​مرحوم حائری یزدی جامع الحکمتین عصر ما بود

به گزارش خبرنگار گروه اندیشه خبرگزاری شبستان، اولین نشست از سلسله نشست های یادبود استادان تاثیرگذار در اعتلای علمی-پژوهشی موسسه حکمت و فلسفه ایران، ویژه گرامیداشت استاد «مهدی حائری یزدی»، دوشنبه 3 دی ماه برگزار شد.

در این نشست که در سالن اجتماعات موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران برگزار شد، علاوه بر خانواده مرحوم مهدی حائری یزدی، آیت الله محقق داماد، رضا داوری اردکانی، غلامحسین ابراهیمی دینانی، غلامرضا اعوانی، عبدالحسین خسروپناه و جمعی دیگر از استادان و پژوهشگران حوزه فلسفه حضور داشتند.

«غلامحسین ابراهیمی دینانی»، طی سخنانی در این نشست با اشاره به فعالیت ها و زندگی شیخ عبدالکریم حائیری یزدی گفت: او موسس حوزه علمیه قم است، قبل از او سالیان دراز از زمان شیخ طوسی حوزه علمیه علما در نجف اشرف بود. یعنی در طول بیش از هزار سال، تا شیخ عبدالکریم که آمد و حوزه علمیه را در قم تاسیس کرد.

چهره ماندگار فلسفه ادامه داد:  مرحوم مهدی حائری، فرزند کوچکتر آن بزرگوار(شیخ عبدالکریم)  است و فرزند بزرگ اش مرحوم آقا مرتضی بود که من اگر آقا مرتضی را نمی دیدم شاید معنای قدیس بودن را نمی فهمیدم. انسانی به این صداقت در عمرم ندیدم و نخواهم دید.

وی در ادامه به بیان خاطره ای از فرزند مرتضی حائری یزدی پرداخت و گفت: محمدحسین فرزند مرتضی حائری بود و تازه ازدواج کرده بود، با همسرش رفتند حرم و خبر دادند به آقا مرتضی که محمدحسین با همسرش شانه به شانه و دو به دو رفتند حرم، آخوندی مثل آقا مرتضی بود و این جریان آن هم در قم عجیب بود، وقتی محمدحسین برگشت آقا مرتضی از او سوال کرد: شنیدم با خانم ات دو به دو و دوش به دوش حرم می روید. او پاسخ داد: بله آقا، پس می خواهی خانمم با دیگران برود؟ (خنده شدید حضار). و مرحوم گفته بود دیدم راست می گوید.

چهره ماندگار فلسفه در ادامه در مورد مرحوم مهدی حائری یزدی اظهار کرد: این مرد فیلسوف بود. فلسفه اسلامی را انصافا خوب می دانست. سال ها در آمریکا بود. البته آمریکا بودن اش هم از طرف آیت الله بروجردی بود که به آنجا رفت و مبلغ بود اما سال ها آنجا ماند و در دانشگاه های آمریکا حضور داشت، به زبان انگلیسی کاملا مسلط بود. اما آثارش را نه به انگلیسی نوشت و نه عربی، در حالی که اکثر علمای بزرگ ما به عربی نوشتند، ابن سینا، ملاصدرا، حتی علامه طباطبایی تفسیرش را به عربی نوشته است و البته رسم بود. اما هر انسانی به هر زبانی که علم را می آموزد به آن زبان راحت تر می نویسد. مرحوم حائری یزدی همواره فارسی می نوشت. آخوند قم بود و این قدر زیبا فارسی می نوشت.

ابراهیمی دینانی گفت: اینجا می خواهم وارد بحثی شوم که شاید خودم به آن چندان باور نداشته باشم، اینکه انسان به بیت خود افتخار کند، به یک معنی خوب است و به یک معنی وجه عقلی ندارد، بدون تردید دکتر مهدی حائری یزدی آقازاده است. فرزند شیخ عبدالکریم که فقیه بزرگی بود. او می توانست بگوید که من فرزند او بودم. امروز آقازاده هایی داریم و البته نمی خواهم وارد این بحث شوم. دکتر مهدی حائری یزدی نمی گفت من چه کسی هستم و به فامیل خودش افتخار نمی کرد چون بزرگی اش را به اینکه آقازاده بود نمی دانست. درس خوانده بود. از شاگردان دوره اول امام خمینی(ره) بود. سال ها در آمریکا بود اما بیکار ننشست. فعال بود .

وی با بیان اینکه مهدی حائری یزدی واقعا جامع الحکمتین بود، تصریح کرد: آثار زیادی ندارد اما آنچه که دارد قابل احترام است. این مرد بسیار مودب بود. اخلاقی بود. یکبار در یکی از کتاب هایش اشکالی پیش آمد و ما به ایشان جواب دادیم. من سوال کردم و به قدری محترمانه پاسخ داد که وصف ناشدنی است. البته اکنون هم از پاسخ آن زمان آن مرحوم قانع نشدم اما طرز رفتارش بسیار محترمانه بود، آقا زاده بود به معنای واقعی کلمه اما با آقازدگی زندگی نکرد.

این محقق تصریح کرد: مرحوم حائری یزدی فقه و اصول را خوب خوانده بود. در عصر ما بدون هیچ اغراق از او می توانیم به عنوان جامع الحکمتین نام ببریم؛ به فلسفه اسلامی بی اعتنا نبود. به عمق فلسفه اسلامی باور داشت ضمن آنکه مکاتب غربی را می دانست. امروز می بینم کسانی که می آیند و چه مزخرفاتی می گویند. واقعیت آن است که وقتی آدم فلسفه اسلامی را خوب نخواند، خواه ناخواه تحت تاثیر فلسفه غرب قرار می گیرد، فلسفه غرب بروزتر و روان تر است. کسی که خوب فلسفه اسلامی را نخوانده باشد بی اختیار جذب می شود.

ابراهیمی دینانی با اشاره به مساله مشاع که از سوی مرحوم مهدی حائری یزدی مطرح شد، گفت: این ذهن باز می خواهد که بگوید مساله مشاع مالکیت دولت را توجیه می کند، او چون فیلسوف بود توانست به این مساله برسد. مردی حکیم و فرهیخته بود.

وی ادامه داد: یزد مردم پرکاری دارد. می خواهم اینجا چیزی بگویم، در خیابان فقیر و گدا زیاد است، اگر کسی یک فقیر و گدا یزدی دیده بگوید. یزدی به ذات فعال است. در کار و قناعت و علم فعال است. فقهای بزرگی در یزد بودند و شیخ عبدالکریم یکی از آنها بود. سید محمد یزدی از بزرگ ترین فقها است.

این استاد فلسفه اسلامی تصریح کرد: من ناسیونالیست نیستم اما ایران را دوست دارم، همین که حوزه را که در طول تاریخ از زمان شیخ طوسی تا آن زمان در نجف بود، به قم آورد کار بزرگی انجام داد. هزار سال حوزه آنجا بود و شیخ عبدالکریم به قم آورد. ما ایرانی هستیم و حالا دیگر لازم نیست به نجف برویم. والله درس های قم هم کمتر از درس های نجف نیست و فقه و اصول حوزه قم کمتر از فقهای نجف نیستند.