به گزارش خبرگزاری شبستان، چهارمین نشست از سلسله نشست‌های علمی و تخصصی در رواق میقات از سوی مدیریت آموزش حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت با سخنرانی اساتید و صاحب‌نظران حوزه علمیه در بستر فضای مجازی برگزار شد.
حجت الاسلام محمد رضایی آدریانی با موضوع نگاهی تحلیلی به دوران امامت امام حسن عسکری (ع) پرداخت و گفت: عصر امام حسن عسکری(ع) نقطه عطفی در تاریخ اسلام و بلکه تاریخ بشریت شناخته می‌شود؛ چرا که قرار بود آخرین حجت خداوند در این عصر متولد شود؛ دشمن نیز با فهم این موضوع در صدد بود با شیوه‌های متعدد از این امر مهم جلوگیری کند؛ لذا شدت اختناق بر آل‌بیت رسول(ع) در دوران امام هادی(ع) تا ولادت امام عصر(عج) شدت گرفت.
وی افزود: عباسیان که احادیث و روایات معتبر و متواتر مهدی موعود(عج) را در دست داشتند، مراقبت از امام حسن عسکری(ع) را به اوج خود رساندند و امام را مجبور به حضور مکرر در دربار می‌کردند و حتی به‌بهانه‌های مختلف ایشان را به زندان می‌بردند و تحت نظارت مأموران مخفی خود قرار می‌دادند. مراقبت‌های شدیدی در مورد رفت‌وآمدهای امام و شیعیان وجود داشت که با رفتار هوشمندانه و تدابیر خاص امام، نقشه دشمنان را در آزار و اذیت شیعیان و محبین خنثی می‌شد.
این استاد حوزه علمیه خاطرنشان کرد: امام عسکری علیه السلام، به عنوان حلقۀ وصل دوران حضور و عصر غیبت، بیش‌ترین خدمت را به جامعۀ مهدی باوران ارائه کردند؛ چراکه فصل بهره‌مندی انسانها از امام ظاهر رو به پایان بود و در پی آن دوران بسیار مهمی در زندگی پیروان اهل بیت(ع) پیش آمد. این دوران هم زمان با دو رخداد مهم آغاز شد: نخست، رسیدن آخرین حجت الهی به مقام امامت؛ دوم، قرار گرفتن آن حضرت در پس پردۀ غیبت.
وی یادآور شد: گرچه برگزیدگانی از شیعه برای این مرحله آمادگی کامل داشتند؛ اما می بایست هر دو رخداد (امامت و غیبت)، برای عموم شیعیان به اثبات برسد. امام حسن عسکری علیه السلام با استفاده از ابزارهای محدودی که در اختیار داشتند، مدلی را برای جامعۀ شیعی پس از غیبت طراحی فرمودند که بقای تشیع را تضمین می کرد. این کار عظیم و ارزشمند در شرایطی انجام شد که از سوی دولت عباسیان کنترل شدیدی بر ارتباطات امام صورت می پذیرفت.
حجت الاسلام رضایی تصریح کرد: امام عسکری علیه السلام با وجود تمام این فشارها و کنترل‌های بی‌وقفۀ حکومت عباسی، یک سلسله فعالیت‌های سیاسی، اجتماعی و علمی در جهت حفظ اسلام و مبارزه با افکار ضداسلامی انجام می‌داد که کوشش‌های علمی در دفاع از اسلام و رد اشکال‌ها و شبهات مخالفان، نیز تبیین اندیشۀ صحیح اسلامی، ایجاد شبکۀ ارتباطی با شیعیان مناطق مختلف از طریق تعیین نمایندگان و اعزام پیک‌ها و ارسال پیام‌ها و آماده سازی شیعیان برای دوران غیبت فرزند خود(امام دوازدهم علیه السلام) را می‌توان بعضی از این تلاش‌ها عنوان کرد.
حجت‌الاسلام حسن ملایی، کارشناس مرکز تخصصی مهدویت حوزه علمیه قم در خصوص زمینه سازی‌های امام حسن عسکری (ع) برای عصر غیبت پرداخت و گفت: امام عسگری(ع)، برای مهیا کردن ذهنیت مردم به خصوصا شیعه، درباره امر غیبت، شیوه نهان‌سازی خود را بیش از آنچه در زندگی امام هادی(ع)، مورد توجه بود، به کار گرفت. از این‌رو، ایشان به جز ایامی که به دستور معتمد، برای دیدار وی از خانه بیرون می‌رفت و یا به جهت مصالحی که در نظر داشت، به کسی اجازه ملاقات نمی‌داد، یا خود، شخصاً به دیدار آنها می رفت، دیدار و ملاقات دیگری با مردم نداشت. امام حتی برای شیعیان خود ظاهر نمی شد و از پشت پرده، با آنان سخن می گفت.
