به گزارش خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان، سی و پنجمین نشست «شنبه‌های انقلاب» با عنوان «علم و نخبگان» و با هدف تبیین دستاوردهای انقلاب اسلامی در این حوزه، امروز (شنبه، ۲۴ آذرماه) در محل «دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی» برگزار شد.
در این مراسم، کارشناسان و صاحب نظرانی، چون؛ مخبر دزفولی دبیر شورای‌عالی انقلاب فرهنگی، احمد فضائلی، معاون پژوهشی دبیرخانه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی، رضا روستا آزاد، معاون پژوهشی دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام، نسرین سلطان خواه، معاون سابق علمی و فناوری ریاست جمهوری و رئیس سابق بنیاد ملی نخبگان، محمد مهدی نژاد، معاون پژوهشی دانشگاه عالی دفاع ملی، مجید بذرافکن، رئیس دانشکده فرهنگی و اجتماعی دانشگاه امام حسین (ع) و جمع دیگری از اساتید و نخبگان، دستاوردهای چهل سال انقلاب اسلامی را در این حوزه، مورد بررسی قرار گرفت.
21 درصد از استنادات علمی در جهان طی سال 2017 به مقالات علمی جمهوری اسلامی ایران صورت گرفته است/ پس از انقلاب تعداد دانشگاههای برترکشور در رتبه بندی‌های بین‌المللی افزایش یافته است/ رشد علمی ایران به برکت انقلاب اسلامی از کشورهای درحال توسعه و حتی توسعه یافته، بیشتر بوده است/ ایران اسلامی پس از انقلاب در زمینه تعداد مقالات منتشره و استنادی دارای رتبه اول منطقه است/ 110 تحصیل کرده دانشگاه های خارج از کشور امروز عضو هیئت علمی دانشگاه های ایران شده اند
در ادامه این نشست «سعید سهراب پور»، طی سخنانی اظهار کرد: همواره در کشور ایران نیروهای نخبه به عنوان نیروهای توسعه بخش مطرح بوده اند و می توان این توسعه علمی را به دوران قبل از انقلاب و پس از انقلاب اسلامی تقسیم کرد.
عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف و مشاور معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری ادامه داد: بر اساس آمار پس از انقلاب اسلامی، رشد علم با توسعه چشمگیری روبه رو شد و به لحاظ کمی و کیفی رشد بسیار بالایی داشت، امکان جذب دانشجو و پرورش استاد از جمله دستاوردهای کیفی انقلاب اسلامی ایران است.
مشاور معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری افزود: میزان تولید مقالات و ثبت اختراع پس از انقلاب اسلامی یک انفجار علمی را رقم زد به طوری که 21 درصد از استنادات علمی جهان طی سال 2017 به مقالات علمی جمهوری اسلامی ایران صورت گرفته است.
عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف با اشاره به رشد علمی موسسات آموزش عالی پس از انقلاب اسلامی گفت: تحولات علمی به گونه بوده است که ایران نسبت به کشورهای در حال توسعه و حتی توسعه یافته، نرخ پیشرفت علمی بالاتری داشته است.
سهراب پور با اشاره به هجمه استکبار علیه ایران پس از انقلاب اسلامی، گفت: بلافاصله پس از انقلاب اسلامی، ایران مورد هجمه قرار گرفت و در سال های ابتدایی انقلاب اسلامی، جنگ بر ما تحمیل شد اما با ایستادگی و مقاومت، مردم ایران توانستند در این زمینه بر دشمن غلبه کنند به طوری که اولین نوآوری ها علمی در زمان جنگ تحمیلی حاصل شد و علی رغم اینکه تمام غرب و شرق علیه ایران متحد شده بودند، شاهد نوآوری و پیشرفت های علمی در کشور بودیم.
وی ادامه داد: نهضت علمی پس از جنگ تحمیلی با پرچم داری مقام معظم رهبری آغاز شد، رهبر انقلاب همواره در جلسات با نخبگان و دانشمندان بر پیشرفت علمی تاکید می کردند به طوری که تاسیس بنیاد ملی نخبگان نیز از جمله دستورات مقام معظم رهبری است.
عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف با اشاره به دستاوردهای انقلاب اسلامی در حوزه کیفیت آموزشی گفت: با استناد به پایگاه های شانگهای، لایدن و تایمز در سال های اخیر تعداد دانشگاههای برترکشور در رتبه بندی‌های بین‌المللی افزایش یافته است که این موضوع نشان از کیفی سازی علم پس از انقلاب اسلامی است.
مشاور معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری با اشاره به افزایش نسبت دانشجو در هر هزار نفر جمعیت، گفت: از حدود هشت دانشجو در هر هزار نفر طی سال 1356 به 54 نفر در سال 1394 رسیده ایم که این آمار از رشد بالای تعداد دانشجو در کشور خبر می دهد.
