مهد جهانی زرشک در سوگ قیمت/ سود «یاقوت سرخ» در جیب دلالان

خبرگزاری شبستان_خراسان جنوبی: سمیه محمدی: کشور ایران بزرگترین تولیدکننده زرشک در دنیا است؛ در این بین خراسان جنوبی با در اختیار داشتن نزدیک به ۹۷ درصد از اراضی زیرکشت این محصول، تولید ۹۵ درصد از زرشک دنیا را در اختیار دارد.

اکنون که بیش از ۱۶ هزار و ۷۲۶ هکتار از مزارع خراسان جنوبی زیر کشت باغات زرشک است این محصول استراتژیک استان نیازمند حمایت است چه به لحاظ منابع مالی، اعتباری و تسهیلات ارزان‌ قیمت و چه به لحاظ فراوری؛ اما با این همه پتانسیلی که خراسان جنوبی برای تولید زرشک دارد، حال کشاورزان زرشک کار این روزها ناخوش است.

به گفته مسئولان امر؛ 98 درصد زرشک ایران در خراسان جنوبی تولید می شود ولی کمتر از دو درصد این محصول صادر و هفت درصد آن فرآوری می شود، سوای از این مسائل نبود مکان هایی برای نگهداری زرشک و قیمت کم این محصول تازه در سال جاری، در کنار جولان دلالان، حاشیه‌هایی به باور آورده که گویی خاری بر دست کشاورز و منفعتی برای واسطه گران و عده ای خاص است.

استاندار خراسان جنوبی هم در همایش ملی روز روستا و عشایر که برای نخستین بار در این استان با حضور معاون اول رئیس جمهور؛ برگزار شد از قیمت 90 هزار تومانی زرشک در بازار مصرف سایر استان ها پرده برداشت و از قیمت 10 هزار تومانی این محصول در خراسان جنوبی مهد تولید زرشک، گلایه کرد.

همچنین وزیر جهاد کشاورزی در سفر به خراسان جنوبی که همراه معاون اول ریاست جمهوری در همایش ملی روز روستا  و عشایر حضور داشت قبل از حضور در همایش؛ در جمع خبرنگاران در خصوص نبود فراوری محصولات استراتژیک استان، کشاورزی قراردادی را پیشنهاد داد که به دنبال این مقوله کشاورز بعد از کشت محصول زیر پوشش سرمایه گذار و تاجر می رود، که امید است این اتفاق به همت مسئولان بیفتد.

این روزها کشاورزان خراسان سخت در حال جمع آوری خوشه های زرشک از باغات خود هستند ولی از وضعیت موجود به ویژه قیمت این نوبرانه ناراضی اند.

دولت برای خرید زرشک اقدام کند

«کاظمی»، از کشاورزان زرشک کاری است که به خبرنگار شبستان می گوید: خراسان جنوبی مهد زرشک دنیا است و طبق آمار 98 درصد تولید زرشک ایران در این استان تولید می شود؛ اما کمتر از 10 درصد از این محصول  یعنی هفت درصد محصول فرآوری می شود و اصلا از روش های نوین و محصولات خاصی که می توان از زرشک بدست آورد هم استفاده نمی شود، تنها دو کارخانه کوچک در خصوص آب زرشک و مربای زرشک در استان مشغول فعالیت هستند.

او با بیان اینکه زرشک محصولی آسیب پذیر در فصل زمستان است، بیان می کند: مقوله سرمازدگی برای گل این میوه و در زمان برداشت وجود دارد، لذا باید مسئولان کشاورزان را حمایت کنند تا خسارت ها اندک شود.

کاظمی ادامه می دهد: کشاورزان خراسان جنوبی توان بیمه کردن درختان خود را ندارند و یا هم با اطلاع رسانی نادرستی برای بیمه مواجه اند، لذا درختان خود را بیمه نمی کنند، همچنین سال گذشته تعدادی از کشاورزان مبادرت به بیمه کردن درختان خود کردند که بر اثر تگرگ و سیل؛ محصول زرشک آن ها یخ زده و از بین رفت، ولی بیمه به جای اینکه بیمه خسارت را پرداخت کند، تسهیلات قرض الحسنه داد، لذا پاسخگویی درستی در خصوص بیمه زرشک در استان خراسان جنوبی وجود ندارد.

