خبرگزاری شبستان: جبهه تبلیغ، جبهه وسیعی است که در آن هنر و آموزش و علم و دین و دانشگاه و حوزه و وزارت ارشاد و صدا و سیما هستند، که یک قسمت از این جبهه وسیع، به جماعت مداح - این برادرهایی که در دوره ی جنگ و دفاع مقدس در جبهه بودند، خوب در ذهن شان حرف بنده را تصویر می کنند - سپرده شده است و آن مانند این است که این بخش عظیم را این لشگر یا این قرارگاه به عهده دارد و تکه ایی از آن را به گردن ما سپرده اند؛ ما باید این را خوب از عهده بربیاییم، تا دیگران هم که در بخش های خودشان از عهده برآمده اند، مجموعش بشود پیروزی؛ باید برادران مداح به این موضوع توجه کنند؛ والّا ما در نوحه خوانی، مصیبت خوانی و مرثیه خوانی، اگر یک مقدار همت و سلیقه به خرج بدهیم، می توانیم همه ی این مفاهیم عالی را بگنجانیم و البته می شود همه اینها را پوچ و پوک و خالی کرد و فقط ظواهری باشد. "بخشی از سخنان رهبر معظم انقلاب در دیدار با مداحان همزمان با سالروز ولادت حضرت زهرا (س)"
این تاکید و نقشی که امروز مداحان و شعرای آیینی می توانند در جریان سازی در جامعه ایفا کنند و جبهه ای مستحکم را در برابر تهاجمات فرهنگی دشمنان با اتکای بر نیروی جوان ایجاد کنند شبستان (خبرگزاری تخصصی حوزه دین، فرهنگ، اندیشه) را بر آن داشت تا با حاج علی آهی، از مداحان بنام و پیشکسوت که بسیاری از مداحان و ذاکران مشهور امروزی شاگرد وی بوده اند به گفت و گو بنشینیم.
آنچه می خوانید مشروح این گفت و گو است:
کمی درباره سابقه حضور خود در عرصه مداحی و فراز و نشیب هایی که در این میدان طی کرده اید، بیان کنید.
من از 10 سالگی وارد عرصه مداحی شدم و الان با 82 سال سن بالغ بر 70 سال است که در مدح و منقبت اهل بیت (ع) فعالیت می کنم و علاوه بر این 56 سال است که شاعر اهل بیت (ع) نیز هستم اما دعوی شاعری ندارم. من از محضر استادانی بزرگی همچون آیت الله سیدمحمد میلانی میرزا جواد آقا تهرانی، آیت الله حاج علی شاهرودی نمازی، سیدمحمدرضا گلپایگانی، سید محمد موحدی شبستری بهره گرفته ام و با آیت الله خویی نیز مکاتباتی داشتم که از این مطالب و شنیده هایی که از استادان خود داشته ام جزواتی را در دست نگارش دارم.
جولان دهی با سبک های آن ور آبی ماندگاری ندارد
نظر شما درباره اشعار مورد استفاده مداحان در جلسات اهل بیت (ع) به عنوان موضوعی که مورد تاکید رهبر معظم انقلاب نیز است، چیست و در مقایسه آنها با ذاکران پیشکسوت میزان تقید آنها به اشعار ناب و در شان اهل بیت (ع) را چه طور ارزیابی می کنید؟
مداحان امروزی عقاید مختلفی دارند برخی تحت نظارت استادان خود می کوشند مقید به اصول بوده و متناسب با شرع رفتار کنند و اشعاری را نخوانند که مخرب باشد.
خود من پیش از پیروزی انقلاب اسلامی از آیت الله محمدرضا گلپایگانی پرسیدم آیا می توان از اشعار عرفای صوفی در مدح و منقبت اهل بیت (ع) استفاده کرد؟ وی گفت کاربرد اصطلاحاتی همچون "می" و "باده" مقبوض اهل بیت (ع) است نه محبوب آنها. آنچنان که رهبر معظم انقلاب هم تاکید دارند درباره اهل بیت (ع) این اصطلاحات را نباید بکار برد اما متاسفانه برخی از چهره هایی که محضر استادان را درک نکرده اند نسبت به این اصول بی توجه اند البته اغلب مداحان تحصیلکرده و آشنا به اصول هستند اما آنهایی که به طور علمی این هنر و فن را یاد نگرفته اند با سبک های آن ور آبی و باطل جولان می دهند در حالی که غافل از آن هستند که این چنین راه ها ماندگاری ندارد و این حق است که می ماند.
