بدون قدرت، نظام‌سازی در جامعه منتظر ممکن نیست/ باید از نگاه‌های جزمی به فقه رها شویم

به گزارش خبرنگار گروه مهدویت و غدیر خبرگزاری شبستان، به منظور بررسی «ضرورت و الزامات نظام سازی در جامعه منتظر از منظر مقام معظم رهبری» با حجت الاسلام «نجف‌علی غلامی»، استادیار دانشگاه خوارزمی گفت وگویی داشته ایم که در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان می شود:

بنابر آراء و اندیشه های مقام معظم رهبری، چه ضرورتی برای نظام سازی در جامعه منتظر وجود دارد؟

با توجه به اینکه ما در جامعه منتظر و عصر غیبت به سر می بریم از الزامات این جامعه و دوران، ارائه مدل نظام مند و مبتنی بر داده های عینی و عملیاتی برای اداره نظام اسلامی است، به عبارت دیگر، با توجه به پیروزی انقلاب اسلامی و توقعات ایجاد شده توسط آن، طبیعتاً در عصر انتظار یکی از ضرورت ها، ارائه مدل نظام مند است.

چراکه ما عصر مدرنیته را طی می کنیم و تمدن غرب، مدل نظام مندی را ارائه کرده و دنیا را تحت تاثیر قرار داده است لذا برای هماوردی با این تمدن و نظام مقابل، به نظام مندی نیاز داریم.

در نظرگاه آیت الله العظمی خامنه ای این نظام سازی به چه الزاماتی نیاز دارد؟

ایشان در بیانات و دیدگاه هایشان چه پیش از انقلاب و چه پس از پیروزی آن در این باره تصریحاتی دارند، آیت الله العظمی خامنه ای در کتاب «انسان 250 ساله»، حیات ائمه(ع) از زمان پیامبر(ص) تا عصر غیبت را به عنوان انسانی واحد معرفی کرده اند که هدفی مشخص دارند.

ایشان تاکید دارند در عصر حکومت اسلامی و انقلاب اسلامی ارائه مدل نظام مند باید به صورت جدی مطرح شود و موردنظر قرار بگیرد تا سیستم نظام مند شود.

با توجه به پیروزی انقلاب اسلامی و ایجاد نظام اسلامی، طبیعتا این سوال پاسخ داده می شود که آیا نظام سازی در اندیشه سیاسی اسلام ممکن است؟

با انقلاب این سوال به دلیل وقوع پیروزی، پاسخ داده شد و نظام مبتنی بر اصل ولایت فقیه و دیدگاه های اسلامی شکل گرفت البته به بازپروری، آسیب شناسی، ترمیم و حرکت رو به جلو دارد.

از این رو، صرف پیروزی کافی نیست چنان که مقام معظم رهبری تاکید دارند اندیشمندان جهان اسلام به ویژه در داخل کشور در عصر انتظار که مردم را به جامعه آرمانی مهدوی وعده می دهیم، باید نمونه عینی نظام اسلامی را ارائه کنند، این نظام سازی مقدمه تمدن اسلامی است به عبارت بهتر، یکی از الزامات مهم تمدن نوین اسلامی، نظام سازی است.

آیت الله العظمی خامنه ای چه بایدهایی را برای این نظام سازی در مسیر ساخت تمدن نوین اسلامی قائل هستند؟

ایشان به عنوان الزامات و پیش نیازها بر چند نکته تاکید دارند؛ نخست: قدرت و اقتدار که بدون آن نظام سازی در جهان خارج عینیت نمی یابد، لذا رهبری معظم انقلاب تاکید دارند پیامبر(ص) از ابتدای بعثت در پی تاسیس حکومت بودند و اینکه هجرت مبدا تاریخ اسلام شده به دلیل مقدمه قدرت یابی اسلام و پیامبر(ص) است. از این رو، اولین الزامات این نظام سازی، قدرت یابی و به‌روزرسانی این قدرت است و لذا مقام معظم رهبری بر قوی شدن تاکید دارند.

مسئله دوم آنکه باید مرزبندی با سایر الگوها مشخص شود چراکه گرفتاری ها و فسادهای نظام های موجود مشخص است، امروز ما از مُدرنیسم عبور کرده و به پُست مُدرنیسیم رسیده ایم لذا نباید به نسخه های ناکارآمد غرب متوسل شویم. آیت الله العظمی خامنه ای بر اتکاء به نسخه های ناب اهل بیتی در نظام سازی تاکید دارند.

در نظرگاه و آراء رهبری الزام مهم دیگر در نظام سازی آن است که باید مبتنی بر امتداد اجتماعی باشد، بدین معنا که نباید الگویی ایده ال و دست نیافتنی را ارائه کنیم که در کنفرانس ها و مقالات مطرح شود و دردی از جامعه دوا نکند. نظام سازی مد نظر ایشان باید مسئله اجتماع و جامعه را در نظر بگیرد و به جامعه امتداد بیابد و مشکلات اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و امنیتی آن را برطرف کند، یعنی نسخه عملیاتی برای این مشکلات داشته باشد.

چه الزامات دیگری از نگاه رهبری برای نظام سازی می توان استخراج کرد؟

مسئله مهم دیگر به عنوان پیش نیاز نظام سازی آن است که ما به تحول و اتخاذ نگاه های جدید در منابع استنباط نیاز داریم، نگاه سنتی قدیم پاسخگوی نیازهای این عصر و دوران نخواهد بود لذا بازنگری در آنها با رعایت اصول ضرورت دارد یعنی فقه اجتهادی و فقه جواهری را در نظر بگیریم و نگاه های جدید را نیز عرضه کنیم و از نگاه های جزمی به فقه رها شویم و مسیر جدید به منابع استنباط داشته باشیم.

نگاه مقام معظم رهبری به نظام سازی در جامعه منتظر، چه رهاوردی برای منتظران در عصر غیبت دارد؟

بنابر روایات و سیره اهل بیت(ع) انتظار در جامعه شیعی امیدآفرینی می کند، باید این مسیر طی شود تا به سمت حکومت ایده آل مهدوی برویم. البته انتظار فرج به عنوان عمل در روایات مطرح و از آن به «افضل الاعمال» تعبیر شده است یعنی کنش و واکنش در عمل.

در طول تاریخ غیبت کبری مرحله به مرحله گذر کرده ایم؛ مقطعی بحث فقه و فقاهت و رجوع مردم به علما مطرح بود؛ سپس در عصر صفویه علما از قدرت در فقاهت استفاده کردند، بعد رسیدیم به مشروطه و سپس انقلاب اسلامی که فقه شیعی قدرت را دست گرفت، این فرآیند باید ادامه یابد. چنان که اکنون در مرحله حساس نظام سازی قرار داریم.