نظر قرآن درباره شیطان پرستان/غفلت های پازل معنویت گرایی درباره شیطان گرایی

خبرگزاری شبستان، گروه اندیشه: در بررسی «ناگفته های ادیان در مورد شیطان پرستی» سلسله مباحث حجت الاسلام «حسین عرب»، پژوهشگر فِرَق و ادیان را که به همت شبکه جهانی ولایت تهید شده است، مرور می کنیم؛ آنچه در ادامه می آید بخش نخست این مباحث است:

حجت الاسلام «حسین عرب» طی سخنانی درباره شیاطن پرستی اظهار کرد: شاید برخی افراد جامعه به ویژه قشر نخبه و جوان، طی چند سال اخیر لفظ شیطان پرستی و فرقه های شیطان پرست را شنیده باشند اما متاسفانه یک هیجان رسانه ای به ویژه در سال های قبل نسبت به مقوله شیطان گرایی مشاهده شد که طی آن گاهی بزرگ نمایی های بیش از حد، گاهی هم غفلت و تسامح  را شاهد بوده ایم.

مدیرعامل موسسه بهداشت معنوی با بیان اینکه چنین مواردی مساله جامعه ما نیست و باید از کنارش بگذریم، گفت: در عین حال نسبت به جایگاه شیطان گرایی در پازل دین و معنویت گرایی غفلت شده است. سوال آن است که شیطان گرایی با چه مقوله هایی مخلوط شد و چه اغراق هایی در توصیف این جریان در کشور ما و در دنیا صورت گرفت؟

این پژوهشگر فِرَق و ادیان بیان کرد: در مطالعات چند سال قبل دیدم که نَه تنها در داخل کشور ما که در کشورهایی که ریشه و مبدا فرقه های شیطان گرایی محسوب می شوند این قبیل جریانات رسانه ای اتفاق افتاده بود یعنی برخی محققان که در مورد این جنبش ها قلم می زدند از این مقوله شکایت داشتند که بحث شیطان گرایی با مباحث دیگری خلط شده و توصیف و تحلیل دقیقی از آن در کار نیست، خود این اتفاق هم شاید یک برنامه ریزی داشت که یک هجمه رسانه ای لَه یا علیه این جریان شکل بگیرد.

حجت الاسلام عرب ابراز کرد: در رابطه با این مباحث دو جریان وجود دارد، بعضی از افرادی که روی این حوزه صحبت کردند یا متن هایی را در کشور ما منتشر کردند این دو جریان و مقوله را با جریان شیطان گرایی خلط کردند و شاید همین کمک کرد که جریان شیطان گرایی را بیش از آنچه که هست، مطرح شود.

وی ابراز کرد: یکی از این جریانات «بادی آرت» یا «هنر بدن» است که در واقع به عنوان یک رشته هنری در چند سال اخیر شدت و حدت بیشتری گرفته است و شامل هنرهایی می شود که در آنها از بدن استفاده می کنیم که ساده ترین نوعش که شاید مردم هم با آن آشنا باشند «بادی پرسینگ» است که مصادیق آن از گوشواره ساده ای که بانوان به گوش خود می آویزند، است تا حد افراطی اش، اما باید مراقب باشیم که این مورد را با جریان شیطان گرایی اشتباه نگیریم.

این محقق ادامه داد: اکنون فستیوال های متعددی در مورد بادی آرت در جهان برگزار می شود و دارند آن را به عنوان یک رشته هنری جا می اندازند. برخی دوستان ما در داخل کشور و البته در خارج از کشور هم دیده شده که گفتند کسانی که چهره خود را این چنین می کنند شیطان پرست هستند. گاهی هم آرایش چهره آنها خشن است و باعث می شود که افراد تصور دیگری داشته باشند و فکر کنند که شیطان گرا هستند، البته برخی فرقه های شیطان گرایی از این قبیل آرایش ها استفاده می کنند اما لزوما فردی که خود را به این چهره در آورده است، شیطان پرست نیست. گاهی فرد برای فسیتوال ها این چهره را برای خود درست می کند. افرادی هستند که از جمله اعضای قوی ترین فرقه های شیطان پرستی محسوب می شوند اما چهره موقر و متینی دارند، فرد خبرنگار و روزنامه نگار است و به قول غربی ها جنتلمن است و از چهره ای او تشخیص نمی دهیم که او چه اعتقاداتی دارد.