باید توجه داشت سبک سنتی مداحی در همه جا مورد استقبال است و اگر مداحان امروزی با نظارت استادان ممتاز و ارتباط با علما و بزرگان که به لطف خدا تعداد آنها امروز بیشمار است از این سبک بهره مند شوند اثرگذاری کارشان قطعا چندین برابر می شود.
میزان خلوص و توجه به شان اهل بیت (ع) را در مداحان امروزی چه طور ارزیابی می کنید؟
متاسفانه دیده می شوند مداحانی که به ظاهر خود را پیرو رهبری می دانند اما در واقع پیرو هوای نفس خود هستند و خودآوری را برتر از خداآوری می دانند و طبق آیات و روایات عمل نمی کنند این درحالی است که باید آنچه در شان امام گفته می شود ممتاز باشد چراکه ما نمی توانیم با بیان و شعر خود ائمه را بیان کنیم مگر با استناد به آنچه در روایات و کتب تاریخ آمده و ما باید با زینت بخشیدن به شعر خود بتوانیم تا حد ممکن شان آنها را تبیین کنیم.
البته هستند برخی از شعرای قدیمی که در اشعار آنها اصطلاحات ناروا وجود دارد از این رو تقلیل شان اهل بیت (ع) به شعر گذشته و امروز محدود نمی شود به عنوان مثال وقتی شاعری حضرت زهرا (س) را جفت حضرت حیدر می خواند در حقیقت بعد والای معنوی یگانه بانوی جهان را تقلیل می دهد بنابراین بهتر است به جای آن بگوید حضرت زهرا کفو حیدر است.
علاوه بر این، امروز برخی از منبریان و مداحان در بیان حال اهل بیت سیدالشهداء به ویژه حضرت زینب (س) بعضاً از اصطلاحاتی ناروا استفاده می کنند مثلاً تعبیر از دل بریدن حضرت زینب (س) از برادر خود به هنگام شهادت سخن می گویند در این بیت شعر "او می برید و من می بریدم او از حسین سر، من از حسین دل" در حالی که تاریخ نشان داده است با گذشت 1400 سال از این واقعه تاریخی هنوز عشاق دل از ایشان نبریده اند پس چگونه حضرت زینب (س) توان این کار را داشته است که متاسفانه نمونه این اشعار زیاد است و باید تصحیح شود.
اطاعت مداحان از رهبری و مراجع تقلید واجب شمرده شود
چه آسیب هایی مداحی امروز را تهدید می کند و در این میان مداحان برای رفع آنها چه رسالتی را عهده دار هستند؟
در سالروز ولادت حضرت زهرا (س) در جلسه ای با حضور مداحان سراسر کشور رهبری سخنان ارزنده ای را بیان فرمودند، اما متاسفانه بسیاری از مداحان گوش شنوا ندارند و بدون کسب اجازه از مراجع اقدام به بیان مباحث ناروا در جلسات منتصب به اهل بیت (ع) می کنند این در حالی است که تقلید از مراجع عظام در تمامی عبادات و معاملات واجب است اما می بینیم مداحان خود را در طرح مباحث مجالس اهل بیت (ع) مقلد مجتهد یا مراجع تقلید نمی دانند و این آسیبی جدی است که این عرصه حساس را تهدید می کند.
در اینجا ذکر خاطره ای خالی از لطف نیست، می گویند میرزا محدث زاده قمی فرزند شیخ عباس قمی بدون مطالعه بر منبری رفت همان شب پدر را در عالم رویا دید که او را از اتلاف وقت مردم بدون مطالعه و اشراف بر مساله نهی و تبذیر می کرد.
در مقابل اینگونه مسائل دیده می شود که بسیاری از مداحان اصول احکام و فروع دین را نمی دانند در حالیکه شعرای آیینی و مداحان باید حافظان اصول و فروع دین باشند مداح معلم جامعه است بنابراین باید با طرح مباحث، به غنا و قوام اصول و فروع دین بینجامد نه آنکه آنها تخریب کند.
