معنای شادی حقیقی از دیدگاه اهل بیت(ع)/تأکید ویژه امام رضا(ع) بر شاد کردن دل مؤمن

به گزارش خبرگزاری شبستان از قم، در ابتدای دهه کرامت قرار داریم، دهه ای که اول آن میلادت با سعادت حضرت فاطمه معصومه(س) کریمه اهل بیت(ع) و در آخر آن ولادت پرسعادت سلطان سریر ارتضا مولای ما علی بن موسی الرضا(ع) قرار داشته و ایرانیان همگی عشق و شور خاصی به این خواهر و برادر دارند.

 

این که چرا این دهه را دهه کرامت نامیده اند، خود مسأله مهمی است و دلیل آن هم مشخص است همچنانکه یکی از اساتید فن در این باره می گفت که مردم قم، مشهد و به طور کلی تمام ایرانیان با حضور امام رضا(ع) و خواهرشان در این کشور اهل کرامت شدند.

 

بزرگان دین ما نیز همواره به ایشان عشق و ارادت خاصی داشتند تا جایی که وقتی از آستان قدس رضوی به دیدار امام خمینی(ره) آمده بودند، ایشان فرمودند: «شما مهمانهای عزیزی هستید که از محل تجلّی نور، از محل توجّه ملائکة الله، از آستان قدس رضوی آمدید و خوش آمدید. خداوند شماها را حفظ کند، و اسلام را به جدیتهای شما و همه ملت به پیش ببرد. و من امیدوارم که با دعای شما در آستان قدس رضوی موفق بشوم به پایبوس آن حضرت».

 

از طرف دیگر امام مقید بودند در کنار مرقد شریف حضرت معصومه(س) حاضر شوند، و توجه خاصی داشتند که روزانه خودشان را به زیارت حضرت برسانند، و زمانی که حتی در مسجد سلماسی درس می گفتند زیارتشان ترک نمی شد و زمانی که درس و بحثشان گسترش پیدا کرد و به مسجد اعظم آمدند همچنان به زیارت حضرت معصومه مداومت داشتند.

 

به همین مناسبت و در ایام دهه کرامت با حجت الاسلام «ابراهیم کاظمی» استاد حوزه علمیه، پژوهشگر کلام و امامت و محقق نقد وهابیت در ارتباط با موضوع «در شادی اهل‌بیت(ع) شاد باشیم» گفتگویی ترتیب داده ایم؛متن گفت‌وگویاد شده به این شرح است:

 

سلام علیکم؛ ابتدا اگر مقدمه ای دارید، بفرمایید و در ادامه به تبیین مسأله شادی در اسلام بپردازید.

 

سلام علیکم؛ ابتدای ماه ذی القعده از ولادت حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها تا ولادت باسعادت هشتمین اختر تابناک امامت و ولایت علی بن موسی الرضا علیه السلام را دهه کرامت  نامگذاری کرده  اند.

 

این دهه برای مردم ایران که میزبان دو نور و فیض عظیم خاندان نبوت و امامت هستند، جایگاه و اهمیت والایی دارد که به نوعی باید این دهه را به دهه شادی اهل بیت علیهم السلام  تعبیر کرد و تبریک عرض کرد خدمت همه مخاطبین خبرگزاری شبستان.

 

شادی حقیقی و شادی کاذب

 

شادی را می توان به دو قسم تقسیم نمود؛ شادی و خوشحالی یا کاذب و یا حقیقی است. شادی کاذب مثال های فراوانی دارد که از باب نمونه می توان به شادی حین گناه و معصیت و شادی در ظلم کردن به دیگران، شادی در غفلت از یاد خدا و شادی در تمسخر و تحقیر دیگران اشاره کرد که نمونه های بسیار دیگری نیز می توان اضافه نمود.

 

معنای شادی کاذب

 

این ها موارد شادی کاذب هستند به چه معنا؟ به این معنا که انسان با این شادی به آن تمایلات حقیقی نفس خودش پاسخ نداده و به نوعی نفس خود را سیراب ننموده است. نفس با گناه سیراب نمی شود و به همین جهت شخص مومن بعد از گناه احساس پشیمانی و عذاب وجدان او را فرا می گیرد، بنابراین شادی کاذب لحظه ای و بدنبال آن افسردگی و پشیمانی خواهد بود.

