به گزارش خبرنگار گروه مهدویت و غدیر خبرگزاری شبستان، کتاب «بررسی تحلیلی روایات نشانه های ظهور» به قلم حجت الاسلام والمسلمین «خدامراد سلیمیان»، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی به تازگی روانه بازار نشر شده است، به منظور بررسی اهمیت و چرایی پرداخت به این موضوع با مولف این اثر گفتگویی داشته ایم که در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان می شود:
کتاب «بررسی تحلیلی روایات نشانه های ظهور» بر اساس چه نیازسنجی ها و اولویت های مسئله ای تالیف شده است؟
در بین آموزه های مهدویت، برخی آموزه ها در معرض علاقمندی بالاتری قرار گرفته اند، ازجمله مباحثی که به ویژه به دلیل بروز برخی حوادث در دهه های اخیر مورد توجه قرار گرفته، نشانه های ظهور است سابقه این بحث به سال ها قبل یعنی همان ابتدای طرح مهدویت از سوی معصومان(ع) باز می گردد اما به مرور و با بروز برخی حوادث، توجه به مسئله نشانه های ظهور بیشتر شده است.
در این باره روایات متعددی در مجموعه روایی ما وجود دارد اما متاسفانه به لحاظ اینکه علاقمندی نسبت به ظهور و بتبع علاقمندی به حوادث مرتبط با ظهور بسیار بیشتر از دیگر موضوعات است، سبب شده آنچه در این باره مطرح می شود دستخوش تغییر و احیانا برخی جعل های حدیثی شود.
در گستره روایات مربوط به نشانه های ظهور کم نداریم مواردی که از اعتبار چندانی برخوردار نیستند اگرچه معتقدیم برخی روایات موجود در منابع شیعی و بیشتر در منابع اهل سنت، به نحوی از انحاء جعل شده اند.
وضع موجود در مباحث مهدوی، اقتضائات خود را دارد برخی از این اقتضائات خطرناک هستند و می توانند آسیب های جدی وارد کنند.
چه عواملی باعث جعل یا تحریف حدیث در موضوع نشانه های ظهور می شود؟
درباره جغرافیای ظهور حضرت مهدی(عج) عده ای به دلیل وقوع برخی حوادث اصرار دارند برخی از این وقایع و پدیده ها را در ارتباط با ظهور معرفی کنند، به همین مناسبت روایاتی را مطرح می کنند که ممکن است برخی مشابهت ها را با وقایع عصر ظهور داشته باشد اما مشکل آنجا است که اینها مورد سوء استفاده قرار گرفته و کسانی این حوادث را منطبق بر نشانه های ظهور کنند.
بررسی وضع موجود هم در بررسی روایات مهدوی و هم حوادث اجتماعی جدی و مهم است، چنان که مراکز و پژوهشگاه ها به طرق مختلف به این مهم اهتمام داشته اند، ازجمله پژوهشکده مهدویت و آینده پژوهی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی که در زمینه مهدویت کارهای ارزشمندی انجام داده اند همچون بررسی نشانه های مرتبط با روایات ظهور که بعد از سه سال و اندی کتاب «بررسی تحلیلی روایات نشانه های ظهور» در پی آن منتشر شد، البته نیاز به کارهای تکمیلی وجود دارد.
چقدر ادعاهای تطبیقی در موضوع حوادث واقعه با نشانه های ظهور به واقعیت نزدیک است و فاصله آنها از واقعیت چه عواقبی را دامنگیر منتظران می کند؟
برخلاف ادعای کسانی که شمار نشانه های ظهور را افزون بر هزار مورد معرفی می کنند، به نظر می رسد در حوزه نشانه های ظهور به عنوان ملاک های معتبر، آنچه مورداعتنا است نشانه های حتمی است یعنی پنج نشانه حتمی؛ درباره نشانه های غیرحتمی زمینه جعل و تحریف بسیار باز و گسترده و همراه با خطرات و آسیب های جدی است.
از این رو، بسیاری از آنچه به عنوان نشانه های ظهور مطرح می شود ارتباطی به ظهور و قیام جهانی امام زمان(عج) ندارد، اینها برخی نشانه های آخرالزمانی و یا از نشانه های قیامت هستند و اساساً پیوندی با ظهور ندارند اما عده ای مُصر هستند هر اتفاق و حادثه ای را در ارتباط با ظهور حضرت حجت(عج) قلمداد و معرفی کنند.
اینگونه تطبیق ها آسیب های جدی را رقم می زند، مثل سرخوردگی و ناامیدی برخی از ظهور پس از عدم تحقق آن در پی وقوع نشانه های تطبیق داده شده، چراکه برخی در پی این قسم نشانه ها وقت تعیین می کنند در حالی که روایات ائمه(ع) هر گونه تعیین وقت برای ظهور را رد می کنند. از این رو، کسانی که بهانه و مستندشان در مسئله انتظار ظهور، این نشانه ها است، بعد از وقوع و عدم تحقق ظهور، دچار سرخوردگی شده اند.