خود من در سخنانی در محضر مقام معظم رهبری همزمان با میلاد حضرت زهرا (س) بیان کردم که نظر ما جامعه مداحان کشور نسبت به ولی امر مسلمین به گونه ای است که اگر لیوانی آب در دستمان بود و نیمی از آن را خورده بودیم و ایشان فرمان به تحریم نیم دیگر را صادر نمایند ما خوردن آن را بر خود حرام کنیم.
ضرورت های مداحی امروز چیست؟ رعایت چه اصولی می تواند در این هنر اهداف را محقق کند؟
ما باید در عرصه مداحی ابتدا ائمه (ع) را بشناسیم آنچنان که حضرت عباس (ع) در خطبه خود در روز 8 ذی الحجه بر بام کعبه به خوبی این امام شناسی را به ما نشان دادند و خداوند را شکر کردند. اما بسیاری از ما به اندازه یک امام جماعت و حتی یک مامور نیروی انتظامی امام زمان خود را نمی شناسیم.
آیا می توان مداحی و ذکر مناقب و مصائب اهل بیت (ع) را هنری صرفا متکی به احساس و دل دانست یا خیر باید در این کار به وجوه عقلانی نیز اتکاء داشت؟
نمی توان در مداحی اهل بیت (ع) تنها به دل و حس اتکاء داشت مداح باید بر ادبیات فارسی، علم کلام، ادبیات، سیره اهل بیت (ع) و تاریخ آنها مقتل خوانی در مکتب تشیع وقوف داشته و به شخصه نیز از خلوص، تقوا و پرهیزگاری برخوردار باشد اگر کسی در این عرصه تنها برای خدا کار کند آنگاه خداوند نیز او را بی نیاز می کند اما اگر کسی نام پیامبر (ص) و خاندان ایشان را مایه کسب و کار کند حتی اگر به لحاظ مالی فقیر نباشد در ابعاد دیگر فقیر حقیقی محسوب می شود از این رو باید بدانیم دین ما دین احساس نیست بلکه حس و عقل را به طور توامان در اختیار دارد که پیروی از یکی از آنها و نادیده گرفتن دیگری ما را به منزل مقصود نمی رساند.
آیا پرداخت به قرآن و تفسیر آن در جلسات اهل بیت (ع) از سوی مداحان ضرورت دارد؟ مداحان امروزی چقدر به این مهم اهتمام دارند؟
قرآن و عترت (ع) دو میراث گرانبهای پیامبر اکرم (ص) هستند اینکه در ابتدای جلسات مداحی قرآن تلاوت می شود و سخنران مباحث تفضیلی را بیان می کند امری نیکو و پسندیده است البته باید توجه داشت در جلسات ماه مبارک رمضان پرداخت بیشتری به قرآن و آیات و روایات می شود اما در ماه محرم و صفر جنبه عزاداری و احساسات بروز جدی تری دارد البته تمامی این جلسات باید ما را به این مقصد رهنمود سازد که بدانیم سیره پیامبر (ص) و اهل بیت (ع) مستدل به قرآن بوده و چیزی جدای از آن نیست از این رو ما نیز باید اینگونه باشیم یعنی عملمان با قرآن یکی باشد که اگر به واقع بتوانیم این مهم را رقم بزنیم آنگاه دنیا و آخرت را خواهیم داشت.
ورود مداحان به مسائل سیاسی در مجالس اهل بیت (ع) از چه ضرورتی برخوردار است؟ آیا اصلا این پرداخت در حوزه کاری آنها رسالت محسوب می شود؟
طرح مباحث سیاسی در جلسات منتصب به اهل بیت (ع) باید تابع رهبر معظم انقلاب و نظرات و منویات ایشان باشد اگر از ایشان پیروی نکنیم به دلیل عدم تقلید از مرولی فقیه زمان و عمل کردن به نفس به جای استناد به آیات و روایات به خطا رفته و منحرف می شویم اما پیروی از رهبری ما را از این انحرافات بازمی دارد.
عضویت 2200 مداح در خانه مداحان
راه اندازی بنیاد دعبل چه دستاوردهایی را برای جامعه مداحای کشور به همراه داشته است؟
تدارک سه جلسه بزرگ برای دو هزار و 200 عضو کانون مداحان که یکی از آنها در ایام گرامیداشت دهه فجر انقلاب اسلامی، دیگری در هفته پایانی اسفند و سومی همزمان با میلاد حضرت زهرا (س) در محضر رهبر معظم انقلاب برگزار می شود در کنار رایزنی با شهرداری برای دریافت یک قطعه 1200 قبری در بهشت زهرا (س) ویژه مداحان و شعرای آیینی با عنوان روضه الحسین (ع) را می توان از دستاوردهای این بنیاد و راه اندازی خانه مداحان و شعرای آیینی برشمرد.