سهراب پور با بیان اینکه رشد و توسعه تعداد مقالات علمی ایران در پایگاه های استنادی بین‌المللی چشمگیر است، گفت: تعداد مقالات نمایه شده در پایگاه اسکوپوس در سال 95 به 50960 مقاله رسیده است و براساس گزارش این پایگاه در سال 2016 ميلادی کشور ایران در تعداد مقالات و تعداد استنادات صورت گرفته به مقاله، در منطقه اول است.
عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف گفت: ایران تنها یک درصد از جمعیت دنیا را داراست اما میزان تولید علم در ایران نزدیک به 2 درصد است و این از دیگر دستاوردهای انقلاب اسلامی است.
وی با توجه به توسعه کیفی انتشارات علمی در کشور گفت: شاخص H index که یکی از نشانه های کیفیت علمی در کشورها محسوب می شود؛ نشان می دهد تعداد مقالات ایران در سال 2018 به 250 رسیده است.
سهراب پور گفت: تعداد مقالات داغ ایران نیز از رژیم صهیونیستی و کشور ترکیه بیشتر است و ایران در این حوزه نیز پیشرفت های بسیار بالایی داشته است.
مشاور معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری با اشاره به لیست متقاضیان جذب به عنوان هیأت علمی، گفت: 110 استاد که در دانشگاه های خارج از کشور تحصیل کرده اند در ایران به کارگیری شده اند که از جمله دستاوردهای بنیاد ملی نخبگان محسوب می شود.
وی با اشاره به افتخارات دانشمندان ایرانی، گفت: رهبر معظم انقلاب همواره بر این نکته تاکید داشته اند که دانشمندان ما کارهای بزرگ و مهمی انجام داده اند. اگر بخواهیم چند مورد از این کارهای مهم را نام ببریم می توان به تونل کندوان اشاره کرد که قبل از انقلاب در مرحله توسعه ریزش کرد و کشورهای خارجی درخواست هزینه بسیاری برای توسعه این تونل کردند اما پس از انقلاب اسلامی دانشمندان ایرانی این تونل را توسعه دادند و تا امروز در حال بهره وری است.
سهراب پور در پایان سخنان خود خاطرنشان کرد: شهید شهریاری در صنعت هسته ای کارهایی کرد که کشورهای خارجی باور نمی کردند. ساخت رادارهای مدرن و ناو جماران از بدنه تا قطعات نیز توسط دانشمندان ایرانی انجام شده است و لازم است تا کسانی که به دانشگاه های ما بدبین هستند این دستاوردهای دانشمندان و نخبگان ما را ببینند و بررسی کنند.
نسبت میزان مهاجرت تحصیلی بعد از انقلاب اسلامی نسبت به قبل از آن، یک به چهل شده است/ ۸۵ درصد دانشجویان ایرانی محصل در اروپا، پس از پایان تحصیل به کشور بازمی‌گردند/ قبل از انقلاب،ایران هیچ دانشمندی در سطح برتر جهانی نداشت، اما تا ۱۳۹۵ کشور دارای ۲۰۸ دانشمند برتر بود/ کسب رتبه علمی اول منطقه و شانزدهم جهان توسط ایران پس از انقلاب اسلامی/ شرکتهای دانش بنیان و پارکهای رشد علم و فناوری مولد انقلاب اسلامی است/ رشد ۳۷ برابری علوم اسلامی پس از انقلاب اسلامی
«احمد فضائلی»، رئیس کمیته علم و نخبگان جنبش مردمی 40 سال پاسداشت انقلاب ااسلامی در سی و پنجمین نشست شنبه‌های انقلاب دستاوردهای انقلاب اسلامی در این حوزه را تشریح کرد.
وی در ابتدای سخنان خود به دستاوردهای انقلاب اسلامی در حوزه نخبگان و استعداد‌های برتر اشاره کرد و مهم‌ترین دستاوردهای انقلاب اسلامی در این حوزه را به شرح زیر اعلام کرد:
۱ - نرخ جابجایی دانش آموختگان دانشگاهی به دیگر کشورها در مقایسه با کل دانشجویان کشور
قبل از انقلاب ۴۰ درصد دانشجویان ایرانی در خارج از کشور تحصیل می‌کردند، اما در سال ۹۷ فقط ۱ درصد آنان برای تحصیل به خارج از کشور می‌روند، بنابراین میزان مهاجرت تحصیلی ۴۰/۱ شده است. ایران طبق گزارش مشترک سازمان ملل و OECD، از نظر شاخص نسبت تعداد مهاجران تحصیلکرده به کل تحصیلکردگان داخل کشور، در گروه کمتر از ۲ درصد قرار دارد.
۲ - نسبت مهاجرت تحصیلی ایرانیان به مهاجرت تحصیلی بین المللی
از ۴۰ سال گذشته در سراسر جهان تعداد دانشجویانی که برای ادامه تحصیل مهاجرت می‌کنند ۶ برابر شده است، اما تعداد دانشجویان مهاجر ایرانی نصف شده است؛ بنابراین این تعداد به نسبت کشورهای دنیا ۱۲ برابر کاهش یافته است.
