خبرگزاری شبستان - مشهد - مرضیه وحدت/ یکی از مواردی که همواره تیتر یک رسانه ها بوده و هست کاهش سرانه مطالعه کتاب و رغبت کم مردم به مطالعه است. خوشبختانه چند سالی است در مشهد فضاهایی چون کافه کتاب، شهر کتاب و پردیس ایجاد شده است و با برنامه هایی چون نشست جشن امضا، جلسات نقد و بررسی کتاب با حضور نویسنده و .. افراد علاقه مند به حوزه کتاب خوانی را در این مکان ها گرد آورده است و می توان گفت نقش موثری در ترویج فرهنگ کتابخوانی داشته اند، به مناسبت هفته کتاب و کتابخوانی گفتگویی با «ابراهیم والا پژوه« مدیر شهر کتاب به شرح ذیل داشته ایم.
چه کارهایی برای گسترش فرهنگ مطالعه و کتابخوانی باید انجام شود؟
برای گسترش فرهنگ کتابخوانی و مطالعه باید زیر ساخت های لازم برای آن فراهم شود، باید فضاها و مکان هایی داشته باشیم تا فرهنگ کتابخوانی را گسترش دهیم، وقتی در شهر کتابفروشی بزرگ و جامعی نداشته باشیم و مجموعه های فرهتگی ما به روز نباشند نمی توانیم انتظار داشته باشیم مردم کتابخوان شوند.
وقتی این بستر وجود داشته باشد و فضاهایی برای مطالعه و فروش کتاب ایجاد شود عده ای که اهل کتاب هستند به این مکان ها مراجعه می کنند. بسیاری به ما گفتند که دایر کردن شهر کتاب در مشهد اشتباه است چراکه مردم مشهد کتاب نمی خوانند اما وقتی ما این مکان را دایر کردیم با استقبال زیادی مواجه شدیم، به نظر من 7 تا 10 مکان به بزرگی شهر کتاب در مشهد نیاز دارد تا تمام شهر را پوشش دهد.
یکی دیگر از راهها برای گسترش فرهنگ مطالعه ایجاد انگیزه برای مخاطبین و اهل کتاب است که از جمله آن برگزاری مسابقات کتابخوانی، جلسات نقد و بررسی و جلسات جشن امضا و برگزاری جلسات با حضور نویسندگان است، همچنین بحث پیشنهادهای تخفیفی و تشویقی است که می تواند به افزایش سرانه مطالعه کتاب کمک کند.
به نظرشما پدر و مادر چقدر در ایجاد علاقه مندی کودک به کتاب و کتابخوانی نقش دارند؟
در واقع آن چیزی که واقعا بر رشد سرانه مطالعه کتاب موثر است، ایجاد فرهنگ کتابخوانی از دوران کودکی برای بچه ها است، باید فرهنگ مطالعه را از مدرسه و خانه به بچه ها منتقل کنیم والدین باید بدانند همان گونه که کودکشان به غذای جسم نیاز دارد به همان اندازه نیازمند غذای روح است، وقتی مادر و پدر خود در خانه کتاب بخوانند کودکشان با دیدن این صحنه به خواندن کتاب ترغیب می شود و اینکه معلمی در کلاس غیر از کتب درسی یک کتاب را به دانش آموزان معرفی کند و آن ها را تشویق به خواندن آن کتاب کند در این جهت گام برداشته است.
متاسفانه وقتی نه مادر و پدر و نه معلم کتاب خوان نیستند در نهایت هیچ علاقه و میلی در فرزندان به سمت مطالعه آزاد به وجود نمی آید این سلسله مراتب همچنان ادامه پیدا می کند و فرزندان وی هم به کتاب علاقه ای نخواهند داشت لذا اگر می خواهیم جامعه ای کتابخوان داشته باشیم باید از دوران کودکی شروع کنیم.
خاطره ای برایتان تعریف می کنم که بسیار برایم جالب است، خانمی همیشه به فروشگاه شهر کتاب مراجعه می کرد مدتی از او خبری نبود تا اینکه با یک نوزاد به فروشگاه ما مراجعه کرد و گفت در این مدتی که به فروشگاه نیامده به دلیل بارداری بوده است و اکنون نیز این فروشگاه اولین مکانی است که فرزند خود را آورده است تا با کتاب آشنا شود و اکنون نیز با گذشت دو سال همواره با فرزند خود به فروشگاه مراجعه می کند.
قطعا فرزند این خانم بسیار متفاوت با بچه هایی که در این فضا نبوده اند خواهد بود و در مقابل مشکلات در آینده مقاوم خواهد بود اما کودکی که در این فضا نبوده است وقتی با مشکلات مواجه شود دچار اسیب می شود و آن پدر و مادر هزینه های مالی و غیر مالی را که می توانستند بابت کتاب خواندن خود و فرزند خود در سالهای گذشته بدهند باید چند برابر آن را برای حل مشکلات فرزند خود نمایند.
فضاهایی چون کافه کتاب، شهر کتاب و پردیس چه تاثیری در فرهنگ کتابخوانی دارد؟
کافه کتاب، شهر کتاب و پردیس اگر چه هر کدام راهی برای جذب مخاطب دارند اما هدف و مسیر همه یکی است حال یکی با هدف عام تر و دیگری با هدف خاص تر و این که هر مجموعه خلاء های مجموعه های دیگری را پر می کند و متنوع و متکثر باشند اکثریت مردم را جذب می کند، در واقع همه این مجموعه ها کمک به تقویت فرهنگ کتابخوانی و بالابردن فرهنگ مردم می کنند. در واقع فرهنگی که در رفتار و منش مردم ایجاد می شود از مطالعه و کسب تجربیات دیگران است.