 

معنای شادی حقیقی چیست؟ ما چه الگویی در این زمینه داریم؟

 

شادی حقیقی باعث سکون و آرامش انسان شده و به کلام الهی عامل اطمینان قلب است. این نوع شادی حقیقی که شاید در ظاهر انسان های مادی نگر چشمگیر و پر زرق و برق نبوده؛ اما برای یک مومن برترین لذت ها را در بر خواهد داشت. همانند لذتی که در روایات برای شخص روزه دار در لحظه افطار ترسیم نموده اند که شخص مومن دو لذت دارد یک لذت زمان افطار و لذت بعد زمان ملاقات با پروردگار است.

 

اما اینکه جهت شناخت شادی های روزمره حقیقی و تفکیک آنان از شادی های کاذب به چه منبعی رجوع کنیم خود یک سوال دیگری است: امام صادق(ع) در روایتی فرمودند: «شِیعَتُنا خُلِقُوا مِنْ فاضِلِ طِینِتِنا وَ عُجِنُوا بِماءِ وَلایَتِنا یَحْزَنُونَ لِحُزْنِنا و یَفْرَحُونَ لِفَرَحِنا»شجره طوبی ج1، ص3.

 

اهل بیت(ع)؛ بهترین الگوی شادی حقیقی

 

الگوی ما در شادی، اهل بیت(ع) هستند و تخطی از این الگو سبب انحراف در همه زمینه ها بالاخص در زمینه شادی های دنیوی خواهد بود. از این روی امام معصوم، شیعه واقعی را با این خصلت بیان می کند که در شادی تابع ما اهل بیت است. حال باید به علت تبعیت دقت شود که به چه دلیلی حتی در شادی و حزن معصومین تبعیت می کنیم.

 

چرا باید در شادی هم از اهل بیت(ع) تبعیت کنیم؟

 

دلیل این مسأله آن است که این شادی اهل بیت(ع) چیزی به غیر از خشنودی خداوند را به همراه ندارد؛  دین مقدس اسلام پیام آوران وحی را در جامعه از انبیاء و رسولان تا خاتم الانبیاء محمد مصطفی(ص) و بعد از رحلت پیامبر جانشینان آن حضرت از معصومین(ع) معرفی کرده است.

 

قول و فعل و تقریر ائمه اطهار(ع) همچون پیامبر نزد شیعه حجیت دارد

 

مسلمانان قائل به این هستند که نبی اسلام جزء به وحی حضرت سخن نمی گوید و سیره او بر همگان حجیت دارد؛ از این روی اقوال، افعال و تقریر حضرت حجتی بر همگان بشمار آمد و مردم سیره آن حضرت را محترم شمرده و تخطی از سیره را بر خود جایز نمی شمردند، اگر حضرت از امری اندوهگین می شدند نشان از ناخشنودی حضرت حق نیز داشت و اگر حضرت از فعلی شادمان می شدند نشان از خشنودی پروردگار متعال نیز داشت.

 

راه ائمه معصومین(ع) راهی به غیر راه خدا نیست

 

دقیقا همین نکته در سیره اهل بیت(ع) از دیدگاه تشیع جاری است، بنابراین به این نکته می رسیم که راه ائمه معصومین(ع) راهی به غیر راه خدا نیست. همان ملاکات شادی در قرآن و سنت پیامبر اکرم(ص) در اهل بیت(ع) نیز وجود دارد. بدین جهت انسان مومن شادی خود را در شادی اهل بیت و اهل بیت شادی خود را در شادی خدا می سنجند.

 

چون در دهه کرامت هستیم، بفرمایید آیا امام رضا(ع) نیز در این زمینه سخنی دارند؟

 

بله خود حضرت امام رضا(ع) می‌فرماید: «فَإِنَّهُ لَیسَ شَی ءٌ مِنَ الْأَعْمَالِ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ بَعْدَ الْفَرَائِضِ أَفْضَلَ مِنْ إِدْخَالِ السُّرُورِ عَلَی الْمُؤْمِن» یعنی به درستی که بعد از انجام واجبات، هیچ کاری در نزد خدای عزوجل برتر از شاد کردن مؤمن نیست.»بحارالانوار جلد 75، ص 347.