۳ - میزان مهاجرت دانشجویان به آمریکا
تعداد دانشجویان ایرانی که جهت تحصیل به آمریکا مهاجرت می‌کنند از ۵۷ هزار نفر در سال ۵۷ به ۱۲ هزار نفر در حال حاضر رسیده و ۵ برابر کاهش نشان میدهد.
۴ - نرخ جابجایی دانش آموختگان دانشگاهی به دیگر کشورها در قیاس با منطقه و کشورهای در حال توسعه
در حالیکه میانگین مهاجرت دانشجویان ایرانی در حال حاضر ۱ درصد است میانگین نرخ مهاجرت دانشجویان در دنیا بین ۳ تا ۴ درصد، در خاورمیانه در سال ۲۰۰۸، ۹/۷ بوده است. همچنین از میانگین کشورهای درحال توسعه نیز کمتر بوده و طی سالهای ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۰ نصف شده است.
۵ - رتبه دانشگاه مقصد دانشجویان مهاجر ایرانی
از میان دانشجویانی که برای تحصیل به خارج از کشور مهاجرت کرده اند تنها ۱ درصد به ۱۰ دانشگاه برتر دنیا وارد شده اند و مابقی به دانشگاههای معمولی وارد شدند بنابراین ۹۰ درصد از آنان الزاما نخبه یا استعداد برتر نیستند.
۶ - نرخ ماندگاری دانش آموختگان مهاجر
۸۵ درصد دانشجویانی که برای تحصیل به کشورهای اروپایی می‌روند پس از اتمام تحصیل در آنجا باقی نمی‌مانند و تنها ۱۵ درصد دانشجویان ایرانی محصل در کشورهای اروپایی پس از اتمام تحصیل در کشور باقی میمانند. براساس گزارش بنیاد ملی علوم آمریکا NSF نرخ ماندگاری پس از تحصیل دانشجویان ایرانی مهاجرت کرده به اروپا در سالهای ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۲ بطور میانگین ۱۵ درصد است که کمتر از میانگین نرخ ماندگاری تحصیل کردگان سایر کشورهای در حال توسعه در اروپا و آمریکاست.
۷ - تعداد دانشمندان برتر دنیا
پیش از انقلاب، ایران هیچ دانشمند برتر جهانی نداشته است، اما در ۱۳۹۵ (۲۰۱۶) طبق اعلام پایگاه معتبر بین‌المللی وب آو ساینس، ایران دارای ۲۰۸ دانشمند برتر است که در میان یک درصد دانشمندان برتر دنیا قرار دارند. این رتبه بندی براساس تعداد مستندات علمی در پژوهش‌های محققان دنیا در ۱۰ سال اخیر در ۲۲ رشته موضوعی انجام می‌شود. این در حالی است که اساتید حوزه و علوم اسلامی در این دانشمندان به حساب نمی‌آیند.
۸ - نقش رهبری در جهش علمی
پیش از انقلاب نهاد متولی نخبگان نداشتیم، اما پس از انقلاب خصوصا طی دو دهه اخیر شخص رهبری معظم انقلاب با اقداماتی مانند تاسیس نهاد‌های متولی شناسایی و حمایت نخبگان و ایجاد ساختار‌ها و تشکیلات علمی و نخبگانی نقش مهمی در گفتمان سازی و جریان سازی فضای علمی کشور ایفا نمودند.
برگزاری سالانه بیش از ۱۰ دیدار عمومی با نخبگان علمی و نشست هفتگی مداوم با نخبگان علمی نشان از اهتمام رهبری به پیشرفت علمی دارد.
۹ - اسناد بالادستی و قوانین درخصوص شناسایی و حمایت از نخبگان و استعداد‌های برتر
پس از انقلاب تا کنون ۵۵ سند بالادستی و قانون در خصوص شناسایی و حمایت و نگهداشت نخبگان توسط نهاد‌های مرتبط تصویب شده و در حال اجراست.
۱۰ - شناسایی و حمایت نخبگان
تا کنون بیش از ۱۲ هزار نخبه و استعداد برتر تحت پوشش و حمایت بنیاد ملی نخبگان قرار گرفته اند.
در ادامه فضائلی به محور علم و دستاوردهای انقلاب اسلامی در این بخش اشاره کرد که اهم دستاورد‌ها در این بخش به شرح زیر است:
۱ - رتبه علمی منطقه‌ای و جهانی برحسب مقالات و مدارک علمی
رشد ۱۲۹ برابری تعداد مدارک نمایه شده از ایران قبل و بعد از انقلاب اسلامی براساس پایگاه استنادی اسکپوس نشان میدهد تعداد مدارک نمایه شده، ۳۰۷۱ مدرک قبل از انقلاب و ۳۹۷۲۱۲ مدرک بعد از انقلاب اسلامی است.
