خبرگزاری شبستان، گروه اندیشه: در بررسی «ناگفته های ادیان در مورد شیطان پرستی» سلسله مباحث حجت الاسلام «حسین عرب»، پژوهشگر فِرَق و ادیان را که به همت شبکه جهانی ولایت تهیه شده است، مرور می کنیم.
حجت الاسلام عرب در نخستین بخش از مطالب خود در برنامه ناگفته های ادیان، با بیان اینکه چنین مواردی مساله جامعه ما نیست و باید از کنارش بگذریم، گفت: در عین حال نسبت به جایگاه شیطان گرایی در پازل دین و معنویت گرایی غفلت شده است. سوال آن است که شیطان گرایی با چه مقوله هایی مخلوط شد و چه اغراق هایی در توصیف این جریان در کشور ما و در دنیا صورت گرفت؟
این پژوهشگر فِرَق و ادیان بیان کرد: در مطالعات چند سال قبل دیدم که نَه تنها در داخل کشور ما که در کشورهایی که فرقه های شیطان گرایی ادر انها ریشه گرفته اند این قبیل جریانات رسانه ای اتفاق افتاده بود، یعنی برخی محققان که در مورد این جنبش ها قلم می زدند از این مقوله شکایت داشتند که بحث شیطان گرایی با مباحث دیگری خلط شده و توصیف و تحلیل دقیقی از آن در کار نیست، خود این اتفاق هم شاید یک برنامه ریزی داشت که یک هجمه رسانه ای لَه یا علیه این جریان شکل بگیرد.
حجت الاسلام عرب تصریح کرد: در رابطه با این مباحث دو جریان وجود دارد، بعضی از افرادی که روی این حوزه صحبت کردند یا متن هایی را در کشور ما منتشر کردند این دو جریان و مقوله را با جریان شیطان گرایی خلط کردند و شاید همین کمک کرد که جریان شیطان گرایی بیش از آنچه که هست، مطرح شود.
در ادامه بخش دیگری از مباحث طرح شده از سوی این پژوهشگر در برنامه «ناگفته های ادیان» تقدیم حضورتان می شود:
حجت الاسلام «حسین عرب» با بیان اینکه اگر از یک آسیب توصیف درست نداشته باشیم تحلیل هایمان غلط می شود، گفت: چند سال قبل کتابی نوشتم و در ابتدای مقدمه اش این جمله را آوردم: « آسیبی به نام شیطان پرستی اگر خوب توصیف شود، خودش نقد است». توصیف درست از جریان شیطان گرایی خود به خود مشمئزکننده است، پرستش شیاطین جنی و و تمسک به آنها، برای طیف جامعه ما کاملا روشن است، اینکه توضیح بدهیم که شیطان منحرف بوده نیازی نیست، اما گاهی توصیفات غلط سبب تبلیغات این جریان می شود.
این پژوهشگر عرفان و فرق تصریح کرد: خداوند به شیاطین جنی هم اشاره می کند که در طول تاریخ افراد آنها را می پرستیدند، گاهی شاید وسوسه کننده باشد که انسان با آنها ارتباط بگیرد و از قدرت های آنها استفاده کند، اگر در فضای دقیق توصیف کنیم و قابلیت های اندکی را که شیاطین جتی دارند برای جامعه ایمانی تعریف نکنیم، ممکن است که گرایش پیدا کنند، مثلا همین افراد بگویند می دانم انحراف است اما می خواهم از این نکته و قابلیت آنها بهره ببرم که این خود انحراف است. در بخش قبلی صحبت هایم (اینجا) اشاره داشتم که خداوند از پرستش جنیان در طول تاریخ صحبت کرده است.
وی اضافه کرد: با مطالعه در تاریخ ادیان می بینیم که این مساله سندیت داشته و در میان برخی اقوام اولیه بوده است، برای مثال یک خدای خیر و یک خدای شر را تصور می کردند و همان طور که نیایش و عبادات و مناسکی را برای خدای خیر انجام می دانند نسبت به خدای شر نیز همین گونه بودند و این رویکرد با آیاتی که در مورد شیطان پرستی در طول تاریخ وجود دارد، منطبق است.