این کشاورز تصریح می کند: «قیمت زرشک» مشکلی دیگری است که کشاورزان با آن دست و پنجه نرم می کنند، چراکه قیمت ها با توجه به تورم از سال گذشته تا امسال، حدود دو تا سه تومان افزایش داشته است، کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی قیمت پایه را 10 هزار تومان اعلام کرده در صورتی که کشاورزان انتظار دارند خود دولت برای قیمت گذاری زرشک ورود پیدا کند و خرید تضمینی را انجام دهد.

کاظمی بیان می کند: قیمتی که کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی برای محصول زرشک در نظر گرفته است؛ نازل ترین قیمت است، چراکه با توجه تورم، آفت زدگی زرشک، پاسخگو نبودن بیمه و نبود بارگاه زرشک و مشکلات فراوان آن (اینکه زرشک هر دو سالی محصول می دهد)، برای کشاورز به صرفه نیست.

مشکل عمده دیگر کشاورزان زرشک کار؛ «نبود بارگاه های نگهداری زرشک» است، چراکه زرشک نیاز به انبارها و بارگاه های زرشک دارد؛ این مطلب را کاظمی می گوید و ادامه می دهد: در این خصوص نیاز است تسهیلاتی همراه با امکانات زیرساختی در اختیار کشاورزان قرار داده شود، تا زرشک به صورت پفکی و به صورت مکانیزه نگهداری شود؛ چراکه در استان خراسان جنوبی زرشک از برداشت تا فرآوری مکانیزه نیست و تنها دو دستگاه برداشت زرشک، آن هم با قیمت بالا موجود است که کشاورز نمی تواند آن را تهیه کند، همچنین سردخانه ای برای نگهداری زرشک در استان نداریم و تنها دو سردخانه در استان وجود دارد که کشاورزان نمی توانند از عهده مخارج آن برآیند.

او با تاکید بر اینکه محصول استراتژیک استان خراسان جنوبی نیاز به برندسازی دارد، می گوید: به عنوان کسی که 10 سال در حوزه زرشک مشغول هست می گویم، تاکنون هیچ اقدامی در خصوص برندسازی زرشک صورت نگرفته، و با اینکه مسئولان متولی هر ساله در این خصوص مباحثی را مطرح می کنند، و می گویند که برند و بسته بندی‌هایی در خور زرشک استان تهیه می کنیم، ولی هیچ وقت اقدامی در این خصوص انجام نشده است.

او ادامه می دهد: زرشک خراسان جنوبی را استان هایی مانند اصفهان دریافت، برند سازی و در بسته های شیک به مشتری تحویل می‌دهند؛ در صورتی که این اتفاق می تواند با حمایت مسئولان از کشاورزان، تولید کنندگان و سرمایه گذاران در مهد زرشک انجام شود، ولی متاسفانه از این موقعیت تنها عده ای دلال بهره مند می شوند و دست کشاورز خالی می ماند.

این کشاورز تصریح می کند: کشاورزان اعتقاد دارند که اگر درخت زرشک را ببرند و به جای آن محصول دیگری حتی شبدر بکارند بهتر از زرشک جواب می دهد، چراکه قیمت یک کیلو زرشک با قیمت یک کیلو پرتقال هم نمی توان برابر دانست، در صورتی که این درخت هر دوسال میوه می دهد و گاها هم دچارآفت، سرمازدگی و سیل هم می شود.