کسب رتبه اول منطقه و شانزدهم جهان توسط ایران در سال ۲۰۱۸ که این رشد عمدتا در دو دهه اخیر رخ داده است. در نظام رتبه بندی سایماگو براساس پایگاه استنادی اسکوپوس، ایران در سال ۱۹۹۶ در ۵۲ جهانی و رتبه ۵ منطقه قرار داشته است.
درصد سهم ایران در تولید مقالات علمی دنیا نسبت به قبل از انقلاب اسلامی ۶۵۶ برابر شده است. این سهم قبل از انقلاب اسلامی ۳ هزارم درصد بوده است که در ۲۰۱۷ مطابق نظر ISI به ۹۵/۱ درصد و مطابق نظر اسکوپوس به ۹۷/۱ رسیده است.
تعداد مقالات چاپ شده ایران از ابتدای انقلاب تا سال ۲۰۱۶ برحسب گزارش ISI ۶۹ برابر و برحسب گزارش اسکوپوس ۷۵ برابر شده است.
ایران به رتبه اول علمی بین کلیه کشورهای اسلامی برحسب تعداد مقالات دست یافته است.
ارتقای ۱۷ پلهای رتبه کیفیت تولیدات مقالات علمی داغ و پر استناد کشور که از سال ۲۰۱۱ از رتبه ۳۹ به رتبه ۲۱ تا سال ۲۰۱۶ رسیده است. نشانگر کاربردی و اثربخش بودن مقالات است.
طبق گزارش سازمان ملل ایران از حیث تعداد عناوین کتاب منتشره در سال، نهمین کشور دنیاست. این رتبه در رشته‌های علمی متفاوت است. بطور مثال در کتب الهیات در رتبه ۲، در کتب زبان شناسی در رتبه ۳، در کتب عمومی در رتبه ۱۲، در روانشناسی و فلسفه در رتبه ۱۳ و در علوم کاربردی در رتبه ۱۶ جهان قرار دارد.
۲ - نرخ رشد علمی
سریعترین نرخ رشد علمی جهان مربوط به ایران است که ۱۱ برابرِ نرخ رشد میانگین جهانی است.
۳ - رتبه بندی جهانی دانشگاه‌ها
رتبه ایران از نظر تعداد دانشگاههای برتر در نظام رتبه بندی تایمز در دنیا از رتبه ۳۲ در سال ۲۰۱۲ به رتبه ۱۷ در سال ۲۰۱۷ ارتقا یافته است.
تعداد دانشگاههای برتر ایران در دنیا براساس نظام رتبه بندی تایمز از صفر دانشگاه در قبل انقلاب به ۱۸ دانشگاه در سال ۲۰۱۸ رشد داشته است. آمار‌های دیگری نیز در نظام رتبه بندی لایدن (۱۸ دانشگاه ایران در رتبه بندی برترین دانشگاههای دنیا در سال ۲۰۱۸) و نظام رتبه بندی کیواس (۵ دانشگاه در دنیا در سال ۲۰۱۷) وجود دارد.
۹۸% از تولید علم دانشگاه تهران مربوط به دوره بعد از انقلاب اسلامی است و تنها ۲% آن مربوط به دوران قبل از انقلاب است. همین رقم برای دانشگاه صنعتی شریف ۹۹% است و تنها ۱% از تولید علم این دانشگاه مربوط به دوران قبل از انقلاب است. همین رقم برای دانشگاه شیراز حدود ۹۵% است؛ که در واقع میتوان گفت: دانشگاه‌ها قبل از انقلاب صرفا ارائه و انتقال محفوظات و ترجمه بوده و هیچ تولیدی و خروجی علمی نداشته است.
۴ - اعضای هیئت علمی
از ابتدای انقلاب تاکنون تعداد اعضای هیات علمی زن از ۱۰۰ نفر در سال ۵۷ به ۲۱۰۰ نفر در سال ۹۶ رسیده و رشد ۲۱ برابری داشته است. همچنین بطور کلی تعداد اعضای هیئت علمی ۳۳ برابر شده است.
۵- انجمنهای علمی کشور
تعداد انجمنهای علمی کشور از تعداد انگشت شمار در قبل انقلاب به ۳۲۶ انجمن در سال ۱۳۹۳ رسیده است.
۶ - دیپلماسی علمی کشور
سهم دیپلماسی علمی از کل تولید مقالات علمی کشور (تولید مقالات علمی با مشارکت دانشمندان دیگر کشورها) مطابق گزارش پایگاه ISI از ۱۸ درصد در سال ۲۰۱۲ به ۲۲ درصد در سال ۲۰۱۶ ارتقا یافته که رشد ۴ درصدی را نشان میدهد و این به معنای ارتقای دیپلماسی علمی کشور است.
۷ - پژوهشگاه‌های علمی
تعداد ۲۲ پژوهشگاه فناوری در وزارت علوم داریم.
۸ - رتبه المپیاد‌های علمی
تا پیش از انقلاب ایران در هیچ المپیاد علمی شرکت نکرده است و بعد از انقلاب نیز از سال ۱۳۶۶ (۱۹۸۷) با ورود ایران به المپیاد‌های علمی تا سال ۱۳۹۶ (۲۰۱۷) ۶۶۹ مدال کسب شده که با این تعداد مدال ایران جزء ده کشور اول دنیا در المپیاد‌های علمی محسوب می‌شود.