متاسفانه، ورود در عرصه مباحث تخصصی مهدویت امروزه از سوی عده ای که آگاهی لازم را ندارند، باب شده است. به نظر می رسد مخاطبان باید توجه داشته باشند همانطور که در مباحث پزشکی به متخصصان رجوع می کنند باید در مباحث تخصصی دینی مذهبی به ویژه مهدویت نیز باید به متخصصان و منابع معتبر مراجعه کنند.
در کتاب «بررسی تحلیلی روایات نشانه های ظهور» به چه قسم تطبیق سازی ها و عواقب آنها پرداخته اید؟
در این کتاب عمدتا روایات را تحلیل کرده ایم؛ حوادثی مثل آنچه در سوریه رخ داد و جنایات داعش (که بساطشان برچیده شده) و نیز اتفاقاتی که در یمن و عراق در حال وقوع است برخی را حساس و علاقمند کرده تا آنها را در پیوند با ظهور تفسیر کنند.
ما علاقمند به ظهور هستیم اما دلیل ندارد اصرار کنیم این حوادث مرتبط با ظهور و نشانه آن هستند، بعضا این حوادث مُصرانه به نشانه ظهور تعبیر می شوند و وقتی سال ها می گذرد و ظهور رخ نمی دهد و کسانی که دلخوش بوده اند بعدها دچار سرخوردگی شده و گاهی از اصل مهدویت فاصله می گیرند. از این رو، هر آنچه منطبق بر نشانه ها دانسته می شود، صحیح نیست.
اینکه امید به ظهور داشته باشیم یک بحث است و اینکه حوادث پیرامونی مثل وقایع سوریه، یمن و عراق را به نشانه ظهور تعبیر کنیم، بحثی دیگر است.
اکنون که در گام دوم انقلاب با افق ساخت تمدن نوین اسلامی و درک خورشید عظمای ولایت (ارواحنا فداه) قرار داریم، این تطبیق ها چقدر می تواند آسیب رسان و مانع انتظار پویا و زمینه ساز باشد؟
آموزه های اساسی مهدویت می تواند امید، نشاط اجتماعی و روحیه زمینه سازی برای تمدن فراگیر اسلامی را ایجاد کند. اما گاهی از این حجم از ظرفیت غفلت می کنیم و صرفا به مباحثی مثل نشانه های ظهور می پردازیم.
فراموش نکنیم اعتقاد به حجت حی و امامی که در زمین با ما زندگی می کنند و نگرانی های ما ایشان را نگران و شادی هایمان شادشان می کند، نشاط، امید و پویایی را به تمامه به جامعه اعطا می کند.
در روایات تصریح شده که شما برای ظهور آماده باش دائمی باشید، چطور اگر اتفاقات ناگواری بیفتد نیروهای نظامی و انتظامی آماده باش هستند اما این به معنای تطبیق حوادث با نشانه های ظهور نباید باشد.
برای مثال عده ای در دوران دفاع مقدس اصرار داشتند این جنگ نشانه ظهور است، اما برخلاف آن تحلیل ها اتفاق به گونه ای دیگر بود.
همه ما امیدوار هستیم انقلاب و حوادث پیرامونی در مسیر آن اتفاق موعود باشد اما اینکه اصرار کنیم این است و جز این نیست، حرف دیگری است این به نوعی تعیین وقت ظهور است که ائمه(ع) از آن ما را بشدت پرهیز داده اند، ای بسا حوادثی در آینده با شباهت بیشتری به نشانه های ظهور رخ دهد.
در این باره و پایان دادن به چالش تطبیق حوادث واقعه با نشانه های ظهور چه باید کرد؟
باید بین امیدواری به ظهور با اصرار به تطبیق حوادث با نشانه های ظهور مرز قائل شویم، کسانی که چنین اصراری دارند مستنداتشان قوی و قطعی نیست؛ لذا نگرانی این است که اگرچه امید داریم ظهور در نزدیک ترین زمان ممکن رخ دهد اما اگر به هر دلیل در دهه های آتی رخ نداد و بساط نشانه ها کنونی جمع شد، آن وقت چه پیش می آید؟
باید توجه داشت ما مامور به انجام وظایفی در عصر غیبت هستیم، امام معصوم(ع) می فرماید: اگر این وظایف را درست انجام دهید، نگران تاخیر و تعجیل در زمان ظهور نباشید باید تا توان داریم در راستای رسیدن به آرمان جامعه شایستگان تلاش کنیم؛ امروز توجه به مسئولیت ها مهم تر است البته نشانه هایی هست که تا بزرگان دین اطمینان حاصل نکنند نمی توان آنها را در شمار نشانه های غیرحتمی ظهور قرار داد.
گفتنی است، کتاب «بررسی تحلیلی روایات نشانه های ظهور» به قلم آقای خدامراد سلیمیان و به سفارش پژوهشکده مهدویت و آینده پژوهی منتشر و روانه بازار نشر شده است.
نظر شما