دستفروشان گرگان «از اینجا رانده و از آنجا مانده»

خبرگزاری شبستان، گرگان- داودخاندوزی؛ انتشار فیلم برخورد ماموران سد معبر گرگان با دستفروشان چند وقتی است که واکنش های مجازی را به وجود آورده است و این مهم باعث شد که برخی از اعضای شورای شهر گرگان نیز به این مسئله واکنش نشان دهند.

اما در حالی که در صحن شورای شهر گرگان نسبت به رزق و روزی دستفروشان تصمیم گیری می شود تقریبا کمتر از 100 قدم آن طرف تر پیرزنی در حال فروش سبزی است و جوانی ماهی می فروشد و دوقدم آن طرف تر بساط سیب زمینی، میوه و پیاز پهن است.

در ابتدای خیابان خمینی (رحمه الله علیه) تعداد زیادی از دستفروشان بساط پهن کردند و بی خبر و بی تفاوت از تصمیمات شورای شهر و شهرداری نسبت به فروش کالای خود اقدام می کنند و این فروش تا سیاهه شب ادامه دارد مگر آنکه ماموران سد معبر با آنها برخورد کنند.

البته از دیرباز این منطقه تحت عنوان نعلبندان محل عرضه محصولات کشاورزی و صیفی به شمار می رفت و دستفروشی و بساط در این منطقه دارای تاریخچه دیرینه ای است.

*دستفروشان مانعی برای  گرانفروشی بازار 

وجود این دستفروشان گرچه معضلاتی از قبیل مسائل بهداشتی را به وجود می آورد اما باعث تنظیم بازار نعلبندان و جلوگیری از گرانفروشی شده است به طوری که بسیاری از فروشندگان این منطقه براساس قیمت های مطرح شده از دستفروشان و عرضه و تقاضای بازار نسبت به فروش محصولات خود اقدام می کنند و این مهم گاهی منجر به اعتراضات فروشندگانی می شوند که قصد دارند قیمت ها را بالاببرند و دستفروشان را مانع این مهم می بینند.

دستفروشان نیز به دو دسته تقسیم می شوند عده ای کار و کسب آنها دست فروشی است و دائما در این منطقه بساط می کنند و اما عده ای دیگر روستایی زاده و یا کشاورز هستند که برای اینکه بتوانند بی واسطه محصول خود را در یک فصل و یا مدت زمانی مشخص به دست مشتری بدهند و سود کشت و کار خود را به دست دلالان نسپارند تصمیم گرفتند که به سطح شهر بیایند و محصول خود را عرضه کنند.

طبیعتا هر دستفروشی در تلاش است که در نقاط پرتردد شهر مثل شهرداری و محور ناهارخوران نسبت به فروش کالای خود اقدام کند و این مهم باعث شده است که دستفروشان از مناطقی که شهرداری برای آنان در نظر گرفتند استقبال نکنند و علت آن این است که مردم هم از این مناطق استقبال نکردند.

البته گاهی هم انتخاب مکان های نامناسب بساط مثل ورودی میدان قندهاری گرگان و یا خروجی شهر گرگان از شرق باعث به وجود آمدن ترافیک و حتی تصادف می شود.

*سیاست های مدیریت شهری و افزایش معضل دستفروشان مرکز شهر 

از سویی دستفروشان اعتقاد دارند که سیستم مدیریت شهری نیز مکان هایی که در سطح شهر گرگان برای دستفروشی و بازار هفتگی مورد استفاده قرار می گرفت را با جابه جایی مکان از رونق انداختند و این مهم باعث شده که امروز تنش های اجتماعی دستفروشان با ماموران سد معبر افزایش یابد.

 یکی از این جابه جایی مکان ها محله چهارشنبه بازار گرگان است که از بلوار الغدیر به سایت زیتون منتقل شده است و این اقدام باعث شده که بسیاری از دستفروشان مشتریان خود را از دست بدهند و لذا تقاضای دستفروشان برای حضور در مرکز شهر بیش از گذشته افزایش پیدا کند.