 

بهترین عمل شاد کردن دل مؤمن است

 

همانطور که ملاحظه می کنید، در این روایت شادی دل مومن برترین عمل نزد خداوند متعال محسوب می شود و هر عملی که محبوب خدا باشد باعث شادی اهل بیت(ع) خواهد شد؛ در مقابل می فرمایند:«إِیاک وَ الِابْتِهَاجَ بِالذَّنْبِ فَإِنَّ الِابْتِهَاجَ بِهِ أَعْظَمُ مِنْ رُکوبِه»بحار الانوار،ج57، ص 159. یعنی از شادی و سرور به وسیله گناه پرهیز کن؛ زیرا شادی به گناه بزرگ تر از ارتکاب آن است.

 

در این روایت نیز شادی به وسیله گناه مورد مذمت معصومین قرار گرفته که همان عملی است که خداوند متعال دوزخیان را به وسیله آن مورد مذمت قرار داده است. بنابراین باید به این نکته توجه کنیم که شادی اهل بیت امری جدای از خشنودی پروردگار نیست و همچنین حزن اهل بیت(ع) چنین حکمی دارد و نباید تصوری جزء این در ذهن انسان خطور کند.

 

تقدم اهل بیت(ع) بر جان و مال

 

در آیه 6 سوره احزاب خداوند متعال می فرماید: «النَّبِيُّ أَوْلَى بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ» این عبارت خداوند متعال دارای مضامین بسیاری است و جایگاه بسی بلند را برای نبی مکرم اسلام جهت آگاهی مردم ترسیم می کند؛ اگر احترام پدر و مادر که امری واجب بوده در صورت تلاقی احترام به رسول خدا، آنچه مقدم می شود احترام به پیامبر اسلام است، تا حدی که می فرماید حفظ جان پیامبر بر حفظ جان خود مومن تقدم دارد.

 

ائمه در نزد تشیع جانشینان بلا فصل رسول گرانقدر اسلام هستند. همانطور که در آیه مباهله پیامبر گرامی از امیرالمؤمنین(ع) تعبیر به نفس خود می کند. بنابراین هر احترامی که برای پیامبر قائل باشیم نسبت به معصومین نیز جاری و ساری خواهد بود، وقتی چنین گشت این روایت مصداق پیدا خواهد کرد که شیعیان در شادی تابع معصومین هستند.

 

چطور می توانیم در همه امور زندگی به ویژه در شادی ها به بهترین شیوه از اهل بیت(ع) پیروی کنیم؟

 

آنچه مهم به نظر می رسد شناخت اهل بیت(ع) است، هرچه شناخت و معرفت مومن به معصومین بیشتر شود سنخیت بیشتری بین مومن و معصومین پیدا می‌شود؛ همان طور که در مصائب سید الشهداء می گویند باید انسان به جایی برسد که مصیبت سید الشهداء مصیبت خود او بحساب آید.

 

مؤمن باید رنگ خدایی بگیرد

 

اگر شش ماهه حضرت به شهادت رسیده این مصیبت را برای خود بداند، وقتی انسان به این مرحله رسید در بسیاری از مراحل زندگانی خود سعی می کند این سنخیت را رعایت کند. به همین جهت شخص مومن همان طور که رنگ خدایی به خود گرفته و طبق فرمایش خداوند متعال چه رنگی بالاتر از رنگ خدا، این مومن خود را هم رنگ با ائمه می کند.

 

ایام شادی اهل بیت(ع) را نادیده نگیریم

 

او شاد خواهد بود زمانی که اهل بیت(ع) شاد هستند و حزن و اندوهناک است وقتی که اهل بیت(ع) محزون هستند، بنابراین شخص مومن هیچ گاه در شب شهادت مراسمات شادی برای خود تدارک نمی بیند و در مراسمات شادی معصومین بی خیال و بی انگیزه زندگی نمی کند و سعی می کند خوشحال باشد و قدمی در جهت شادی ائمه معصومین(ع) و مردم بردارد.

 

به عبارت دیگر انسان باید به مرحله حب برسد که هر آنچه را محبوب می پسندد او نیز بپسندد و هرچه را که محبوب نمی پسندد او نیز نپسندد. به قول بابا طاهر:

 

یکی درد و یکی درمان پسندد-----یکی وصل و یکی هجران پسندد

من از درمان و درد و وصل و هجران----پسندم آنچه را جانان پسندد

 

تشکر از این که فرصت گرانسنگ خود را در اختیار ما قرار دادید؟

بنده هم از از مسئولان، عوامل و دست اندرکاران خبرگزاری شبستان تقدیر و تشکر می کنم از اینکه وقتی را در اختیار بنده قرار دادند؛ شاد و پیروز باشید.