه‌ای از خواسته‌های جامعه اسلامی در هر دوره از تاریخ باشد.
بی‌شک با نگاهی به نوع ساخت شش شبستان موجود در این مسجد و نوع جایگیری هریک از آنها و کاربردی که هر یک در مراسمات و جریان‌های مختلف دینی پیدا می‌کنند،در می‌یابیم برخلاف بخشی از بناهای تاریخی در معماری اسلامی که در برهه‌ای از تاریخ و به صورت تمام و کمال و بر اساس نیاز‌های آن دوره از تاریخ ساخته شده‌اند، مسجد امام‌حسن‌عسکری(ع) قم در طول دوره‌های مختلف تاریخی و بر اساس نیاز روزمره آن دوره و همچنین با توجه به قواعد معماری رایج در آن برهه از تاریخ ساخته‌شده و گسترش‌یافته‌است.
«حجت الاسلام علی اکبر مهدی پور» در گفت و گو با خبرنگار ما با اشاره به قدمت و تاریخچه مسجد امام حسن عسکری(ع) گفت:این مسجد یکی از مساجد بزرگ و تاریخی استان قم است که عظمت آن در میان مردم این شهر از گذشته مطرح بوده است. سنت اعتکاف که از زمان پیامبر اکرم(ص) به عنوان سنت مورد توجه بوده است، از حدود 90 سال پیش، توسط آیت الله گلپایگانی(ره) در مسجد امام حسن عسگری(ع) در قم، احیا شد و می توان گفت یکی از بزرگترین اعتکاف های کشور است که بیش از پنج هزار نفر در آن شرکت دارند.
این پژوهشگر تاریخ اسلام افزود: این مسجد ۴۱۷۰ متر مربع مساحت داشت. ۳۱۹۰ متر آن مسقف و مربوط به شبستان‌ها و ۱۵۲۰ متر مربع فضای باز بود، در بازسازی آن توسط آیت الله صافی گلپایگانی حدود۲۵ هزارمتر بنا به آن افزوده شد.در هریک از شبستان‌های مسجد امام حسن عسکری(ع) در هر نوبت، نماز جماعت جداگانه‌ای برگزار می‌شود. در فصل گرما در صحن و پشت‌بام برخی از شبستان‌ها نیز نماز جماعت برقرار است.
مهدی پور تصریح کرد: این مسجد، از تمامی خیابان های اصلی، در ورود دارد و قابل دسترسی است و از جمله ویژگی های این مسجد که می توان به آن اشاره کرد، برپایی مجالس و مناسبت های مذهبی با حضور آیت الله صافی گلپایگانی است. علاوه برآن برگزاری برنامه های فرهنگی، قرائت ادعیه و مراسم های بزرگ با حضور هیئات مذهبی در این مسجد مورد توجه است.
مهدی پور تصریح کرد: به دلیل تعدد شبستان های این مسجد۶ نوبت نماز جماعت ظهر و عصر و مغرب و عشاء در مسجد امام حسن عسگری(ع) برپا می شود و در طرح توسعه این مسجد تمام قرآن کریم به طول نه هزار متر در ستون‌ها، کناره‌ها، گنبد، گلدسته و مقداری در سطح زیرین این مسجد نوشته شده است.
مسجد امام‌حسن‌عسکری(ع) به عنوان قدیمی‌ترین مسجد قم بارها توسط محققین مختلف در زمینه معماری اسلامی مورد بررسی و پژوهش دقیق قرار‌گرفته و می‌توان با رجوع به مقالات و پایان‌نامه‌های مختلف که مربوط به ساختار معماری این بنای اسلامی هستند، اطلاعاتی تکمیلی پیرامون آن به‌دست‌آورد.
نظر شما