وی افزود: این عمل حضرت عسگری و پدر بزرگوارش(ع)، مقدمه ای برای غیبت صاحب الزمان(ع)، بود تا شیعیان با آن مأنوس شده و منکر غیبت نشوند؛ چرا که اگر غیبت امام عصر(ع)، به صورت ناگهانی رخ می داد، وضعیت بسیار سخت و غیر قابل تحمّلی برای شیعیان به وجود می‌آمد و چه بسا درک غیبت امام زمان(ع)، برای یاران و اصحاب خاص حضرت هم مشکل می‌شد؛ تا چه رسد به مردم عادی که مدت‌های زیادی با امام و حجت خدا به طور مستقیم ارتباط برقرار می‌کردند. در آن شرایط، حتی ممکن بود در اصل وجود حضرت مهدی(ع)، نیز شبهه ایجاد شود.
پژوهشگر حوزه مهدویت تصریح کرد: از سوی دیگر، امام عسگری(ع) چون در پادگان نظامی سامراء، تحت کنترل شدید حکام عباسی بودند، غالباً با شیعیان فاصله داشتند و امور و ارتباطات ایشان از طریق مکاتبات و توقیعات و وکلا بود؛ مثلاً از طریق مکاتبه به سؤالات شیعیان پاسخ می دادند؛ بنابراین، می‌توان ارتباط مخفیانه و پنهانی امام با شیعیان را از تمهیدات مؤثر ایشان در زمینه سازی غیبت امام عصر(ع)، دانست.
در ادامه این برنامه حجت الاسلام محمدرضا فوادیان پژوهشگر حوزه تخصصی مهدویت با موضوع سازمان وکالت در زمان امام حسن عسکری (ع) سخنرانی کرد و گفت: از دیگر اقدام امام حسن عسکری(ع)، برای زمینه‌سازی غیبت، ایجاد سازمان وکالت و تقویت آن بود. این نهاد در عصر امام صادق(ع)، تشکیل شد با فعالیت‌های مختلف و با نظارت امامان معصوم(علیهم السلام)، کار خود را آغاز کرد و به تدریج تا زمان امام حسن عسکری(ع) ، شکل منسجم نظام مندی به خود گرفت.
وی به علل تشکیل سازمان وکالت پرداخت و لزوم ارتباط بین رهبری و پیروان از جمله این دلایل برشمرد و گفت: در هر نظام دینی، سیاسی یا اجتماعی، ارتباط بین رهبر و اعظای آن نظام، اجتناب ناپذیر است؛ بنابر این می‌بایست کسی یا کسانی از سوی امامان شیعه، تعیین می شدند تا به عنوان وکلای آنها، با شیعیان ارتباط برقرار می کردند. این مسأله زمانی روشن تر می شود که به گستردگی عالم اسلامی در آن عصر و پراکندگی شیعیان در نقاط مختلف، اعم از عراق، حجاز، ایران، یمن، مصر و مغرب توجه کنیم.
حجت الاسلام فوادیان افزود: از آنجایی که همه شیعیان، توانایی مسافرت به مدینه و سایر شهرهای اقامتی امامان را نداشتند، پس لازم بود کسانی به عنوان نمایندگان و افراد مورد اعتماد امام، شناخته شوند.
وی همچنین آماده سازی شیعیان برای عصر غیبت را از دیگر این دلایل دانست و تصریح کرد: بدون تردید، یکی از وجوه روی آوری ائمه(علیهم السلام)، به تشکیل این نهاد، آماده سازی شیعیان برای پذیرش وضعیت جدید در عصر غیبت بود؛ عصری که شیعه در آن جز از طریق سفرا و وکلای امام، امکان ارتباط با ایشان را نداشت. با توجه به همین حقیقت بود که هرچه شیعه به عصر غیبت نزدیک تر می شد، راه ارتباط مستقیم او با امام نیز محدودتر می گشت و در مقابل، نهاد وکالت نیز تقویت می شد؛ تا حدی که در زمان امامین عسگریین(ع) غالب ارتباطات شیعه با این دو امام بزرگوار، از راه مکاتبه و یا وکلا و نمایندگان، صورت می گرفت. از این رو، می توان گفت که حداقل در عصر دو امام هادی و عسگری(ع)، تقویت نهاد وکالت به خاطر تمهید و زمینه چینی برای ورود شیعه به عصر غیبت بوده است.
نظر شما