حجت الاسلام والمسلمین «عبدالحسین خسروپناه» در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان در قم، با اشاره به نظريه قرائت هاى مختلف از دين به عنوان يكى از رويكردهاى جديد در حوزهِ تفسير متون دينى است، اظهار داشت: پرسش اساسى كه از روزگاران قديم، ذهن مفسران وفيلسوفان را به خود مشغول ساخته، اين نكته اساسى است كه چرا از متن واحد، برداشت هاى گوناگون پديد مى آيد وآيا اين اختلاف ها زدودنى هستند يا نازدودنى؟
عضو هیأت علمی گروه فلسفه و کلام پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی افزود: انديشمندان در برابر اين پرسش، دو رويكرد مؤلف محورى ومفسر محورى را مطرح كرده اند؛ مؤلف محوران بر اين عقيده اند که اختلاف فهم وبرداشت از متون دينى به صورت موجبه جزئيه است؛ زيرا فهم هاى ثابت از دين نيز وجود دارد و با فرض پذيرش اختلاف فهم، مى توان با وجود معيار فهم، صحيح از سقيم وسره از ناسره را سنجيد.
وی با بیان این که در مؤلف محوری، مفسر بايد تلاش كند تا به مقصود شارع مقدس نايل آيد، گفت: اين هدف با رعايت قواعد وضوابط وشرايط فهم ميّسر است، بنابراين هر فهم وتفسيرى حجيّت ندارد؛ در مقابل مفسر محوران نيز بر اين باورند که تفسير، عملياتى جهت كشف مراد شارع مقدس نيست بلكه تنها بازى اى معنايى است كه از تلاقى افق معنايى متن با افق معنايى مفسّر پديد مى آيد.
حجت الاسلام والمسلمین خسروپناه افزود: در نتيجه در هر تفسيرى، انتظارات، خواسته ها وپيش دانسته هاى مفسر بر فهم متون دينى اثر مى گذارد، ومعيار، ضابطه وقاعده اى براى فهم ها وجود ندارد واصولاً همهِ تفسيرها صحيح بوده وحجيت دارند؛ خلاصه آن كه هر گونه برداشتى از دين مى تواند متعلق عقيده وعمل قرار گيرد.
وی بیان داشت: نظريهِ قرائت هاى مختلف از دين، همان رويكرد مفسّر محورى است كه پاره اى از روشنفكران مسلمان از فيلسوفان غربى مانند گادامر، ريكور و دريرا به عاريه گرفته اند؛ حال كه نظريه قرائت پذيرى دين، تبيين شد، اين پرسش پيش مى آيد كه آيا حكومت مصلح، پذيراى آن است يا با اين نظريه در تقابل مى باشد؟
استاد فلسفه حوزه و دانشگاه در ادامه با اشاره به روایتی در تبیین این مسأله خاطرنشان کرد: عبداللّه بن عطار از امام صادق(ع) پرسيد: روش وسيره مهدى(عج) چگونه است؟ امام فرمود:«يصنع ما صنع رسول اللّه(ص) يهدم ما كان قبله كما هدم رسول اللّه(ص) امر الجاهلية ويستأنف الاسلام جديداً» یعنی همان كارى را كه رسول خدا انجام داد، انجام مى دهد، برنامه هاى نادرست پيشين را ويران مى سازد؛ همان گونه كه رسول خدا اعمال جاهليت را ويران ساخت، واسلام را نوسازى مى كند.
وی ابراز داشت: پيامبر اسلام(ص) نيز مى فرمايد:«قائم از فرزندان من است. نام او، نام من وكنيه اش، كنيه من وقيافه اش، قيافه من وروشش، روش من است. مردم را به پيروى من وآيين من وا مى دارد وآن ها را به كتاب پروردگارم دعوت مى كند» و در جای دیگری می فرمایند: «دوازدهمين فرزندم از نظرها پنهان مى گردد وديده نيم شود وزمانى بر پيروان من خواهد آمد كه از اسلام جز نام واز قرآن جز نقشى باقى نماند. در اين هنگام، خداوند بزرگ به او اجازهِ خروج مى دهد واسلام را با او آشكار وتجديد مى كند».
وی با بیان این که روايت هاى مذكور به صراحت در باره مفسّر محورى وقرائت پذيرى دين سخن نگفته اند، یادآور شد: ولى اين مدلول قابل استفاده است كه هر برداشتى از اسلام در حكومت مصلح پذيرفتنى نيست واصولاً غايت ظهور مصلح به احياى اسلام ناب محمدى (ص) است، زيرا در عصر غيبت، قرآن و نام اسلام از بين نرفته است؛ آن چه گرفتار تحريف شده، تفسير صحيح اسلام است كه توسط امام مهدى (ع) احيا مى گردد و اين مطلب نافى نظريه قرائت پذيرى دين است.
نظر شما