«نادیا ره» با اشاره به برگزاری همایش بررسی وضعیت تجارت ابریشم در خانه فرهنگ گیلان درباره اهداف این برنامه در گفت وگو با شبستان اظهارکرد: یک تیم پژوهشی طی پنج سال گذشته در پژوهشکده گیلان شناسی، به طور منسجم درباره تاریخچه تولید و تجارت ابریشم در ادوار مختلف به سرپرستی، دکتر عباس پناهی، در حال تحقیق هستند.
پژوهشگر مطالعات تاریخی تولید و تجارت ابریشم با بیان اینکه از ادوار بسیار دور، جغرافیای گیلان به عنوان سرزمین ابریشم خیز در ایران مطرح بوده است، گفت: اقلیم مناسب این سرزمین شرایط مساعدی را برای صنعت نوغانداری و تولید ابریشم فراهم آورده بود.
وی تاکیدکرد: مطالعات نشان می‌دهد اقتصاد معیشتی نیاکان ما مبتنی بر ابریشم بوده است و اگر ادوار مختلف را بررسی کنیم، می‌بینیم مهمترین علت توجه شاه تهماسب صفوی به گیلان تجارت پرسود ابریشم بود.
ره افزود: شاه تهماسب، راه‌های گیلان را به‌خاطر تجارت ابریشم گسترش داد و ساخت کاروانسراهای متعدد در گیلان برای ارتباط بهتر و بیشتر گیلان با مرکز ایران بود.
این دانش‌آموخته ایران شناسی با بیان اینکه در دوره زندیه گیلان «دارالمنفعت» نام داشت، اظهار کرد: در دوره زندیه اسم گیلان دارالمنفعت می‌شود، یعنی سرزمینی که منافع حکومت مرکزی را تامین می‌کرد و این عنوان به خاطر تجارت پرسود ابریشم بود.
ره با اشاره به کوچ اجباری ارامنه و گرجی‌ها به گیلان گفت: به دلیل کاهش جمعیت گیلان در دوره صفوی، شاه عباس اول صفوی، ارامنه و گرجی‌ها را به این منطقه فرستاد تا کمبود جمعیت را برای تولید و گسترش ابریشم جبران کنند و مهاجران جدید هر کدام نوغانداری بلد بودند، توانستند به صنعت تولید ابریشم و تجارت آن کمک کنند و در دوره صفویه شاهد اوج شکوفایی تجارت ابریشم هستیم و تجارت ابریشم تا اواخر قاجار ادامه داشت.
پژوهشگر مطالعات تاریخی تولید و تجارت ابریشم با بیان اینکه در دوره قاجار سرمایه‌گذاران دیگر کشورها برای تجارت ابریشم در گیلان مستقر می‌شوند، توضیح داد: در دوره قاجار با توسعه بندر مبارک آباد در پیربازار، تجارت دریایی ابریشم به کشورهای اروپایی گسترش زیادی یافت و تجار، ابریشم تولید شده را با کرجی از رودخانه‌ها به بندرپیربازار و از آنجا به انزلی رسانده و از طریق کشتی به روسیه و از دریای سیاه به اروپا برده می‌شد. در مقطعی نیز فرانسوی‌ها، ایتالیایی‌ها، هندوها و دیگر دول اروپایی، تخم نوغان ژاپنی را از طریق تجارت خانه‌های رالی، پاسکالی، تومان استیان و دیگر تجار ارمنی تبار، عثمانی تبار و یونانی تبار در گیلان گسترش دادند.
ره با اشاره به تاثیر صنعت نوغانداری بر ادبیات گیلکی تصریح کرد: واژه‌های زیادی در زبان گیلکی برگرفته از نوغانداری و صنایع جانبی آن وجود دارد که تاثیر خود را علاوه بر فرهنگ معیشت، بر ادبیات برجای گذاشته و اکنون اشعار زیادی اعم از ضرب المثل‌ها، نوروزخانی، مضامین ادبی و دوبیتی داریم که مرتبط با تولید ابریشم است.
این دانش‌آموخته ایران شناسی دیگر هنرهای جانبی مرتبط با ابریشم را نیز برشمرد و تصریح کرد: بررسی‌ها نشان می‌دهد، نقوش دست بافته های سنتی گیلان نظیر چادرشب بافی و رشتی دوزی، برگرفته از نقوش هزاران ساله بر سفالینه های یافت شده در تپه های مارلیک رودبار است و این نشان می دهد هنر در میان مردم این سرزمین جاری بوده و همان نقوش به‌جامانده در سفالینه ها و ظروف فلزی ادوار پیشین در منسوجات ابریشمی تکرار شده است.
وی تاکید کرد: امروز ما میراث‌دار آن فرهنگ غنی هستیم و باید برای حفظ این دستاوردهای هنری تلاش کنیم. در گام نخست، هنر ابریشم‌بافی و توسعه اقتصادی مبتنی بر صنایع دستی سرزمین ابریشم خیز می‌باید، احیا شود و گیلان باز هم می تواند از منظر اقتصادی وابسته به صنعت ابریشم شود.
ره افزود: توسعه صنعت توریسم مبتنی بر صنعت نوغانداری یکی از مزایا اقتصادی توسعه ابریشم است و اگر بتوان هنر ابریشم‌بافی را به‌عنوان یکی از جاذبه‌های هدف مطرح کرد، می‌باید مشاغل مرتبط با ابریشم به عنوان یک خلاقیت بومی گیلان مورد بازشناسی قرار گیرد.
سخنران نشست «تجارت ابریشم گیلان در مسیر راه ابریشم» ایجاد « موزه ابریشم» در گیلان را ضروری دانست و خاطرنشان ساخت: بزرگترین موزه ابریشم در کشور چین و در زمینی به وسعت پنج هکتار ایجاد شده است. درحالیکه باغ پرنیان و پرند ۳۰ هکتاری در صومعه سرا و فومن، قابلیت تبدیل به موزه ابریشم و صنعت نوغانداری را دارد و با ایجاد کارگاه‌های پیله خشک‌کنی، ابریشم‌کشی، ابریشم‌بافی و صنایع دستی مبتنی بر ابریشم و دیگر صنایع تبدیلی، می‌تواند یک موزه بزرگ در گیلان مختص ابریشم ایجاد کرد و با برندسازی کارگاه‌های تولید ابریشم و معرفی در سطح بین المللی، رشت را به جایگاه تاریخی خود بازگرداند.
نظر شما