خبرگزاری شبستان، سرویس فرهنگی- محمد پورعلم : جهانی را تصور کنید که در آن بیماری های واگیردار، سبک زندگی انسان ها را با تغییرات اساسی مواجه کرده است. این تصویر تا دیروز مربوط به فیلم های علمی تخیلی و آخرالزمانی بود اما امروز به هیچ وجه دور از ذهن به نظر نمی رسد. کرونا، ویروسی ناشناخته و پیچیده دامن گیر جهان شده و مشخص نیست چه زمانی از زندگی ما رخت می بندد.
همه گیری کرونا توانایی جامعه بشری در مقابله با بحران های جهانی ناشی از بیماری های واگیردار ناشناخته را به چالش کشید. کشورهایی که تا دیروز داعیه بهره مندی از آزمایشگاه های پیشرفته و رصد لحظه به لحظه بیماری های جهانی را داشتند امروز خود بیشترین آمار ابتلا به کرونا را ثبت می کنند. از همه این ها ملموس تر، تاثیر این بحران گسترده بر اقتصاد کشورهاست. وقتی اقتصادهای بزرگ دنیا در پی طولانی شدن کرونا، با مشکلات عدیده مالی مواجه می شوند باید دانست که تاب آوری اقتصاد جهانی در مواجهه با چنین بحران هایی تا چه اندازه اندک است.
بنابراین از همین امروز باید این تصور ساده انگارانه را که جهان پس از کرونا(اگر واقعیت بیرونی پیدا کند) جهانی عاری از مشکلات این چنینی خواهد بود را به کناری نهاد و برای آینده ای آماده شد که در آن با چالش های بنیادین رو برو هستیم.
در ایران خودمان در شرایطی که کشور با تحریم های گسترده و ضعف های بنیادین اقتصادی روبروست، همه گیری کرونا تقریبا همه بخش های کشور را تحت تاثیر قرار داده و دولت که توانایی حمایت حداکثری از کسب و کارهای آسیب دیده را ندارد لاجرم باید کجدار و مریز عمل کند.
از جمله بخش های کشور که در اثر کرونا با چالش های جدی روبرو شده، عرصه فرهنگ و هنر است که اکنون چند ماهی می شود با مشکلات ناشی از کرونا دست و پنجه نرم می کند. بسیاری از برنامه های فرهنگی هنری لغو و برگزاری آن ها به زمانی دیگر موکول شده است. برخی نیز ترجیح داده اند برنامه هایشان را به صورت آنلاین برپا کنند تا با تاخیر مواجه نشوند.
اما آن چه بخش فرهنگ و هنر را از منظر آسیب های ناشی از کرونا نسبت به سایر بخش های کشور متمایز می کند، دامنه گسترده مخاطبان آن است. عرصه فرهنگ و هنر علاوه بر فعالان این بخش، مخاطبانی به وسعت کشور دارد. تصور کنید که تولید فیلم و سریال در کشور متوقف شود، یا گالری های هنری امکان برپایی نمایشگاه را از دست بدهند. در این شرایط تنها اهالی فرهنگ و هنر متضرر نمی شوند بلکه ارتزاق فرهنگی طیف گسترده ای از مخاطبان و علاقه مندان به این حوزه با دشواری مواجه می شود.
در میان برنامه های عرصه فرهنگ و هنر کشور، آن ها که هر ساله در سطح ملی برپا می شوند از اهمیت ویژه ای برخوردارند. این برنامه ها که معمولا در قالب جشنواره برپا می شوند، در واقع محمل اصلی گردهمایی فعالان یک بخش و علاقه مندان به آن حوزه هستند. به طور مثال جشنواره های فیلم، تئاتر، هنرهای تجسمی، موسیقی و مد و لباس فجر از جمله این گردهمایی هاست که هر ساله به کانون معرفی تولیدات برتر و استعدادهای هر حوزه بدل می شود.
اما در کنار جشنواره هایی که هر ساله به مناسبت دهه فجر در کشور برپا می شود، جشنواره های مهم و تاثیرگذار دیگری هم هستند که معمولا نهادها و موسسات زیرمجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی عهده دار برپایی آن هاست. در این زمینه نیز می توان به جشنواره فیلم کوتاه تهران، جشنواره سینماحقیقت و جشنواره موسیقی جوان اشاره کرد. این جشنواره ها علیرغم این که گستردگی و شمول جشنواره های فجر را ندارد اما هر یک در جایگاه خود معتبر و پرمخاطب هستند.
آن ها که فعالیت شان به نوعی با جشنواره های فرهنگی هنری کشور مرتبط است به خوبی از جایگاه تاثیرگذار آن ها نزد جوانان سراسر کشور با خبرند. وقتی یک جوان برای تولید فیلم کوتاه همه سرمایه خود را می فروشد و با همه وجود می کوشد به جشنواره فیلم کوتاه تهران راه یابد باید به اهمیت این رخداد هنری پی برد. صف های طولانی علاقه مندان به جشنواره فیلم فجر که در سرمای بهمن ماه مقابل سینماهای نمایش دهنده فیلم های جشنواره شکل می گیرد، مثال دیگری از نقش پررنگ رخدادهای فرهنگی هنری برای جوانان این مرز و بوم است.
نگاهی به جدول سالانه رخدادهای مهم فرهنگی هنری کشور، نمایانگر تمرکز برپایی این جشنواره ها در نیمه دوم سال است. علاوه بر جشنواره های فجر که غالبا حول و حوش بهمن ماه برنامه ریزی می شود، جشنواره هایی چون فیلم کوتاه و سینماحقیقت میهمان پاییز هستند. در این شرایط پرسش مهم پیش روی معاونت ها و موسسات زیرمجموعه وزارت ارشاد، چگونگی برپایی این رخدادها خواهد بود.
تجربه چند ماه گذشته وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در تعامل با مردم از طریق فضای مجازی و شبکه های اجتماعی هنوز گام های نخستین خود را طی می کند. مشارکت مخاطبان در بسیاری از برنامه های فرهنگی این ماه ها که به صورت آنلاین برپا شده، فاصله معناداری با اجرای زنده این برنامه ها در گذشته دارد. موضوع دیگر تدوین قوانین تازه برای ارائه اثر در فضای مجازی است؛ به طوری که هنرمند(تولید کننده اثر) بتواند در شرایط نابسامان اقتصاد فرهنگ و هنر، اثر خود را با خیالی آسوده تر عرضه کند. به طور مثال در ماه های اخیر اکران انلاین فیلم های سینمایی در پلتفرم های اینترنتی فرصت ها و تهدیدهایی را پیش روی سینمای ایران قرار داده است. از سویی سینماها تعطیل است و سینماگران لاجرم به اکران آنلاین می اندیشند و از سوی دیگر تنها ساعتی پس از اکران اینترنتی اثر، نسخه باکیفیت فیلم قابل دستیابی است.
حال پرسش این است که در شرایط موجود، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان متولی رسمی فرهنگ و هنر کشور و برگزارکننده مهم ترین جشنواره های فرهنگ و هنر کشور چگونه می تواند در ماه های آینده این رویدادها را به بهترین شکل ممکن برگزار کند؛ موضوعی که سیدعباس صالحی نیز در روزهای گذشته به آن پرداخته است. وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در این زمینه از سناریوهایی سخن گفته که معاونت ها و سازمان های تابعه ارشاد برای جشنواره های پیش رو طراحی کرده اند. حال باید منتظر ماند و دید این سناریوها چه مولفه ها و لوازمی دارند؟
نظر شما