فناوری از دیگر محور‌های سی و پنجمین نشست شنبه‌های انقلاب بود که رئیس کمیته علم و نخبگان به آن پرداخت. وی دستاوردهای انقلاب اسلامی در این بخش را این گونه برشمرد:
۱ - ساختار‌های تولید فناوری
شرکتهای دانش بنیان مولود انقلاب است و قبل از انقلاب هیچگونه ساختاری در این حوزه وجود نداشت.
مراکز علم و فناوری و مراکز حمایت از نخبگان مولود انقلاب است و قبل از انقلاب هیچگونه ساختاری در این حوزه وجود نداشت.
پارکهای رشد علم و فناوری مولود انقلاب است و قبل از انقلاب هیچ پارک رشد و علم و فناوری در کشور وجود نداشت.
قبل از انقلاب به غیر از برخی صنایع دستی و سنتی هیچ فناوری بومی در کشور وجود نداشت و تکنسین‌های ما تنها نقش اپراتور تجهیزات خارجی را ایفا می‌کردند در حالیکه تمامی پیشرفت‌های فناوری بومی مربوط به بعد از انقلاب است.
۲- رتبه‌های جهانی در عرصه‌های فناوری و علوم کاربردی و مهندسی
پس از انقلاب اسلامی شاهد دستاوردهای متعدد علمی و فناوری در علوم و رشته‌هایی مانند هسته‌ای، نانو، بیوتکنولوژی، موشکی، سلول‌های بنیادین، هوافضا، دارو‌های نوترکیب و پزشکی بوده ایم که ثابت نمود در صورت اتکا به ظرفیتهای داخلی و مدیریت مناسب آنها، دسترسی به قله‌های علم و فناوری امکان پذیر است. از جمله تولید علم در حوزه علوم پزشکی به ۷۵ برابر زمان طاغوت رسیده است. (اسکوپوس) این پیشرفت در علم پزشکی موجب شده است امید به زندگی که قبل از انقلاب در ایران ۵۴ سال بوده است در سال ۲۰۱۷ به ۷۶ سال رسیده که از این حیث رتبه هفتم جهان را دارا است.
طبق گزارش انجمن جهانی اقتصاد، ایران از نظر فارغ التحصیلان STEM شامل چهار حوزه «علوم دانشی، فناوری، مهندسی، ریاضی» در جایگاه پنجم جهان قرار دارد.
ایران از کشوری فاقد افتخارات و فاقد نوآوری در قبل انقلاب در حوزه فنی و مهندسی به سومین کشور در تربیت مهندس در سال ۲۰۱۸ دست یافته است.
ایران هشتمین کشور دنیا در پرتاب ماهواره است.
ایران پنجمین کشور در نانو در سال ۲۰۱۶ است.
ایران چهاردهمین کشور در علوم و فیزیکی هسته‌ای در سال ۲۰۱۶ است.
ایران پنجمین کشور در مهندسی شیمی و مهندسی انرژی برحسب شاخص تولید مقالات در اسکوپوس در ۲۰۱۵ است.
ایران نهمین کشور در مهندسی عمران و مهندسی اقیانوس برحسب شاخص تولید مقالات در اسکوپوس در ۲۰۱۵ است.
ایران یازدهمین کشور در مهندسی هوافضا برحسب شاخص تولید مقالات در اسکوپوس در ۲۰۱۵ است.
ایران دوازدهمین کشور در مهندسی صنایع برحسب شاخص تولید مقالات در اسکوپوس در ۲۰۱۵ است.
صنعت هواپیمایی ایران در رتبه دهم در بین ۱۴۷ کشور جهان است.
ایران در جمع ۱۱ کشور دارای فناوری پرتاب ماهواره قرار دارد.
ایران جزو ۱۳ کشور دارنده چرخه کامل سوخت هسته‌ای است که اکتشاف اورانیوم، استخراج، تولید کیک زرد و تبدیل آن به گاز UF۶ در حوزه تولید سوخت و مجتمع‌های سوخت در آن صورت میگیرد.
ایران جزو ۱۴ کشوری است که توانایی غنیسازی اورانیوم دارند.
ایران رتبه دوم در زمینه پیشرفته‌ترین کشورها در حوزه سلول‌های بنیادین را دارا می‌باشد.
ایران از نظر تولیدات زیست فناوری در رتبه ۱۳ جهان و اول منطقه در سال ۲۰۱۷، قرار دارد.
۳ - شرکتهای دانش بنیان
شرکتهای دانش بنیان از صفر شرکت در قبل از انقلاب به ۱۱۵۰ شرکت در سال ۱۳۹۵ رشد داشته است.
۴ - مراکز رشد علم و فناوری کشور
تعداد مراکز رشد علم و فنآوری کشور از صفر مرکز در قبل انقلاب به ۱۵۴ مرکز در سال ۱۳۹۳ افزایش یافته است.
