درک خورشید ولایت عظمی به‌روایت امام‌رضا(ع)/ معنای انتظار در دعای قنوت ثامن‌الحجج(ع)

به گزارش خبرنگار گروه مهدویت و غدیرخبرگزاری شبستان، یکی از دعاهای مهدوی که به خوبی وظایف منتظران را ترسیم می کند دعای قنوت امام رضا(ع) در نماز جمعه است. از این رو، به مناسبت فرا رسیدن سالروز ولادت حضرت ثامن الحجج(ع) و به منظور بررسی راه های نزدیک شدن به ظهور با حجت الاسلام «ابراهیم باقرزاده»، کارشناس مرکز تخصصی مهدویت گفت وگویی داشته ایم که مشروح آن تقدیم حضورتان می شود:

فرازهای کوتاه دعای قنوت امام رضا(ع) در نماز جمعه چه فضایی از انتظار و مهدویت را ترسیم می کند؟

قبل از پاسخ به این سودال ذکر مقدمه ای لازم است. قرآن کریم در سوره مبارکه فرقان آیه 77 می فرماید: «قُلْ مَا يَعْبَأُ بِكُمْ رَبِّي لَوْلَا دُعَاؤُكُمْ فَقَدْ كَذَّبْتُمْ فَسَوْفَ يَكُونُ لِزَامًا؛ بگو اگر دعاى شما نباشد پروردگارم هيچ اعتنايى به شما نمى ‏كند در حقيقت‏ شما به تكذيب پرداخته‏ ايد و به زودى [عذاب بر شما] لازم خواهد شد».

با این نگاه فلسفه دعا در دو بعد قابل بررسی است نخست جلوه فقر و دوم جلوه اقبال.

ما به فقرهای مختلف مبتلا هستیم اعم از اقتصادی، فرهنگی، دینی و .. اما منظور از فقر در آیه مذکور فقر ذاتی است یعنی ما در لحظه لحظه زندگی خود به فیض الهی نیاز داریم: «يَا أَيُّهَا النَّاسُ أَنْتُمُ الْفُقَرَاءُ إِلَى اللَّهِ».

اقبال خدا یعنی تعامل و توجه کردن به سمت خدا؛ امیرالمومنین(ع) می فرمایند: دعا کلید رحمت الهی است. با این مقدمه باید بدانیم دعا رمز رستگاری است.

دعای قنوت امام رضا(ع) در نماز جمعه از این منظر چه برکاتی برای جامعه منتظران دارد؟

مهدویت از باارزش ترین معارف دینی است حضرت حجت(عج) عصاره همه خوبی ها و تمام کننده هدف همه انبیاء و اولیای الهی است همانطور که در کلام بزرگان و رهبری اشاره شده: مهدویت مسئله اصلی و جامع همه ارزش های دینی الهی است.

با این نگاه اینکه وقتی به کلام اهل بیت(ع) رجوع می کنیم حجم بالایی از بیانات آن حضرات(ع) ما را به این نقطه می رساند که امام زمان(عج) جامع الکلمات هستند.

امام رضا(ع) در آن فضای روحانی یعنی فرصت نماز جمعه در قنوت این دعا را می خوانند و مسئلت می دارند: «اَللّهُمَّ اَصْلِحْ عَبْدَکَ وَ خَلیفَتَکَ بِما اَصْلَحْتَ بِهِ اَنْبیائَکَ وَ رُسُلَکَ وَ حُفَّهُ بِمَلائِکَتِکَ وَ اَیِّدْهُ بِرُوحِ الْقُدُسِ مِنْ عِنْدِکَ وَاَسْلُکْهُ مِنْ بَیْنَ یَدَیْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ رَصَداً یَحْفَظُونَهُ مِنْ کُلِّ سُوءٍ وَ اَبْدِلْهُ مِنْ بَعْدِ خَوْفِه اَمْناً یَعْبُدُکَ لا یُشْرِکُ بِکَ شَیئاً  وَلا تَجْعَلْ لاَحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ عَلی وَلِیِّکَ سُلْطاناً  وَ اَذِّنْ لَهُ فی جِهادِ عَدُوِّکَ وَ عَدُوِّهِ وَاجَعَلنی مِنْ اَنْصارِهِ، اِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیءٍ قَدیر؛ بارالها کار ظهور بنده شایسته و خلیفه راستین خود را (امام مهدی) را صلاح فرما، همانگونه که کار پیامبران و فرستادگانت را اصلاح نمودی و از سوی خویش با روح‌القدس ایشان را یاری و پشتیبانی فرما و دیده‌بانانی از پیش رو، پشت سر همراه ایشان گردان تا از هر گزندی نگاه دارند، ترس و هراس ایشان را به امن و امان دگرگون ساز، که ایشان تو را می‌پرستد و هیچ چیز را همتا و مانند تو نمی دانند.

برای هیچ یک از آفریدگانت برتری و چیرگی نسبت به ولی خود قرار مده، ایشان را در جهاد با دشمنت و دشمن شان اجازه فرما و مرا از یاوران ایشان قرار ده که همانا تو بر هر کاری توانایی.»

این یعنی ای مسلمانان و ای شیعیان، بزرگ ترین مسئلت در بالاترین حالات یعنی نماز و در مقرب ترین زمان ها یعنی روز جمعه (روزی که ما در آن متوقع ظهور هستیم) اصلاح امر امام زمان(عج) است که این کلید رهایی از همه گرفتاری ها است.