حجت الاسلام عرب بیان کرد: در این مجال به چند آیین که در آیین های شیطان گرایانه در تاریخ باستان استفاده شده است، اشاره می کنم و اینکه جریان شیطان گرایی که در دوران معاصر شکل گرفته در حال بازتولید همان آیین ها است. اگر آنها آیین قربانی برای خدایان داشتند امروز به گونه ای دیگر این آیین اجرا می شود مثلا می گویند این شی را قربانی می کنیم که نمادی از قربانی انسان باشد که این نشان می دهد چنین تفکراتی در جوامع میدان ندارند وگرنه آنها حتی دست به قربانی کردن انسان می زدند.
وی ادامه داد: در دوران باستان انواع آیین های جادوگری و شَمَنی را داشته ایم، شاید شَمَنیسم را بسیاری از افراد نشناسند، افرادی که در قبایل به مثابه معلوم روحانی قبیله بودند، یا آیین های پرستش الهه باروری که در آیین جادوگری از آن با عنوان قانون تشابه نام می برند از این دست بودند، مثلا می گفتند برای بارور شدن زمین، مردم باید آیین های اباحه گرایانه جنسی را انجام دهند تا زمین و آسمان با هم بیامیزند و محصول بارور شود. ریشه چنین جریاناتی از افکار شیطانی آب می خورده است.
این محقق عرفان تصریح کرد: شاید برخی بگویند که چندهزار سال قبل افرادی بودند که انسان قربانی می کردند و اکنون عصر مدرنیته است و کسی سراغ این کارها را نمی رود در حالی که چنین نیست و آنها در دل جوامع غربی بیشترین طرفداران را یافته اند، ضمن اینکه آیین های باستانی در حیات کنونی بشر همچنان اجرا می شود، مثلا سنت «وودو» در کشورهایی مثل هاییتی و برخی مناطق دیگر آفریقایی وجود دارد و مدل های بازسازی شده آن را در کشورهای غربی می بینیم. در آمریکا چندین مرکز هستند که آیین های وودو را انجام می دهند، سالنی کرایه کرده و این آیین ها را انجام می دهند. همچنین در برخی از قبایل سرخ پوستی نیز این مسایل هست و مواردی نظیر عرفان سرخ پوستی را در آمریکای مرکزی می بینیم، بت پرستی را در هندوییسم می بینیم که شاخص ترین مدل های شیطان پرستی حال حاضر هستند.
حجت الاسلام عرب ابراز کرد: در هاییتی رسما آیین وودو را اجرا می کنند، بُتی دارند که آن را با خدا مرتبط می دانند و می گویند حاجات شان را می دهد، گاهی حالت جن زدگی ناشی از رسوخ در بدن پیروان در آنها ایجاد می شود. بنابر این، مردم نباید فکر کنند که شیطان پرستی زمان باستان الان دیگر نیست. همچنان بت پرستی در تاریخ بشر هست و اگر مواردی نظیر قربانی کردن انسان نیست از جهت تبعات حقوقی فراوان آن است. اگر به این افراد بگویید که آیا برای این بت کار می کنید می گویند: خیر! او اسطوره ای است از خدایی خاص، مثلا هر روستایی از هند، یا در کشور هاییتی خدای مخصوص خود را دارد،
وی در ادامه بیان کرد: در آیات قرآن آمده آنها شرکای جنی را شریک خدا قرار می دادند و می پرستیدند: «اَمْ لَهُمْ شُرَكَاءُ شَرَعُوا لَهُمْ مِنَ الدِّينِ مَا لَمْ يَأْذَنْ بِهِ اللَّهُ وَلَوْلَا كَلِمَةُ الْفَصْلِ لَقُضِيَ بَيْنَهُمْ وَإِنَّ الظَّالِمِينَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ». این نشان می دهد که شیطان آن حربه را در طول تاریخ به کار برده و همواره نسخه بدلی برای آیین حق ایجاد کرده است. ما هم در آیین اسلام شرایط و مناسکی را داریم منتهی مبتنی بر حقانیت است و می گویند اصول دین که مبادی شکل گیری دینی است باید با تحقیق به دست بیاید، اینگونه است که هیچ مسلمانی نمی پذیرد که نماز مغرب را مثلا چهار رکعت بخواند.