۵ – پارک های علم و فناوری کشور
تعداد پارکهای علم و فناوری کشور از صفر پارک در قبل از انقلاب به ۳۶ پارک در سال ۱۳۹۳ افزایش داشته است.
۶- شرکت های مستقر در پارکها و مراکز رشد علم و فنآوری
تعداد شرکتهای مستقر در پارکها و مراکز رشد علم و فنآوری از ۶۷۶ شرکت در سال ۱۳۸۴ به ۳۶۵۰ شرکت در سال ۱۳۹۷ رسیده است که رشد ۴/۵ برابری را نشان میدهد.
۷ - ثبت اختراع ملی و بین المللی
تعداد اختراعات ثبت شده جهانی ایرانیان در سال ۱۹۷۸ میلادی ۶۴ عنوان و در ۲۰۱۵ تعداد اختراعات ثبت شده بین المللی ایرانیان ۱۳۶۸۳ یعنی ۲۱۳ برابر می‌باشد.
۸ - صادرات کالا‌های مبتنی بر علم و فناوری پیشرفته
سرانه حجم صادرات کالا‌های با فناوری بالا که بیانگر ارتقاء سطح فناوری کشور است از صادرات صفر در قبل از انقلاب به ۴۲/۱۵۵ میلیون دلار در سال ۱۳۹۳ رسیده است.
ارزش دلاری صادرات محصولات با فناوریهای پیشرفته (میلیون دلار) از درآمد صفر در قبل از انقلاب به ۲۵/۲۷ میلیون دلار در سال ۱۳۸۰ و به ۶۲۰ میلیون دلار در سال ۱۳۸۹ رسیده است که رشد ۲۱۹ درصدی را نشان میدهد.
نسبت صادرات کالا‌های با فناوری بالا و متوسط به بالا (فناوری بالا شامل: صنایعی نظیر تجهیزات الکترونیکی و ارتباطات از راه دور، رایانه و ماشین الات اداری، هوافضا، ابزارآلات علمی و داروسازی را در بر میگیرد و فناوری متوسط به بالا شامل: ماشین آلات و تجهیزات، ماشین آلات برقی، شیمیایی و تجهیزات راهآهن و حمل و نقل است) به واردات آنها از روند و تراز مثبت تجاری حکایت میکند به گونهای که این نسبت از ۷۳/۷ درصد در سال ۱۳۸۳ به ۶۸/۴۳ درصد در سال ۱۳۹۳ رسیده است. این نکته حکایت از آن دارد که با توجه به عنصر تحریم ایران بویژه در حوزه فناوریهای بالا ایران توانسته است علاوه بر رفع نیاز‌های خود در این حوزه به روند صعودی در تولید و صادرات فناوریهای بالا و متوسط به بالا دست یابد.
ارزش دلاری صادرات خدمات فنی و مهندسی در کشور بر حسب سال (میلیون دلار) نشان میدهد این شاخص بین سالهای ۱۳۸۰-۱۳۹۰ روندی صعودی داشته است؛ بهطوریکه از صفر در قبل از انقلاب به ۵۷۵ میلیون دلار در سال ۱۳۸۰ و به ۴ میلیارد و ۱۱۸ میلیون دلار در سال ۱۳۹۰ افزایش یافته است.
۹- توانمندی‌های فنی مهندسی پس از انقلاب اسلامی
برخی از دستاورد‌ها و تجربیات بومی در حوزه علوم فنی مهندسی که مستقلا پس از انقلاب اسلامی تولید شده است عبارتند از:
الف) دفاعی:
پدافند هوایی (طراحی و ساخت سامانه‌های پدافندی برد کوتاه، متوسط و بلند)
هوایی (طراحی و ساخت جنگنده، انواع پهپاد، بالگرد و پرنده‌های فوق سبک، الکترونیک هوایی)
دریایی (طراحی و ساخت انواع ناو و ناوشکن، انواع زیردریایی، قایق پرنده، شناور‌های تندرو و فوق سریع، انواع هواناوها)
زمینی (طراحی و ساخت انواع تانک، نفربر، خودروی نظامی، تجهیزات و سلاح‌های انفرادی، انواع مهمات سبک و سنگین)
موشکی (طراحی و ساخت انواع موشک‌های زمین به زمین، سامانه‌های، انواع موشک‌های کروز)
الکترونیک و رادار (طراحی و ساخت انواع رادار جستجو و ردیاب، سامانه‌های الکترونیکی خاص، طراحی قطعات میکرو الکترونیک)
فضای سایبری (مدیریت فضای سایبری، تامین امنیت سایبری، دفاع سایبری)
ب) فضایی
طراحی و ساخت انواع:
ماهواره (مخابراتی، سنجشی، ناوبری در ابعاد و دقت‌های متفاوت)
سفینه فضایی
حامل ماهواره (سفیر، سیمرغ، ذوالجناح)
ایستگاه پرتاب
ایستگاه بهره برداری (ثابت و متحرک)
ایستگاه هدایت و کنترل ماهواره