از سویی دیگر بسیاری از فعالان اجتماعی معتقد هستند که ماموران سدمعبر شهرداری برای ساماندهی شهر باید همه جانبه نگری داشته باشند و این مهم به سیاست شهرداری گرگان بر می گردد برای مثال در ورودی گرگان پس از میدان مفتح بسیاری از خودروهای نمایشگاه های اتومبیل و افرادی که با مراجعه به این نمایشگاه ها برای فروش خودرو حضور یافتند تمام پیاده رو و حاشیه خیابان را اشغال کردند که گاهی باعث ترافیک سرسام آور می شود و حتی گردشگران را از شهر گرگان فراری می دهند یا در منطقه خیابان شهید رجایی بسیاری از فروشگاه ها سطح پیاده رو را به خود اختصاص دادند و کسی با آنها برخورد نمی کند و در دیگر قسمت های شهر در کوی انقلاب و کاشانی و چناران و غیره این معضل وجود دارد.

در مسیرهای پرتردد شهر نیز بسیاری از کسبه از محوطه فروشگاه و مغازه خود تجاوز و عرصه را برای تردد در خیابان ها تنگ کردند و هیچگاه دیده نشد که شهرداری و ماموران سد معبر نسبت به تذکر به این افراد اقدام کنند و یا فیلمی از برخورد آنها با این فروشندگان در فضای مجازی منتشر شود.

*اجاره خیابان ها به دستفروشان!

از سویی دیگر برخی از کسبه هم که خیابان ها را اشتغال نکردند نسبت به اجاره خیابان در رو به روی فروشگاه خود به دستفروشان اقدام می کنند و به شکل غیرقانونی به آنها خدماتی مثل برق و آب ارائه می کنند و اگر این افراد اینگونه رفتار نکنند چه بسا بسیاری از دستفروشان نیز در این منطقه حضور پیدا نخواهند کرد.

این موضوعات باعث شده است که برخی از منتقدان به مدیریت شهری بیان کنند که ماموران سد معبر تنها زورشان به ضعیف ترین قشر جامعه یعنی دستفروشان می رسد و ساماندهی شهر تنها در برخورد با این قشر خلاصه شده است و لذا وقتی فیلم هایی در فضای مجازی از برخورد با این اقشار ضعیف منتشر می شود ابعاد اجتماعی آن کشوری و حتی بین المللی می شود.

از سویی دیگر معضل و پدیده دستفروشی و سدمعبر به سیاست های شهرداری در توزیع متوازن شهر برمی گردد و اگر امروز در محور شهرداری و یا ناهارخوران با این پدیده رو به رو می شویم به دلیل عملکرد ضعیف مدیریت شهری در این خصوص در سنوات گذشته است.

قطعا با افزایش میزان پاساژها و مراکز خرید که متاسفانه یکی از سیاست های شهرداری در سال های اخیر بوده نباید انتظار داشته باشیم که دستفروشان به مکان هایی که ما ترجیج می دهیم مهاجرت کنند و اگر هزاران مکان هم در سطح شهر گرگان برای آنها در نظر بگیریم ولی موضوع مهم حضور و تردد مردم در آن منطقه نباشد قطعا دستفرشی حاضر نمی شود که در آن مکان بساط کند.

امروز مسئله ساده دستفروشی با سیاست و مدیریت غلط می تواند به یک پدیده اجتماعی زشت منجر شود نمونه آن را در سال های گذشته شاهد بودیم که حتی منجر به قتل مامور سد معبر گرگان نیز شده است.

قطعا در ذهن هر یک از ما این سوال مطرح است که چاره چیست آیا باید نسبت به پدیده دستفرشان بی تفاوت باشیم و اجازه دهیم هر کسی هرجایی دلش خواست بساط کند و یا آنکه باید با بهره گیری از قدرت قهریه و زور و بازوی ماموران سدمعبر شهرداری با آنها برخورد کنیم جواب این سوال به نوع نگاه پدیده دستفروشی بر می گردد که از چه منظری به آن نگاه کنیم.

همانطور که یکی از اعضای شورای اسلامی شهر گرگان در صحن شورای شهر اشاره کرد، برخورد با دستفروشان تیغ دولبه ای است که اگر ماموران سدمعبر با آن برخورد کنند زیرسوال می روند و اگر شهرداری نسبت به این مسئله بی تفاوت باشد مشکلات قانونی و آسیب های اجتماعی پیش می آید.

ولی به نظر می رسد با توجه به سابقه دستفروشی در سطح شهر گرگان باید شهرداری به دستفروشان نیز مثل دیگر اصناف خدمات عرضه کند و مکان مناسبی برای دستفروشان که برخی از آنان زنان سرپرست خانوار و افراد مستمند جامعه هستند در نظر بگیرند تا شغلی شرافتمندانه داشته باشند.