از اواخر سال 94 که شهر کتاب راه اندازی شد و به فاصله چند ماه پردیس کتاب، خدمت و حرکت بزرگی در زمینه کتابخوانی و فرهنگ مردم مشهد اتفاق افتاد و باعث شد تا خراسان رضوی در این دو سال اخیر در صدر پرفروش‌ترین استان‌ها بر پایه «تعداد کتاب» نایل شود. متاسفانه چون فضا و بستر مناسب و کافی در مشهد وجود نداشته و ندارد فرهنگ کتابخوانی نتوانسته جایگاه واقعی خود را پیدا کند.
چطور با استفاده از فضای مجازی فرهنگ مطالعه و کتابخوانی را گسترش دهیم؟
علی رغمی که کتاب های پی دی اف در فضای مجازی وجود دارد اما آن حسی که با کتاب به دست گرفتن به انسان منتقل می شود در مطالعه به صورت مجازی وجود ندارد- البته کتابهایی که اورجینال و اصل هستند فایل پی دی اف آن وجود ندارد- اما باز هم کسانی که اهل مطالعه هستند ترجیح می دهند کتاب را داشته باشند.
در واقع از طریق فضای مجازی می توان مردم را به کتاب خواندن ترغیب کنیم و از این بستر برای معرفی و حرکت های فرهنگی استفاده کنیم و از این چالش در جهت ترویج کتابخوانی بهره ببریم.
مراجعان شما در شهر کتاب بیشتر چه کتابهایی می خرند و علت علاقه آن ها به این نوع کتاب ها چیست؟
بیشتر فروش ما در حوزه ادبیات و رمان و بعد ادبیات آمریکا و اروپا و روسیه و از حوزه ادبیات که بگذریم حوزه روانشناسی و بعد مدیریت، فلسفه و منطق.
چرا مردم در حوزه دینی و مذهبی کمتر به خرید کتاب علاقه دارند؟
در شهر کتاب، کتاب های مذهبی نیز فروش دارد به ویژه در زمینه دفاع مقدس که مخاطب خاص خود را دارد اما به آن شدت و میزانی که در بقیه حوزه ها فروش دارد در این حوزه نیست و علت آن اولا میل و سلیقه شخصی است چرا که باید این میل در شخص ایجاد شده باشد که به خرید کتاب دینی و مذهبی روی بیاورد.
به نظر من دلیل گرایش کم مردم به خرید این نوع کتاب ها نیازمند آسیب شناسی اجتماعی است، باید نویسنده جذابیتی در نوشتن این گونه کتابها ایجاد کند تا مشتری خود را پیدا کند، نویسنده باید سلیقه مخاطب روز را در نظر بگیرد متاسفانه در کتابهای دینی و مذهبی سلیقه مخاطب در نظر گرفته نمی شود و کتاب ها سفارشی هستند.
ما می بینیم فلان مجموعه تعداد زیادی کتاب دینی و مذهبی که سفارشی است و به سلیقه خودشان است را چاپ کرده است اما تعداد کمی از ابن کتابها به دست مخاطب رسیده است و به فروش رسیده است لذا ما افراط و تفریط در سطح اجتماع در خصوص این کتاب ها می بینیم که موجب می شود پول زیادی از بیت المال هدر رود.
نظر شما در مورد نمایشگاه بین المللی کتاب که در تهران و مشهد برگزار می شود چیست؟
با برگزاری نمایشگاه بین المللی کتاب تهران موافقم سالی یک بار برگزار می شود و تمام ناشران در این نمایشگاه حضور دارند تا کارهای خود را عرضه کنند اما با برگزاری نمایشگاه کتاب در مشهد کاملا مخالفم، چون برگزاری این نمایشگاه اسراف پول های بیت المال است وقتی نمایشگاه در مشهد برگزار می شود فقط اختصاص به مشهد دارد و افراد در شهرهای دیگر استان نمی توانند از آن استفاده کنند و اگر بخواهند به نمایشگاه مشهد بیایند ترجیح میدهند به نمایشگاه تهران بروند لذا اگر همین بودجه ای که برای برگزاری نمایشگاه در مشهد صرف می شود با بودجه ای کمتر به موسسه خانه کتاب اختصاص داده شود تا در مشهد و شهرهای دیگر استان فر.وشگاهها با تخفیف کتاب خود را عرضه کنند از کتاب فروشی ها حمایت کردند.
همان طور که میدانید در مباحث اقتصادی کتاب فروشی ها جزو مشاغل آسیب پذیر هستند چون در سبد اقتصادی مردم کمتر جای گرفته اند وقتی نمایشگاهی برگزار می شود و تخفیفات در آن ارائه می شود مردم به اندازه یک سال خود کتاب از نمایشگاه می خرند و دیگر در طول سال به کتابفروشی مراجعه نمی کنند که موجب ضرر زیاد به فروشگاههای کتاب می شود.
اگر بودجه ای که برای برگزاری نمایشگاه در مشهد در نظر گرفته شده را در قالب تخفیفات به موسسه خانه کتاب داده شود و این در تمام کتابفروشی های سطح استان اعمال شود علاوه بر صرف بودجه کمتر، تمام مردم استان از تخفیف کتاب بهره مند می شوند.
نظر شما