علاوه بر این، به همت خانه مداحان در هفتم ذی الحجه که مصادف با ایام مسلمیه م شهدات حضرت مسلم ابن عقیل (ع) است جلسه ای با حضور بالغ بر 30 هزار نفر از مداحان و شعرای آیینی برگزار می شود.
همچنین، سالانه سه فراخوان پیش از محرم حسینی، پیش از ایام فاطمیه و پیش از ماه مبارک رمضان اعلام می کنیم تا درپی تجمیع مداحان و شاعران آیینی بتوانیم مسائل روز و موضوعات مورد نیاز را برای آنها توجیه و تبیین کنیم.
جز این در نامه ای که سال 81 به رهبری نوشتم درخواست پوشش بیمه ای مداحان و شعرای آیینی را مطرح کردم علی رغم استقبال رهبر معظم انقلاب از این امر با گذشت چهار سال هیچ تغییری در این باره رخ نداد از این رو در نامه ای با تاکید مجدد بر این موضوع گفتم تا جایی که نوازندگان و هنرپیشه ها از بیمه برخوردار هستند چرا نوکران اجداد پاک شما از این مزیت بی بهره هستند که با پیگیری ایشان و تشکیل جلسه با ریاست رییس سازمان تبلیغات اسلامی زمینه این مهم برای مداحان و ذاکران خاندان عصمت و طهارت (ع) فراهم شد.
در طول بیش از هفت دهه ای که مداح اهل بیت (ع) بوده اید آیا خود از نزدیک کرامتی از این بزرگواران دیده اید؟ در این باره خاطره ای بیان کنید.
50 سال پیش در پی یک بیماری ناگزیر به عمل جراحی شدم در حالی که هیچ پولی برای این عمل نداشتم در یکی از شب ها به مجلس امام حسین (ع) رفتم و با گریه از باب الحوائج حضرت عباس (ع) شفای خود را طلب کردم در عالم خواب مردی را دیدم که به من گفت از ما چه می خواهی؟ من هم پاسخ دادم که خودتان بهتر می دانید، پس از بیدار شدن از خواب دیگر اثری از بیماری در من نبود و به طور کامل شفا گرفتم این ارادت من به حضرت عباس (ع) باعث شد وقتی که نظام طاغوت برای جشن های 2500 ساله فراخوان ارسال شعر اعلام کند من شعری را در مدح و منقبت باب الحوائج حضرت عباس (ع) عرضه کنم که این شعر به شرح ذیل است:
"ساقی تشنه لبان"
سرافرازی که نگهبان حریم دین است
قمر برج شجاعت علوی آیین است
لقبش ماه بنی هاشم و نامش عباس (ع)
ساقی تشنه لبان از شرف و تمکین است
مرتضی (ع) دست ورا روز ولادت بوسید
هدفش علقمه و دست و رخ خونین است
آل طاها همه نازند بر او، زانکه ز جان
پاسدار حرم محترم یاسین است
اهرمن برد شبانگاه امان نامه برش
دست عباس (ع) کجا پیرو آن ننگین است
روز جان باختنش تشنه برون شد ز فرات
چون به یاد لب عطشان امام دین است
زاده ی دست خدا داده به راه دین دست
پشت پا زد به مجاز آن که حقیقت بین است
چشم ارباب بصیرت به در خانه اوست
که درش باب حوائج به شه و مسکین است
دستگیری کند از مردم افتاده ز پا
همه جا عقده گشای دل هر غمگین است
ذکر هفتاد و دو ملت گه سختی نامش
یاد او بر همه آلام جهان، تسکین است
ای که هستی به همه خلق جهان باب نجات
روز و شب، ورد زبان همه عالم این است
گره کار فرو بسته ما را بگشای
که به دوش دل ما بار غمی سنگین است
از خدا خواه، که آید فرج حجت عصر (عج)
کان زمان زندگی تلخ بشر شیرین است
آهی از مدح علمدار حسین (ع) عباس (ع)
شعر موزون تو اندر خور صد تحسین است
پایان پیام/
نظر شما