برای آنکه بتوان در زمره منتظران و زمینه سازان ظهور قرار گرفت چه مسیری در این دعای کوتاه اما نغز و پرمغز، ترسیم می شود؟

با توجه به فرازهای این دعا که از نظر منبع موثق است و در «مصباح المتهجد» شیخ طوسی، «جمال الاسبوع» سیدبن طاووس و «بحارالانوار» علامه مجلسی ذکر شده، اولین تصویر از ظهور و اولین وظیفه منتظران، اصلاح بیان می شود.

بحث اصلاح بسیار مهم است، اینجا منظور اصلاح در امور امت پیامبر(ص) است؛ این یعنی در جامعه اسلامی مشکلاتی پیش آمده و دین از جایگاه خود خارج می شود؛ به عبارت دیگر، حرف دین را می زنند اما از عمل و توحید عملی خبری که باید، نیست. چنان که امام حسین(ع) در وصیتنامه شان فرمودند: من برای اصلاح امت جدم قیام می کنم.

از این رو، منتظر واقعی دائم در پی اصلاح امور خود و جامعه است و این یعنی بسترسازی برای ظهور امام مهدی(عج).

امر به معروف و نهی از منکر چقدر در این اصلاحگری موثر است؟

منتظر واقعی و کسی که انتظار فرج را می کشد، در پی امر به معروف است، یعنی امر به نیکی هایی که خدا می پسندد، هم خود اهل خیرات است هم دیگران را به خوبی ها فرا می خواند.

امر به معروف در جامعه ما ابعاد مختلفی دارد، امر به خوبی در مردم، امر به خوبی در مسئولان و .... برای مثال مسئولان منتظر، اهل صداقت و راستی و عمل به وعده ها و در پی گره گشایی از معیشت مردم هستند و خود را در منظر امام عصر(عج) می دانند.

امر به معروف و نهی از منکر باید در خانواده ها هم باشد پیاده کردن معارف اسلامی در پوشش، رفتار و ... خواست خدا و حجت او است؛ ما نباید در فضای خانوادگی نسبت به اطرافیان خود بی تفاوت باشیم.

امر به معروف در بعد سیاسی یعنی یاری رساندن به مظلومان عالم با قلم قدم، جان، مقاومت و مجاهدت. معروف در حوزه فرهنگ یعنی تبیین شاخص های فرهنگ دینی و تقویت مسجد و نمادهای دینی و حذف شبهات و امثال آن؛ معروف در بعد علمی مثل جهش علمی در حوزه و دانشگاه و نترسیدن از تحریم ها و ... است.

بنابر دعای قنوت امام رضا(ع) پس از اصلاح، وظیفه دیگر منتظران چیست؟

وظیفه دوم منتظران، امام شناسی است ... این دعای امام رضا(ع) در آن فضا، اهمیت شناخت امام را آشکار می کند.

ما چقدر امام زمان(عج) را می شناسیم؟ اگرچه شناخت شناسنامه ای خوب است و به انسان رشد می دهد اما شناخت به ماهو امام و حقیقت وجودی شان اهمیت دارد؛ یعنی باید بدانیم ایشان واسطه فیض الهی است «بیمنه رزق الوری».

نباید امام را فقط برای حاجات دنیا بخواهیم، باید خواسته های ایشان را هم بدانیم و به آنها عمل کنیم مثل عمل به واجبات و ترک محرمات.

امام رضا(ع)، حضرت حجت(عج) را ولی خدا معرفی می کند. این یک درس مهم برای منتظران است یعنی اگر می خواهید کارتان راه بیفتد به ولی خدا توجه کنید، دعای سلامتی حضرت(ع) را دائم بخوانید و نیت کنید هر روز به شیوه ای قلب مبارک ایشان را شاد کنید. وقتی ولی خدا را شاد کنیم، خدا نیز شاد می شود و اینچنین در زمره بندگانی که از خدا جایزه می گیرند، قرار می گیریم بندگانی که قرآن درباره آنها می فرماید: «فَادْخُلِي فِي عِبَادِي*وَادْخُلِي جَنَّتِي».

دعا برای بهره مندی امام زمان(عج) از کمک روح القدس چه حقیقتی را در بر دارد؟

امام صادق(ع) می فرمایند: روح القدس مقام بالایی دارد و به سبب او مقام نبوت پابرجا است و وقی پیامبر(ص) از دنیا رفتند، روح القدس از وجودشان به اهل بیت منتقل می شود

روح القدس نمی خوابد، غفلت نمی کند و کار عبث انجام نمی دهد که اینها همه در وجود امام جمع است.

اشاره امام رضا(ع) به روح القدس در این دعا، حاوی این آموزه است که هر چند به طور قاطع روح القدس امام زمان(عج) را تایید می کند و دستگیر ایشان می شود اما باز در دعا خدای متعال می خواهیم که بر این امر مداومت شود.

این دعا ما را به این نقطه می رساند که انسان باید در مسیر الهی ثابت قدم باشد: «ثَبِّتْ قَلْبِی عَلَى دِینِکَ».

و نهایتا آموزه های این دعا برای حرکت در مسیر درک خورشید ولایت عظمی (ارواحنا فداه)؟

اقدام امام رضا(ع) عظیم است چراکه بالاترین تحول در خلقت و هستی یعنی ظهور را می طلبند و این حرکت استقرار حکومت الهی در سراسر گیتی به دست بهترین انسان ها و انسان کامل است. بودن در رکاب این انسان کامل فضیلتی اَتَم است که باید مکرر از خدا درخواست شود.