تلاش برای تولید علم دینی، اخلاقی نیست

به گزارش خبرنگار شبستان، در دومین کنگره علوم انسانی، سید محمد تقی موحد ابطحی، عضو گروه فلسفه علوم انسانی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، مقاله خود را با عنوان "بررسی ادله مخالفین علم دینی" ارائه کرد.
وی در ابتدای سخن خود گفت: امروزه ایده تولید علم دینی، به خصوص علوم انسانی اسلامی، در جهان اسلام ایده ای کاملاً شناخته شده است.
 

کارشناس حوزه علوم انسانی، خاطر نشان کرد: این ایده پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و به خصوص در سال های اخیر در ایران مورد بحث و گفت و گوهای بسیار قرار گرفته است.
وی با بیان این که گرایش بسیاری نسبت به این ایده در جامعه به وجود آمده است، اذعان داشت: شواهد این مدعی را می توان در نشر روز افزون کتب و مقالات و هم چنین طرح پایان نامه های دانشجویی در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری در زمینه علم دینی ملاحظه کرد.
 

عضو گروه فلسفه پژوهشگاه حوزه و دانشگاه افزود: این ایده با مخالفت سرسختانه تنی چند از استادان ایرانی از جمله دکتر عبدالکریم سروش، دکتر علی پایا، استاد مصطفی ملکیان نیز روبه روست.
وی با اشاره به این نکته که لازم است کسانی که در حوزه تولید علم دینی تلاش می کنند، فعالیت های خود را در زمینه های مختلفی هماهنگ سازند، گفت: نقد مبنایی و بنایی دیدگاه مخالفان علم دینی، اثبات مبانی و پیش فرض های دیدگاه خود، نقادی نظریه های علمی موجود و ارائه نظریه های علمی جدید بر پایه معارف اسلامی، از جمله مسائلی است که هماهنگی زیادی را می طلبد.
 

موحد ابطحی اظهار کرد: در این نشست، به بحث و بررسی درباره ادله مخالفان علم دینی می پردازیم تا مشخص شود، به چه میزان ایده علم دینی در مواجهه با نقدهای انجام شده، پیش رفته است و در چه بخش هایی نیاز به کار بیشتر وجود دارد.
وی گفت: بنا به باور مخالفان علم دینی، تولید علم دینی ضرورتی ندارد، چرا که هنوز به روشنی نمی دانیم که مشکل ما دین داران(مسلمانان) با علوم موجود چیست؟
این پژوهشگر علوم انسانی هدف از تولید علم دینی را رفع نواقص علوم موجود دانست و خاطر نشان کرد: این کار در چارچوب کنونی تحولات علمی قابل انجام و در دست انجام است.
وی هم چنین اضافه کرد: به گفته مخالفان دین، اگر هدف از تولید علم دینی رفع تعارض علم و دین باشد، این تعارض به گونه های دیگر نیز قابل رفع خواهد بود.
 

عضو گروه فلسفه پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، با بیان دیدگاه مخالفان علوم دینی و این که تولید علم دینی از نظر آنها امکان پذیر نیست، افزود: گزاره هایی که مطمئن باشیم از جانب خدا یا پیامبر به ما رسیده اند و قابلیت تفاسیر متعدد نداشته باشند و ناظر به احکام و مسائل هر یک از علوم باشند، بسیار اندک اند.
وی با ابراز تأسف از دیدگاه مخالفان علوم دینی بیان کرد: به عقیده برخی مخالفان، نظریه هایی که از غیر مسیر علوم طبیعی به دست آیند را نمی توان اسلامی نامید.
 

موحد ابطحی با اشاره به این که از منظر دین مداران، از معارف اسلامی می توان در مقام کشف نظریه های علمی استفاده کرد، اظهار داشت: بسیاری از مخالفان علوم دینی بر این عقیده هستند که برای آن که بتوان از علمی بودن نظریه هایی که به این طریق به دست می آیند در جامعه بین المللی دفاع کرد، باید به روش هایی که جامعه علمی از آن استفاده می کند پایبند بود.
وی در ادامه دید گاه مخالفان علوم دینی اضافه کرد: پایبندی به این روش ها به نظریه ای منتهی می شود که محتوای تجربی آن مستقل از پیش فرض هایش خواهند بود.
 

این کارشناس علوم انسانی، اذعان کرد: به نظر مخالفان، تولید علم دینی مطلوب نیست؛ چرا که این ایده به لحاظ تاریخی سابقه درخشانی ندارد.
وی هم چنین افزود: وقتی نظریه ای متصف به دینی بودن شد، نمی توان آن را آزادانه مورد نقد و بررسی قرار داد.
وی در پایان سخنان خود گفت: براساس دیدگاه مخالفان علوم دینی، شکست نظریه ای که متصف به دینی بودن است، باعث کم شدن اعتقاد به باورهای دینی می‌شود و در نهایت تلاش برای تولید علم دینی اخلاقی نیست. 
 

پایان پیام/