ششم ذیقعده و دهه کرامت فرصتی برای معرفی حضرت شاهچراغ (ع)

خبرگزاری شبستان - شیراز:


یکی از مناسبت های دهه کرامت که برای شهر شیراز افتخار بزرگی است، ششم ذی القعده است که به نام روز «بزرگداشت حضرت احمد بن موسی شاهچراغ (ع)» نامگذاری شده است.

حضرت احمدبن موسی (ع)، برادر حضرت امام رضا (ع) و پسر بزرگ امام موسی کاظم (ع) هستند که در راه پیوستن به برادر بزرگوارش در راه خراسان به دستور مامون عباسی با همراهانش در شیراز به شهادت می رسند و در این شهر مدفون می شوند، حرم این امامزادگان بزرگ مامن و ملجا مردمان ایران اسلامی به ویژه جنوب کشور است.

حرمی مطهر در بافتی کهن

جایگاه کنونی حرم مطهر شاهچراغ (ع) در بافت تاریخی شیراز و در جوار مساجد جامع و بازارهای متصل به آن است و گفته می شود ساخت اولیه این حرم مطهر در قرن چهارم یا هفتم بوده است.

گفته می شود که «تاشی خاتون» مادر «ملک اسحاق بن محمود» که در سال 745 هجری قمری حاکم شیراز بود پس از تشرف به حرم مطهر حضرت شاهچراغ (ع)، دستور داد آن را مرمت کنند و گنبدی بزرگ و زیبا بر آن قرار دهند و در جوار آرامگاه این امام بزرگوار، مدرسه ای وسیع بنا کرد و شمار فراوانی از دکان های نزدیک حرم مطهر را وقف آستان مقدس حضرت احمدبن موسی (ع) کرد.

نذری برای شاهچراغ (ع)

گفته می شود که «نادر شاه افشار» نذری برای حضرت شاهچراغ (ع) می کند که یک شیراز پژوه با اشاره به وقوع زلزله شدید در سال 997 هجری قمری در شیراز می گوید: با وقوع این زلزله، حرم مطهر حضرت شاهچراغ (ع) فرو می ریزد و «نادر شاه افشار» نذر می کند که اگر در جنگ با افغان ها پیروز شود، گنبد این حرم مطهر را بازسازی کند.

«محمدحسین ده بزرگی» می افزاید: «نادرشاه» پیروز می شود و یک هزار و 500 تومان را وقف حرم حضرت می کند و زیر گنبد حرم نیز یک قندیل بزرگ از طلا می سازد.

وی اضافه می کند: با وقوع زلزله دیگری در دوران قاجار مجددا گنبد فرو می ریزد و قندیل طلا ذوب و خرج بازسازی حرم می شود اما مجددا با زلزله ای در دوران «فتحعلیشاه» بنا نیاز به بازسازی پیدا می کند و مرمت می شود.

ده بزرگی با تاکید بر جایگاه والای حرم مطهر حضرت شاهچراغ (ع) در حوزه گردشگری مذهبی بیان می کند: این حرم مطهر نه برای شیراز که برای کشور و جهان اسلام در حوزه گردشگری مذهبی حرف های بسیار دارد که هر توریستی را که به شیراز می آید به سوی خود جذب می کند.

معماری ویژه
آنچه علاوه بر حوزه مذهبی، حرم شاهچراغ (ع) را ویژه می کند به گفته یک کارشناس معماری، شیوه ساخت و معماری بناست، «الهه جمشیدی»، با اشاره به قرار گرفتن ایوان در شرق حرم مطهر می گوید: صحن قدیمی حرم مطهر حضرت شاهچراغ (ع) قبل از ایوان بوده است و بنای اولین ایوان را نیز به دوران «علاء الدوله» قاجار نسبت می دهند.
 
وی ادامه می دهد: ابعاد ایوان پس از توسعه به طول بیش از 38 متر و عرض بیش از پنج متر مرسیده است و 10 ستون 10 و نیم متری دارد.