«علی باقری»، زرشکار دیگری است که در گفتگو با خبرنگار شبستان آفت زرشک را از مشکلات مهم زرشکاران مطرح می کند و اظهار می کند: چندین سال است که آفت زرشک به جان درختان ما افتاده است و جهاد کشاورزی هیچ گونه سم پاشی و اطلاع رسانی دقیقی از زمان سم پاشی به کشاورزان نداده است، فصل برداشت زرشک همزمان با باران های پاییزی و اول زمستان است و سرمازدگی مسئله ای دیگر است که با وجود نبود بارگاه های زرشک نارضایتی هایی را به وجود آورده است، تاکنون هیچ تسهیلاتی از جهاد کشاورزی بابت احداث بارگاه زرشک دریافت نکرده ام.

او که از قیمت خرید توافقی هر کیلو زرشک تر 10 هزار تومان ناراضی بود، می گوید: با وجود هزینه های زیاد کارگری، اصلا چیزی دست کشاورز را نمی گیرد، زرشک من را دلالان در مزرعه خریداری می کنند چراکه نه کارگاه و نه محلی برای نگهداری زرشک دارم و مجبورم آن را با هر قیمتی به دلال بفروشم تا فاسد نشود.

کسی حاضر نیست زرشک را به قیمت ۱۰ تومان هم بخرد...

«رضا حسنی»، کشاورز دیگری بود که از مشکلات بازار زرشک می گوید و بیان می کند: نبود بارگاه زرشک و آفت عمده مشکل زرشکاران است و حتی بیمه هم درصد کمی جوابگو هست.

این کشاورز می گوید: قیمت زرشک نسبت به تورم بسیار کم است و هم اکنون هیچ کس حاضر نیست زرشک را به قیمت تعیین شده یعنی 10 هزار تومان بفروشد؛ باید جهاد کشاورزی و سایر دستگاه های امر ورود پیدا کند و خرید تضمینی با در نظر گرفتن کشاورزان، داشته باشند.

«غلامرضا قربانی»، مدیر سازمان تعاون روستایی خراسان جنوبی به خبرنگار خبرگزاری شبستان می گوید: تعاون روستایی رابط بین خریداران و فروشندگان است و برای تعیین قیمت زرشک، کمیسیونی متشکل از اتاق بازرگانی، جهاد کشاورزی، تعاون روستایی، تولید کنندگان و نظام صنفی تشکیل و حداقل قیمت زرشک 10 هزار تومان تعییین شد.

وی افزود: این قیمت پیشنهادی است و قرار است اگر قیمت از 10 هزار تومان پایین تر بیاید، تشکل ها ورود و تعاون روستایی زرشک کشاورز را خریداری کند؛ سال گذشته قیمت زرشک 6 هزار تومان بوده است و امسال این رقم افزایش داشته است.

قربانی با بیان اینکه دولت خرید تضمینی زرشک را مصوب نکرده است، بیان می کند: تاکنون فقط خرید توافقی انجام می شده است و دلالان حتی زرشک را پایین تر از قیمت پایه از کشاورز خریداری می کردند، لذا این قیمت پایه تعیین شده تا کشاورز زرشک خود را پایین تر از این قیمت نفروشد و کشاورزان می توانند زرشک خود را بالاتر از نرخ مصوب هم بفروشند.

او می گوید: هم استاندار خراسان جنوبی و هم تعاونی روستایی مکاتبه ای با تعاون روستایی کشور مبنی بر در اختیار گذاشتن تسهیلات به تعاونی ها برای خرید زرشک داشته ایم، ولی تاکنون دولت تسهیلاتی را در اختیار ما قرار نداده است، ولی در برنامه تعاون روستایی هست که در صورتی که دولت تسهیلاتی را در اختیار تعاون روستایی قرار دهد، خرید توافقی زرشک کشاورزان انجام شود.

کشاورزان برای فروش زرشک به قیمت های بالاتر هم آزاد هستند و در این خصوص ارگانی ورود پیدا نمی کند و تنها راه برای کاهش و حذف دلالان سودجو از بازار این محصول؛ خرید توافقی است، چراکه وقتی تشکل ها ورود پیدا کنند، تعادل بازار و قیمت را خواهیم داشت.

