خبرگزاری شبستان _گروه سیاسی _ فرزانه تهجا: کتاب یکی از راههای موثر در آموزش و انتقال معلومات است که از گذشته های بسیار دور همواره در جوامع بشری مورد توجه قرار داشته و میزان پیشرفت و توسعه هر کشوری امروز با میزان مانوس بودن مردم آن با کتاب سنجیده می شود و نیاز است تا تمام اقشار جامعه به خصوص مسئولان در رده های مختلف مسئولیت در برنامه روزانه خود زمانی را برای مطالعه قرار دهند تا شاهد نتایج مطلوب این فرهنگ در رشد و توسعه کشور باشیم در همین رابطه گفتگوی با حجت الاسلام «عبدالعلی گواهی» معاون تربیت و آموزش دفتر عقیدتی سیاسی کل قوا در مورد ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی به شرح زیر ارایه می شود.
نگاه بزرگان و علما به فرهنگ کتاب و کتابخوانی چگونه است؟
کتاب بوستان علما است یعنی باغی که هر کسی را که می خواهند به تفریح تشویق کنند، پیشنهاد می دهند که به آنجا برود. در حقیقت کتابخوانی برای محققان، پژوهشگران و علما مانند باغ است که باید در آن قدم بزنند تا بتوانند نفس تازه کنند.
در سیره اولیای الهی نیز از همین روش استفاده کردند. اولیا و معصومین (ع) با کتاب محشور بودند. در همین رابطه کتابهای زیادی را مرحوم علامه مجلسی به نگارش در آورند. در سیر زندگی وی می بینیم که هر روز چقدر کتاب به نگارش در می آوردند. در دوره های جدید نیز شهید مطهری که قریب به 200 جلد کتاب از او به یادگار مانده است، نشان می دهد که همواره بزرگان ما با کتاب محشور بودند.
چه عواملی موجب بی توجهی به فرهنگ کتاب و کتابخوانی شده است؟
کتاب زیباترین فصل زندگی هر دانشمند و عالمی است و در سیره بزرگان نیز بسیار دیده ایم که با کتاب همواره مأنوس بوده اند. بهترین لذت ها و تفریح ها را اهالی کتاب با انس آن می برند اما متاسفانه چند عامل موجب شده است تا کتاب و کتابخوانی کمتر مورد توجه قرار گیرد. ابتدا گرانی کتاب، مهاجرت ها و جا به جایی های متعدد و افرادی که در خانه های کوچک و مستاجری زندگی می کنند، خرید کتاب را محدود می کنند. به یاد دارم در دوران تحصیل طلبگی خود با روزه استیجاری توانستم کتاب تفسیر نمونه را تهیه کنم.
آیا نمونه ای از زندگی بزرگان و علما در عصر حاضر در فرهنگ کتاب و کتابخوانی وجود دارد؟
کتابخانه بزرگ آیت الله مرعشی نشان می دهد که وی تا چه اندازه با کتاب مانوس بوده است و اغلب کتاب های خود را با پول نماز و روزه استیجاری تهیه کرده است و کتاب ها را پس از مطالعه وقف کرده اند و کتابخانه با عظمتی که از او در قم به یادگار مانده است، نشان می دهد که این بزرگان با کتاب مانوس بوده اند. بزرگان کتاب ها را خریداری و مطالعه می کردند نه به خاطر اینکه آنها در قفسه ای در منزل بلااستفاده قرار دهند بلکه کتاب ها را خریداری، مطالعه و وقف می کردند.
دلایل عدم رغبت مردم به کتابخوانی را تضویح بفرمایید؟
فضای مجازی یکی از این دلایل است و باید بگوییم هیچ چیزی جای مطالعه کتاب را نمی گیرد. وقتی قرآن را از روی کتاب قرآن می خوانیم، لذت بیشتری می بریم تا اینکه آن را از روی صفحه مانیتور یا موبایل و لپ تاپ قرائت کنیم. کم حوصلگی افراد یکی دیگر از دلایل کتاب نخواندن است. باید یاد بگیریم که هر وقت کم حوصله شدیم به سمت کتاب برویم و بدانیم هر خطی از کتاب که می خوانیم به ما آرامش می دهد. یکی از بزرگان تاکید می کرد که هر وقت عصبانی می شوم به سمت کتابخانه می روم و کتابی را ورق می زنم و در ورق زدن کتاب های مختلف آرامش را کسب می کنم.