حجت الاسلام عرب تاکید کرد: در آیات قرآن کریم به ویژه در سوره مبارکه انعام اشاراتی به این مساله شده است، از جمله اینکه می فرماید: «وَكَذَلِكَ زَيَّنَ لِكَثِيرٍ مِنَ الْمُشْرِكِينَ قَتْلَ أَوْلَادِهِمْ شُرَكَاؤُهُمْ لِيُرْدُوهُمْ وَلِيَلْبِسُوا عَلَيْهِمْ دِينَهُمْ وَلَوْ شَاءَ اللَّهُ مَا فَعَلُوهُ فَذَرْهُمْ وَمَا يَفْتَرُونَ؛ و همچنین در نظر بسیاری از مشرکان، عمل کشتن فرزندان را بتهای ایشان نیکو جلوه داده تا آنکه آنان را با این عمل هلاک سازند و در دین فطریشان به غلط و اشتباه اندازند. و اگر خدا می‌خواست چنین نمی‌کردند، پس آنها را با آنچه (از خرافات) می‌بافند واگذار»؛ البته «جن» را که در اینجا اشاره می کنم خودم با استناد بر آیه اضافه کردم. بنابراین این شرکا به اندازه ای این مناسک را در چشم مردم زینت دادند که آنها حتی فرزندان خود را قربانی می کنند.
وی با بیان اینکه هیچ وقت یک تکه چوب یا سنگ نمی تواند قتل فرزند را برای انسان زینت دهد، اظهار کرد: هر انسانی با هر آیین و عقیده ای این مساله برایش مشمئزکننده است، خدایانی که آنها شریک خدا قرار می دادند این کار را به عنوان سرسپردگی به خودشان قلمداد و مردم را امر به قتل اولاد می کردند. پس شیطان پرستی که در قرآن اشاره می شود و در دوران باستان هم بوده است، در واقع ذیل یک سیر تاریخی تحلیل های مختلفی دارد، وقتی شیطان گرایی در دوران باستان را ریشه یابی کنیم حلقه اتصال به ادوار بعدی از جمله دوره مصر باستان می رسد.
این محقق ابراز کرد : از مشخصه هایی که برای مصر باستان بیان می شود ترویج سحر و جادوگرایی و شیطان گرایی است. که در قرآن هم این مساله اشاره می شود. حضرت موسی (ع) می آید و سحر ساحران را باطل می کند، فرعون ساحران را می آورد تا اثبات کند که او پیامبر نیست پس سحر در دوران مصر باستان فوق العاده شیوع داشته است. خود تاریخ مصر باستان از نظر مطالعات تاریخی به سه دوره تقسیم می کنند. یکی دوران کهن، دوران میانه و دوران جدید.
وی در پایان این بخش از سخنان خود خاطرنشان کرد: حضرت یوسف(ع) در دوران جدید مصر باستان است که وارد مصر می شود. یعنی تمدن مصر در اوج شکوه و عظمت خودش بوده است. اهرام ثلاثه همان زمان ساخته می شود. مصر آن زمان به تعبیر من چیزی شبیه به غرب امروز در جهان آن دوران به شمار می آمد، بعدها که بنی اسراییل به مصر می روند همان طور که امروز می گوییم طرف غرب زده شده است آنها نیز تحت تاثیر مصر قرار گرفتند و به شدت از آن متاثر شدند از جمله از شاخصه معروف مصر باستان یعنی جادوگری و این سیر حلقه اصلی اتصال بنی اسراییل با سحر و شیطان پرستی بود و نکته جالب اینکه آنچه که در مصر باستان بوده به ادوار بعدی منتقل شده و روند شیطان پرستی در دوران بعد جای می گیرد.
علاقه مندان می توانند فایل این برنامه را از اینجا دریافت کنند.
نظر شما