وی ابراز کرد: اما جریان دوم که با شیطان گرایان اشتباه گرفته می شوند «گوتیک» ها هستند، یک خرده فرهنگی در دل کشورهای اروپایی و امریکایی که از حدود 1980سال از انگلستان و در دل جنبش های اعتراض بعد از جنگ جهانی دوم در کشورهای اروپایی شکل گرفت، مشخصه آنها داشتن آرایش های غلیظ است، استفاده از رنگ های تند و مشکی، نواختن موسیقی های خاص. آنها هر ساله نشستی در آلمان دارند و حدود 10 تا بیست هزار نفر آدم طی چند روز دور هم جمع می شوند، آنها لزوما شیطان پرست نیستند.

حجت الاسلام عرب در ادامه بیان کرد: این بدان معناست که اگر صرف این چهره و آرایش را جایی دیدیم نباید او را محکوم کنیم که شیطان پرست است، این موارد یک سری علایق است که گاهی در چهره و آرایش ظاهری فرد بروز می کند و گاهی هم نمی کند. گوتیک ها علایق خاصی دارند و ممکن است که شیطان گرا هم باشند، در میان آنها مسیحیان مقیدی هم هستند. لذا گوتیک ها و بادی آرت ها شیطان پرست نیستند. در تحلیل موسیقی های شیطان گرایی هم این اشتباهات رخ داده است.

وی ادامه داد: باید برای شناخت آنها ریشه های تاریخی شیطان گرایی را بشناسیم، مثلا می گویند فلان فرقه در فلان نقطه دنیا فعال است و به نام شیطان پرستی فعالیت می کند و اولین چیزی که می گویند آن است که ما میراث دار تاریخ شیطان گرایی هستیم، آنها برای خود تاریخ می نویسند تا ریشه هایی را برای خود ایجاد کنند، یکی از سران شیطان پرستی می گوید مردم دنیا از اول شیطان پرست بودند!

این پژوهشگر فرق و عرفان بیان کرد: در بررسی سیر تاریخی این جریان، آن را به چهار دوره تقسیم می کنیم، دوران باستان یا دوران بدوی شیطان گرایی، دوران قرون وسطا(قرن 4 تا 15 میلادی) ، دوران مدرن(16 تا 19 میلادی)، دوره معاصر(قرن های بیستم و بیست و یکم)، این دسته بندی بسیار در شناخت این جریان به ما کمک می کند.

این استاد حوزه اضافه کرد: قبل از اینکه وارد دوران باستان شوم باید اشاره کنم به اینکه حقیقت بحث شیطان پرستی در قرآن صراحتاً اشاره شده است، در آیات مختلفی از قرآن خداوند صراحتا اشاره می کند که افرادی هستند که شیطان پرست هستند و ابلیس را به عنوان معبود می پرستند و شیطان هم دقیقا همان شیاطین جنی هستند و اگر ابلیس را سردمدار سپاه شیاطین بدانیم، یعنی آنها در عالم خارج یک موجود هوشمندی را می پرستند.