در مورد راه های ترویج کتابخوانی در میان مردم توضیح بفرمایید؟
در دنیا در مکان های مختلف مانند مترو، ایستگاه اتوبوس و یا برخی نانوایی ها در کشور خودمان امکان مطالعه برای افراد فراهم شده است و کتاب های مختلفی در دسترس همگان قرار دارد. امکان استفاده از کتاب در تمام مکان های عمومی از جمله بانک ها برای مردم می تواند یکی از راه های ترویج فرهنگ کتابخوانی باشد. بکارگیری این فرهنگ در مکان های عمومی موجب می شود زمان انتظار مردم برای انجام کارهای روزمره کوتاه تر شود و در این زمان کوتاه از وقت خود بهینه استفاده کنند.
چه پیشنهاد برای مطالعه سیاستمداران در زمان حاضر دارید؟
پیشنهاد می کنم سیاستمداران و مدیرانی که می خواهند در عرصه های مختلف اجتماعی در مسندهای گوناگون خدمت کنند، یک بار فرمان حضرت علی (ع) به مالک اشتر را مطالعه کنند. در این نامه حضرت علی (ع) به یک وزیر، استاندار، کاردار و وکیل توصیه هایی می کند که از ابزار نجات او محسوب می شود. این نامه دارای شرح های گوناگونی است و می تواند در هدایت مدیران در عرصه های مختلف موثر باشد. در این نامه حکومت داری، مردم داری، قول و عمل یک مسئول نسبت به مردم تعریف شده است. نامه 53 نهج البلاغه نیز حاوی نکات مهمی است که حضرت علی (ع) به مالک اشتر تذکر می دهند. توصیه می کنم همه سیاستمداران فرازهای مختلف نهج البلاغه را مطالعه کنند و خطبه معروف متقین را مورد توجه قرار دهند. در کلمات قصار نیز توصیه های بسیار موثری از حضرت علی (ع) نقل شده است که می تواند کارگشای مسئولان مختلف در جایگاه های مختلف اجتماعی باشد.
سیاستمداران تا چه اندازه با فرهنگ کتابخوانی مانوس هستند؟
معتقدم سیاستمداران ما کمتر کتاب می خوانند و درگیر امور جنجالی و سیاسی می شوند. فکر نمی کنم کسی به اندازه رهبر انقلاب اشتغال فکری داشته باشد. ایشان درس و بحث را کم نکرده اند و حتی در جایگاه رهبری نیز دروس خارج فقه را ادامه می دهد و حتما دروس خود را در هفته ادامه می دهد. برگزاری هر یک از این دروس نیازمند مطالعه و ممارست است تا مطالب به شکل جمع بندی شده ارایه شود. با توجه به تمام شرایط حکمرانی در کشور رهبر انقلاب همواره مطالعه را در کارهای روزمره خود قرار داده اند و حتی در کنار مطالعه خود تقریضی بر کتاب هایی که از اقشار مختلف جامعه نوشته می شود از شاعر و هنرمند می نویسند. سیاستمداران با پیروی از مشی رهبر انقلاب در مطالعه در زندگی کاری و روزمره خود زمانی را به مطالعه اختصاص دهند و مطالعه در حوزه تخصصی و کاری خود را در اولویت قرار دهند.
در مورد چالش ها و فرصت های نشر کتاب توضیح بفرمایید؟
در گذشته دولت ها سوبسیدهایی را برای چاپ کتاب اختصاص می دادند و افراد می توانستند با استفاده از این سوبسیدها برای خرید کتاب اقدام کنند اما متاسفانه اکنون تهیه کتاب برای یک دانشجو ممکن است آرزو باشد. معتقدم دولت باید از این بخش حمایت کند و ناشران نیز کتاب های ضروری را چاپ کنند و از کپی کردن فاصله بگیرند و کتاب هایی در اندیشه و راه جدید و تولید علم را مد نظر قرار دهند تا از اسراف کاری ها در حوزه نشر پرهیز شود و نویسندگان تن به کار بدهند و مطالب ارزنده و درخور شان خواننده را ارایه دهند. باید کتاب در سبد زندگی مردم وارد شود و رونق بگیرد. اگر کتاب تولید شده از سوی مخاطب خریداری نشود، ناشر و نویسنده انگیزه ای برای انتشار آن ندارند و جامعه از درک بسیاری از مطالب عاجز می ماند. در حال حاضر کتاب به وفور در جامعه وجود دارد اما نباید این میراث گرانبها را نویسندگان و ناشران از تولید آن سرخورده شوند و این فرهنگ غنی دچار چالش شود.
نظر شما