«سید حسین خیریه»، رئیس کمیسیون اتاق بازرگانی خراسان جنوبی هم به خبرنگار شبستان می گوید: کمیسیونی متشکل از سازمان جهاد کشاورزی، تولید کنندگان و خریداران و نمایندگان شرکت تعاونی تشکیل شد و حداقل قیمت زرشک تازه 10 هزار تومان اعلام شد، ولی اگر چهار کیلو زرشک تر از آن یک کیلو زرشک خشک به دست آید، 12 هزار و 500 تومان و اگر همین چهار کیلو زرشک تر، سه کیلو زرشک خشک بدهد، قیمت آن 15 هزار تومان است و این حداقل قیمت تعیین شده است تا کشاورزان از این قیمت کمتر نفروشند و برای فروش با قیمت بیشتر مشکلی نیست.

رئیس کمیسیون اتاق بازرگانی خراسان جنوبی ادامه می دهد: این قیمت پایه تعیین شده تا کشاورزان؛ زرشک خودشان را به هر قیمتی به دلالان نفروشند، شرکت تعاونی روستایی قرار است عامل خرید باشد و در صورتی که قیمت ها پایین تر از این نرخ نزول داشت، شرکت تعاونی روستایی ورود پیدا کند و زرشک را از کشاورزان بخرد.

خیریه می گوید: امسال به دلیل بالا رفتن قیمت دلار، قیمت زرشک افزایش داشته؛ چراکه سال گذشته حداقل قیمت زرشک چهار هزار تومان بود.

او بیان می کند: برای خرید تضمینی زرشک پیشنهاد شده و مکاتباتی به وزارت جهاد کشاورزی انجام شده تا اعتباراتی در اختیار این سازمان قرار بگیرد تا جهاد کشاورزی به تعاونی های خریدار و بارگاه های زرشک، تسهیلاتی را تزریق کند، تا بارگاه های زرشک و تعاونی ها، خرید بیشتری را انجام دهند؛ ولی هنوز مشخص نیست که این مورد مصوب شده یا نه. 

«غلامرضا قوسی»، رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی به خبرنگار خبرگزاری شبستان گفت: سالانه ۶ هزار و ۶۰۰ تن محصول زرشک در استان بسته ‌بندی و ۲ هزار و ۷۷۰ تن فراوری می ‌شود که به نسبت میزان برداشت محصول، رقم بسیار پایینی است.

قوسی با بیان اینکه سال گذشته اقداماتی از قبیل آموزش راهکارهای افزایش تولید درخصوص تغذیه، تغییر شیوه هرس باغات زرشک و بهینه‌ کردن باردهی باغات، معرفی و پرداخت تسهیلات سرمایه در گردش برای محصول زرشک انجام شده است، می گوید: همچنین از محل اعتبارات بند «الف» تبصره ۱۸ امسال تا سقف حدود ۴۵۰ میلیارد ریال تسهیلات برای بسته ‌بندی و فراوری زرشک، احداث بارگاه‌ و احداث باغ زرشک به متقاضیان پرداخت خواهد شد.

 او همچنین یاداوری می کند: پارسال ۶ هزار و ۱۵۳ هکتار از باغات زرشک استان خراسان جنوبی زیرپوشش بیمه کشاورزی بود که به چهار هزار و ۱۰۰ هکتار از این باغات خسارت وارد شد، که غرامت پرداخت شده به خسارت دیدگان در سال گذشته ۳۴ میلیارد تومان بوده است.

 ۱۵۰ هکتار بارگاه زرشک خشک کنی در استان خراسان جنوبی احداث می شود

و اما معتمدیان، استاندار خراسان جنوبی در خصوص نبود بارگاه های زرشک از انعقاد تفاهم نامه ای با جهاد کشاورزی برای توسعه کشت های گلخانه ای خبر می دهد و بیان می کند: بر اساس این تفاهم نامه ۱۵۰ هکتار بارگاه زرشک خشک کنی در استان خراسان جنوبی احداث می شود تا مشکل عمده زرشکاران مرتفع شود.

گزارش: سمیه محمدی