« عباس پناهی» در گفت وگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان، اظهارکرد: همایش ملی «نقش آل بویه در فرهنگ و تاریخ ایران و جهان اسلام» پس از کسب مجوز از شورای پژوهشی دانشگاه گیلان از آذرماه ۱۳۹۸ شروع به کار کرد.
دبیر همایش ملی «نقش آل بویه در فرهنگ و تاریخ ایران و جهان اسلام» افزود: ۱۱۹ مقاله به دبیرخانه همایش ارسال شده که از این تعداد، ۹۵ مقاله از طرف کمیته علمی مورد پذیرش قرار گرفته است.
عضو هیئت علمی پژوهشکده گیلان شناسی، افزود: گزیده‌ای از مقالات پذیرش شده و همچنین اصل مقالات پذیرش شده به‌صورت سخنرانی و یا پوستر در مجموعۀ الکترونیکی چاپ و در اختیار پژوهشگران قرار می‌گیرد.
وی یادآور شد: به دلیل رعایت پروتکل‌های بهداشتی، این همایش در روز چهارشنبه(۱۶ مهر)، صبح و عصر از طریق وبینار در دانشگاه گیلان اجرا می‌شود.
پناهی با اشاره به نقش و تأثیر آل بویه بر تاریخ و فرهنگ ایران و جهان اسلام گفت: دیلم، زادگاه بویهیان، پیش از اینکه در سده‌های نخستین اسلامی تبدیل به سرزمینی ترسناک برای حکومت های عرب و برخی از امیران ایرانی وابسته به خلافت شود، در عصر باستان، یکی از ایالات مهم ساسانیان بود. پیش‌تر «پتشخوارگر» و قلمرو حکومت گیلانشاه، از پادشاهان باستانی این سرزمین بوده است.
این استاد تاریخ به استناد منابع مکتوب اضافه کرد: ديلميان به سبب زيستگاه خطرناک، مردمي ورزيده، مبارز و شجاع بودند و به همين سبب، طغيان در برابر بيگانه، صفت اصلي آنان بود. بعدها دیلمیان جزو جنگجویان ماهر ارتش ساسانی شدند و مهارت آن‌ها در جنگ، موجب اهمیت دستۀ دیلمی در سپاه ساسانی شد، حتی در ماجرای تصرف تیسفون توسط امپراتو روم، کاروس و کشته شدن وی با زوبین جنگجوی دیلمی، در قلمروی امپراتوری روم نیز به شهرت زیادی رسیدند.
پناهی با اشاره به مقابله دیلمیان در برابر چیرگی اعراب افزود: آنچه از کارنامۀ دیلمیان در برابر اعراب مسلمان می‌توان دریافت، این است که سرزمین دیلم، به جهت جانفشانی آنان هرگز توسط اعراب فتح نشد و درنتیجه، به پایگاهی ضداموی و عباسی، تبدیل شد. از این منظر، آهنگ فروپاشی خلافت عباسی با این دیپلماسی دیلمیان در برابر اعراب نواخته شد و بعدها با گسترش قدرت علویان و صفاریان بر ضعف خلافت افزوده گشت و سرانجام با تصرف بغداد توسط بویهیان، ناقوس مرگ خلافت عباسی نواخته شد.
این استاد تاریخ ادامه داد: پیش از برخاستن بویهیان از دیلم، یکی از دودمان‌های کهن حکومتگر در دیلمان و گیلان، «جستانیان» بودند. این خاندان توانستند ۳۰۰سال یعنی تا سده چهارم هجری بر بخش بزرگی از دیلمان حکمفرمایی کنند. جستانیان با قیام «حسن بن زید» در تبرستان، بخشی از نیروهای نظامی گیل و دیلمی خود را در اختیار آنان قرار دادند و با این اقدام جبهه جدیدی در برابر خلافت در شمال ایران گشودند. هدف جستانیان از این اقدام، در فشار قرار دادن خلافت عباسی و رهایی دیلم از هجوم های مکرر گماشتگان عباسی به این سرزمین بوده است. پس از جستانیان، تیره‌های دیگری از اقوام دیلمی نظیر زیاریان و سپس بویهیان به قدرت رسیدند. تمامی این سلسله‌ها نگرشی ضد خلافت داشتند.
پناهی افزود: در اواخر سدۀ سوم قمری، بویهیان با توجه به تجربه‌های نظامی که اندوخته بودند، به راحتی بر مناطق مرکزی ایران چیره شدند و سرانجام «احمد بویهی»، بغداد را تصرف کرد و با این اقدام، مهر پایانی بر سلطنت خلافت عباسی نهاد. بویهیان علاوه بر تسلط سیاسی بر خلافت عباسی، با رو در رو قرار دادن فرهنگ شیعی در برابر فرهنگ سنت مورد حمایت خلافت، به تضعیف مبانی قدرت مذهبی‌شان اقدام کردند. درحقیقت، تشیع که در این زمان به شدت تضعیف شده بود، با قدرت‌یابی بویهیان جانی دوباره گرفت و امروز، بخش بزرگی از بانک اطلاعاتی و مبانی فکری شیعیان نتیجۀ کارکرد فرهنگی بویهیان است.
پناهی تاکید کرد: میراث بویهیان برای ایرانیان، یادآور فرهنگ غنی پهنۀ گستردۀ جهان ایرانی بود که علاوه بر ضربه بر پیکر سیاسی و مذهبی خلافت، بستر دوبارۀ خیزش فرهنگ ایران را در سراسر این پهنه ایجاد کرد، به‌گونه‌ای که با حذف بویهیان، این حرکت حتی در دستگاه حاکمان ترک‌نژاد از حرکت باز نایستاد.
دبیر علمی همایش «نقش آل بویه در فرهنگ و تاریخ ایران و جهان اسلام» برخی از عناوین مقالات ارایه شده را نام برد و گفت: «مولفه‌های تحکیم و تثبیت قدرت سیاسی آل بویه، تحلیلی بر سیاست مذهبی آل بویه در برابر تشیع امامی، نگرشی بر آثار تاریخی باقی‌مانده از اصفهان دوره آل بویه، بررسی نقش و عملکرد سیاسی زنان در حکومت بویهیان، عضدالدوله و ایرانمداری، از شمایل‌نگاری مذهبی شیعی آل بویه تا تعزیه‌خوانی صفوی به روایت دیوارنگاره‌ها، سکه‌های آل بویه، نقش تولید و تجارت ابریشم در اقتصاد عهد آل‌بویه، بررسی نمادشناسی شیر و عقاب در منسوجات دوره آل‌بویه» برخی از مقاله‌هایی است که در وبینار روز چهارشنبه ارایه می‌شود.
نظر شما