محله «سنگ سیاه» از محله‌های شیراز قدیم است که از زمان «کریمخان» زند که محله ها کوچکتر و حصار شهر، تنگ تر شد با محله «درب کازرون»، ادغام شد و به هر 2، محله «سنگ سیاه» گفته می شد.
«سنگ سیاه» را می توان، نمایشگاهی زنده و پویا از بناهای تاریخی دانست که از بناهای شاخص این محله، می‌توان به امامزاده «بی‌بی دختران»، مسجد «ایلخانی»، حمام «ایلخانی»، مسجد «مشیر»، حسینیه «مشیر»، بازارچه «ارامنه»، کلیسای «ارامنه»، حسینیه «کردها»، خانه «فروغ‌الملک»، خانه «سعادت»، خانه «ضیائیان»، بازارچه «حاج زینل» و بقعه «سید تاج‌الدین غریب» اشاره کرد.
این محله از آن جهت به «سنگ سیاه» مشهور شد که آرامگاه دانشمند بزرگ، «عمر بن عمان»، معروف به «سیبویه» در آن قرار داشت که بر روی قبر وی سنگی سیاه قرار داشت.
ابتدا نام این محله، سنگ «سیبویه» بود اما به مرور زمان و به دلیل وجود سنگ سیاه بر روی قبر، به «سنگ سیاه» مشهور شد.
مسجدی در محله تاریخی
یکی از بناهای شاخص تاریخی که در گردشگری بافت تاریخی و مذهبی شیراز جایگاه ویژه ای دارد، مسجد «مشیر» است که در محله کهن «سنگ سیاه» شیراز قرار دارد و شاهکار معماری دوره قاجار است که به گفته «میترا خسروی فرد قلاتی»، ساخت آن 10 سال به طول می انجامد:
یک راهنمای گردشگری با اشاره به ویژگی های معماری به کار رفته در مسجد «مشیر» می گوید: این مسجد در محله «سنگ سیاه» و نزدیکی بازار «ارمنی‌ها» قرار دارد و توسط «میرزا ابوالحسن خان مشیرالملک»، وزیر آن دوره ساخته شده است.
«میترا خسروی فرد قلاتی» ادامه می دهد: ساخت این مسجد 10 سال و از سال 1227 تا 1236، طول کشید و مقرنس کاری ها و کاشیکاری های زیبای این مسجد تکمیل شد.
وی اضافه می کند: شبستان کوچکی در سمت شمالی مسجد قرار دارد که مزین به 2 گلدسته زیبا و طاق نمائی با آیات قرآنی و خط ثلث است که معماری ویژه ای دارد.
خسروی فرد قلاتی با اشاره به وجود یک شبستان دیگر در مسجد «مشیر» بیان می کند: در ضلع شرقی مسجد نیز شبستانی قرار دارد که با کاشی، مقرنس‌کاری شده و آیات قرآنی با خط ثلث بر کتیبه آن نگاشته شده است.
وی می افزاید: محراب کاشیکاری شده مسجد که سوره «توحید» با خط نسخ بر آن نگاشته شده یکی از دیدنی‌ترین و معنوی‌ترین قسمت‌های مسجد است و ستون‌های سنگی شبستان به صورت مارپیچ طراحی شده که از نظر معماری بعد از مسجد «وکیل» شیراز در نوع خود بی نظیر است.
این راهنمای گردشگری اضافه می کند: شبستان زمستانی، سه ستون سنگی به سبک مسجد «وکیل» دارد و 2 طاق نمای این مسجد نیز به کتابخانه اختصاص داده شده است.
حوضچه کوچک و ساعت قدیمی
در میانه مسجد «مشیر»، حوضچه سنگی با سنگ یکپارچه به چشم می خورد که در عین سادگی، فضای زیبایی در حیاط ایجاد کرده است اما آنچه در این مسجد ویژگی خاصی دارد، وجود ساعتی قدیمی است که بر فراز طاق غربی مسجد قرار گرفته و از زیباترین و تاریخی‌ترین ساعت‌های شیراز است.
اطراف این ساعت که قدمتی بیش از 170 سال دارد، کاشیکاری و معرق‌کاری شده است و دارای اعداد انگلیسی بوده که در پی اعتراض «میرزا ابوالحسن خان مشیرالملک» به اعداد فارسی تغییر داده می‌شود.
اقامه نماز و بازدید
در مسجد «مشیر» که در میانه بافت زنده تاریخی شیراز قرار دارد، در ایام غیرکرونا برای اقامه نماز جماعت باز و در زمان هایی غیر از برگزاری نماز، بازدید گردشگران از آن با انجام هماهنگی قبلی، امکان پذیر بود.
گزارش: مریم شمالیان
نظر شما