وی با اشاره به آیه 60 سوره مبارکه «یاسین»، گفت: خداوند در این آیه می فرماید: «أَلَمْ أَعْهَدْ إِلَيْكُمْ يَا بَنِي آدَمَ أَنْ لَا تَعْبُدُوا الشَّيْطَانَ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِينٌ؛ اى فرزندان آدم مگر با شما عهد نكرده بودم كه شيطان را مپرستيد زيرا وى دشمن آشكار شماست)، در آیه 50 سوره «کهف» می فرماید: «وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلَائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِيسَ كَانَ مِنَ الْجِنِّ فَفَسَقَ عَنْ أَمْرِ رَبِّهِ أَفَتَتَّخِذُونَهُ وَذُرِّيَّتَهُ أَوْلِيَاءَ مِنْ دُونِي وَهُمْ لَكُمْ عَدُوٌّ بِئْسَ لِلظَّالِمِينَ بَدَلًا» (و [ياد كن] هنگامى را كه به فرشتگان گفتيم آدم را سجده كنيد پس [همه] جز ابليس سجده كردند كه از [گروه] جن بود و از فرمان پروردگارش سرپيچيد آيا [با اين حال] او و نسلش را به جاى من دوستان خود مى‏ گيريد و حال آنكه آنها دشمن شمايند و چه بد جانشينانى براى ستمگرانند)، آیه 100 در سوره «مائده» که می فرماید «قُلْ لَا يَسْتَوِي الْخَبِيثُ وَالطَّيِّبُ وَلَوْ أَعْجَبَكَ كَثْرَةُ الْخَبِيثِ فَاتَّقُوا اللَّهَ يَا أُولِي الْأَلْبَابِ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ؛ بگو پليد و پاك يكسان نيستند هر چند كثرت پليد[ها] تو را به شگفت آورد پس اى خردمندان از خدا پروا كنيد باشد كه رستگار شويد)، آیه 40 و 41  در سوره «سبا» که می فرماید: «يَوْمَ يَحْشُرُهُمْ جَمِيعًا ثُمَّ يَقُولُ لِلْمَلَائِكَةِ أَهَؤُلَاءِ إِيَّاكُمْ كَانُوا يَعْبُدُونَ» (و [ياد كن] روزى را كه همه آنان را محشور مى ‏كند آنگاه به فرشتگان مى‏ فرمايد آيا اينها بودند كه شما را مى ‏پرستيدند) و «قَالُوا سُبْحَانَكَ أَنْتَ وَلِيُّنَا مِنْ دُونِهِمْ بَلْ كَانُوا يَعْبُدُونَ الْجِنَّ أَكْثَرُهُمْ بِهِمْ مُؤْمِنُونَ» (مى‏ گويند منزهى تو سرپرست ما تويى نه آنها بلكه جنيان را مى ‏پرستيدند بيشترشان به آنها اعتقاد داشتند).

حجت الاسلام عرب اظهار کرد: تلقی ما این است که مشرکین بت می پرستند، در ترجمه قرآن هم به دلیل آنکه اقل مصادیق ذکر می شود در پرانتز می نویسند «بت» و می گویند آنچه که مشرکین می پرستیدند و به آن تمسک داشتند، بت بود. لذا در ذهن ما این بود که مردم قدیم سطح درک شان پایین بوده و سنگ و چوب را عبادت می کردند، اما چنین نیست بلکه آنچه را آنها شریک خدا قرار می دادند از جنیان بودند چنانکه در آیات 40 و 41 سوره سباء اشاره شده است که از جمله ادعاهای مشکران پرستیدن ملائکه بود در حالی که بعد از سوال خداوند از ملائکه، آنان پاسخ می دهند که آنان جنیان را می پرستیدند.

این پژوهشگر عرفان تاکید کرد: عرب جاهلی و برخی اقوام بدوی دیگر، قایل به این نبودند که یک بت و سنگ و چوب به کار می آید بلکه می گفتند این نمادی از آن الهه و خدایی است که ما را خلق کرده است، انسان به این درجه از حماقت نمی رسد که این چوب را تامین کننده حوایج اش بداند، آنها بت را اسطوره می دانستند کما اینکه محققانی این زمینه را باز کنند که تماثیلی که از برخی خدایان در هندوییسم ترسیم می شود چندان تخیلی و فانتزی نبوده بلکه آنها صورت هایی را دیدند و ترسیم کردند و بت ساختند. خداوند در آیه 23 سوره «نوح» می فرماید: «وَقَالُوا لَا تَذَرُنَّ آلِهَتَكُمْ وَلَا تَذَرُنَّ وَدًّا وَلَا سُوَاعًا وَلَا يَغُوثَ وَيَعُوقَ وَنَسْرًا؛ و گفتند: هرگز خدایان خود را رها نکنید و به خصوص دست از پرستش (این پنج بت) ودّ و سواع و یغوث و یعوق و نسر هرگز برمدارید.»

وی در پایان این بخش از سخنان خود خاطرنشان کرد: پس مقوله شیطان پرستی به معنای واقعی و حقیقی کلمه در قرآن ذکر شده است، بسیاری از معارف قرآنی هم زمان بردار نیست. برای مثال بت هایی که در هندوییسم از آن اسم برده می شود تخلیات بدوی ها و افراد باستانی نبوده اند بلکه موجوداتی در عالم خارج هستند.

ادامه دارد...

علاقمندان به دریافت لینک این سخنان می توانند به اینجا مراجعه کنند.