محموله‌ها (دوربین، ترانسپوندر)
آزمایشگاه فضایی (موشک‌های کاوشی)
ج) هوایی
نگهداری و تعمیر (هواپیما‌های مسافربری و پهن پیکر)
ساخت قطعات حساس
طراحی و ساخت هواپیمای مسافربری (ایران ۱۴۰، فجر، فائز)
فعال سازی طرح پژوهشی هواپیمای جت ۱۵۰ نفره
ساخت موتور‌های پیستونی و جت هوایی
ساخت سوپرآلیاژ مورد نیاز قطعات هواپیما
د) هسته‌ای
دستیابی به چرخه کامل سوخت و تولید سوخت با غنای ۲۰ درصد
طراحی و ساخت سانتریفیوژهایپیشرفته
طراحی و ساخت راکتور و نیروگاه اتمی
تولید انواع رادیو دارو‌ها
پرتودهی محصولات کشاورزی
ه) دریایی
گشت تحقیقاتی و داده برداری گسترده از خلیج فارس و دریای عمان
تدوین اطلس‌های امواج ناشی از باد، انرژی‌های تجدید پذیر در دریا‌های ایران و اطلس تاریخی خلیج فارس
طراحی و ساخت سازه‌های عظیم دریایی
طراحی و ساخت شناور‌های کوچک و بزرگ
ساخت انواع زیر دریایی‌ها و سازه‌های زیر آب
تولید هیدروژن و سوخت زیستی از میکروآلگ‌ها
طراحی و ساخت انواع اسکله و سکو‌های دریایی
استخراج معادن، نفت و گاز از دریا
طراحی صنایع اقیانوسی و بهره گیری از منابع غذایی غیر شیلاتی دریا
و) زیستی
اصلاح ژنتیکی انواع گیاهان
دامی (شبیه سازی، اصلاح ژنتیکی)
انسانی (سلول درمانی، درمان ناباروری)
تجهیزاتی (فرمانتورها،
دارو‌های نوترکیب (اینترفرون گاما، مونوکلونال)
حسگر‌های زیستی
ز) سلول‌های بنیادی
ح) فناوری نانو
نانو مواد و نانو ذرات
دارورسانی
تجهیزات اندازه گیری (AFM) نانوسکوپ
تولبد مواد نانو ساختار
موادمرکب نانویی (سبک، ولی مستحکم)
فیلتر و غشای نانویی
حسگر‌های نانویی
رتبه چهارم تولید علم نانو
درآمد سالانه بالغ بر ۴۰۰ میلیارد تومان از محصولات نانویی در سال ۹۶
ط) سلامت
تجهیزات سلامت و پزشکی
پیوند اعضا
شیوه‌های درمانی پیشرفته
تولید انواع سرم و واکسن
تولید انواع دارو و ارائه دارو‌های بسیار پیشرفته
دارو‌های گیاهی
ی) لیزر و اپتیک
اپتیک پیشرفته (انواع لنز و شیشه مخصوص، پوشش دهی‌های حساس
لیزر‌های کم توان تشخیصی
لیزر‌های پرتوان صنعتی
وسایل اندازه گیری لیزری
ک) انرژی
نفت و گاز (کشف، استخراج، پالایش، ازدیاد برداشت، طراحی و ساخت تجهیزات عمده...)
برق (طراحی و ساخت نیروگاه، تولید و توزیع برق، ذخیره سازی برق، بهره برداری)
انرژی‌های نو (هسته ای، خورشیدی، بادی، زمین گرمایی، پیل سوختی، زیستی و سلول‌های خورشیدی)
ل) کشاورزی
دارو‌ها و سرم‌های حیوانی
تولیدگونه‌های جدید محصولات کشاورزی مناسب با شرایط محیطی
حفظ و تقویت خاک
ارتقای بهره وری زمین و آب
مبارزه زیستی با آفات
م) فناوری اطلاعات و ارتباطات
تولید انواع نرم افزار کاربردی و سامانه‌های پیشرفته
طراحی و پیاده سازی شبکه‌های اطلاعاتی و ارتباطی
طراحی و تولید انواع سویچ آنالوگ و دیجیتال
رمز و دفاع سایبری
پیاده سازی دولت الکترونیک
هوش مصنوعی
ن) فناوری نرم
تدوین و ارائه اسناد راهبردی پیشرفت در زمینه‌های مختلف
تقویت جنبش نرم افزاری و تولید علم
توسعه و اجرای الگو‌های پیشرفته مدیریت
بصیرت افزایی و شناسایی طرح‌های دشمن
س) آب و فاضلاب
سدسازی و مهارآّب
شیرین سازی آب
انتقال و توزیع آب
تصفیه و بازیافت پساب‌های صنعتی و شهری
اکتشاف و استخراج ژرفاب‌ها
ع) صنایع و معادن
اکتشاف و استخراج معادن
طراحی، ساخت و تولید تجهیزات و ماشین آلات سبک و سنگین
فرآوری مواد معدنی و تولید محصولات با ارزش
فناوریهای افزایش تولید فولاد، سیمان و سایر مواد اصلی توسعه کشور