جمشیدی اضافه می کند: در 2 طرف درب طلائی حرم مطهر حضرت شاهچراغ (ع)، 2 راهرو وجود دارد که به حرم و ایوان منتهی می شوند و سقف ايوان نیز توسط هنرمندان کارگاه نجاری آستان مقدس با چوب نارنج و افرا تزئین شده است.

این کارشناس معماری با اشاره به آئینه کاری ها و کاشیکاری های حرم احمدبن وسی (ع) بیان می کند: این تزئینات به کار رفته با دقت و ظرافت خاصی در نقاط مختلف به چشم می خورد که در خور شکوه این حرم مطهر است و چشم هر بیننده ای را می نوازد.

وی می افزاید: اسلیمی های زیر پای ستون ها و نمای جلوی ایوان حرم مطهر از سنگ مرمر یکپارچه با نقوش زیبای اسلیمی نیز به دست سنگ تراشان هنرمند حرم مطهر حجاری و نصب شده است.

مامن برای شیرازی ها

در لهجه شیرین شیرازی به احمدبن موسی (ع)، «آقوی آقام» گفته می شد و از دیرباز کسبه اطراف حرم مطهر حضرت شاهچراغ (ع) با  سلام دادن به این حضرت، صبح خود را آغاز می کرده اند.

یک شاعر قدیمی شیرازی پیرامون آن حضرت شعری سروده است:

ای شاه نور و چلچراغ // آقوی آقام یا شاهچراغ

یِه کِش دیگه جارُم بزن // بُکن صِدام یا شاهچراغ

از در بگی با پا میام // از دار بگی با پر میام

می‌خوام به پابوست بیام // با سر میام یا شاهچراغ

بستت منم، خستت منم // پابند گلدستت منم

زنجیر عشقت همه جو (جا) // بسته به پام یا شاهچراغ

دنیا چه بی مهر و وفان // مردم چه بی‌ذوق و صفان

شیرازیا تو رو دارن // کاکوی کاکام یا شاهچراغ

شیراز ما چویمون (حالت سرماخوردگی) داره // اهلش به تو ایمون (ایمان) داره

حفظش بکن نیذور (نگذار) بچاد (سرمابخورد)// نیذور بچاد یا شاهچراغ

شیرازیا رو دوشته‌ (داشته) باش // هوای این رو (را) دوشته باش

ببه ببم، بووای باوام (بابای بابام) // آقوی آقام (آقای آقام) یا شاهچراغ

حضرت شاهچراغ (ع) در رسوم شیرازی ها

شیرازی ها قبل از انجام عقد رسمی در محضر، عروس و داماد جوان را در آدابی به نام «عقد پُوی (پای) حرمی» یا «عقد بالُوی (بالای) سر آقا»، عقد می کردند و رسم بود که چادر نماز عروس را به نیت خوششبختی در این حرم مطهر برش دهند.

مراسم «عروس کِشون» هم در مقابل حرم مطهر حضرت شاهچراغ (ع) و حرم مطهر حضرت سید علاالدین حسین (ع)‌ (برادر دیگر حضرت امام رضا (ع)) با همراهی طایفه عروس و داماد انجام می شد.

شیرازی ها نوزاد متولد شده را تا 40 روز از منزل بیرون نمی بردند و بعد از این مدت و با انجام حمام «چله»، نوزاد را اول به زیارت حرم مطهر شاهچراغ (ع) می بردند.

وجود این حرم مطهر در شهر شیراز، باعث شد تا لقب و تاج افتخار «سومین حرم اهل بیت (ع)» از سوی مقام معظم رهبری به شیراز داده شوند، این لقب برکت و فرصتی است که باید در زوایای مختلف از آن استفاده شود و تنها به نصب بنر و بزرگداشت روز حضرت شاهچراغ (ع) محدود نشود.

برای شنیدن شعر اینجا را کلیک کنید.

گزارش: محسن تورع