ف) خودروسازی
طراحی و ساخت خودرو
طراحی و ساخت انواع موتور خودرو
طراحی و ساخت قطعات و لوازم یدکی
ص) محیط زیست
شناسایی و رفع آلودگی
بازیافت زباله و مواد مستعمل
شناسایی تغییرات اقلیمی و آب و هوایی و عوامل آن
حفاظت از نمونه‌های نادر گیاهی و حیوانی
ق) عمران و شهرسازی
طراحی و ساخت انواع شهر‌ها و شهرک‌های جدید
طراحی و ساخت انواع سد‌ها
طراحی و ساخت انواع جاده، تونل، پلهای بزرگ و سیلو
ساخت کامپوزیت
ر) توربین و نیروگاه سازی
ساخت انواع توربین ژنراتور و نصب نیروگاه‌های بزرگ در داخل و خارج از کشور مبتنی بر آن
طراحی و ساخت توربین‌های سرچاهی نفت
فضائلی در بخش پایانی اظهارات خود پیشرفت انقلاب اسلامی در حوزه علوم انسانی را مورد بررسی قرار داد و دستاوردهای این بخش را این چنین اعلام کرد:
بیش از 97% از تولید علم کشور در حوزه علوم انسانی و اجتماعی مربوط به دوران بعد از انقلاب اسلامی است و فقط 3 درصد مربوط به قبل انقلاب است.
بر اساس آمار استخراج شده حوزه موضوعی علوم انسانی رشد 37 برابری از نظر تعداد مدارک ثبت شده نسبت به قبل از انقلاب را داشته است.
علی رغم عدم ثبت مدارک و مدلهای حوزوی و اسلامی در پایگاههای جهانی؛ اطلاعات تولید علم جمهوری اسلامی ایران در پایگاه کلاریویت آنالتیکز (آی.اس.آی) نشان می دهد که سهم ایران از تولید علم علوم انسانی و اجتماعی دنیا از ۰.۴ درصد در سال ۲۰۱۲ به ۰.۶ درصد در سال ۲۰۱۷ رسیده است که از رشد ۴۷ درصدی حکایت می کند. آخرین اطلاعات در سال ۲۰۱۸ دلالت بر سهم ۰.۷ درصدی ایران و رشد قابل توجه در این زمینه دارد.
در صورت ثبت تمامی مدارک علمی حوزوی، اسلامی و فقهی در حوزه علوم انسانی در پایگاههای جهانی؛ قطعا جمهوری اسلامی ایران در صدر تولید علم علوم انسانی قرار می گیرد.
از جمهوری اسلامی ایران در مجلات علوم انسانی و اجتماعی بین المللی دنیا در سال ۲۰۱۷ تعداد ۳ هزار و ۳۰۳ مقاله منتشر شده است. این رقم در سال ۲۰۱۲ تعداد یک هزار و ۹۷۵ مقاله بود که نشان از افزایش تعداد مقالات دارد.
در صورتی که سال ۲۰۱۷ را مبنای بررسی سهم کشور از تولید علم در حوزه های مختلف قرار دهیم سهم علوم انسانی از کل تولید علم دنیا ۱.۳ درصد است.
میزان توجه به ظرفیتهای علوم انسانی نسبت به قبل انقلاب به میزان قابل توجهی رشد داشته است به طوریکه تعداد نشریات علمی – پژوهشی و نشریات علمی ترویجی یک هزار و ۲۷۳ است که از این تعداد ۷۰۲ مجله در گروه علوم انسانی و علوم اجتماعی هستند.
تعداد انجمنهای علمی کشور در حوزه علوم انسانی طی سالهای 1380-1393 با روند صعودی مواجه بوده است به طوریکه از 32 انجمن به 105 انجمن علمی رسیده و در بین علوم دارای بیشترین نرخ رشد در تعداد انجمن ها است.
در رتبه بندی موضوعی شانگهای در سال 2018، رتبه بندی حوزه علوم انسانی در14 رشته صورت پذیرفته است که شاهد حضور دانشگاه های برتر کشور در 2 رشته اقتصاد و مدیریت در جمع برترین دانشگاه های دنیا هستیم.
آمار تعداد قطبهای علمی در رشته علوم انسانی و هنر از صفر قطب علمی در قبل انقلاب به28 قطب علمی تا پایان برنامه پنجم افزایش یافته است.
از بی توجهی به مقوله علوم انسانی و عدم ثبت نظریه در قبل انقلاب، بعد از انقلاب اسلامی۲۵۰۰ کرسی ترویجی در حوزه علوم انسانی راه اندازی شده و اکنون ۴۱ نظریه درباره علوم انسانی ثبت شده است.
از نظر تعداد کتب منتشره در سال در رشته الهیات ایران رتبه دوم جهانی را دارا است.
نظر شما