به گزارش خبرگزاری شبستان از قم، حجت الاسلام والمسلمین «حمید نگارش» در نشست علمی مجازی «وضعیت شناسی پژوهش های علوم انسانی اسلامی با رویکرد آسیب شناسانه» از سلسله نشست های همایش مجازی «علوم انسانی- اسلامی، پژوهش و فناوری» که عصر امروز(شنبه 22 آذر) از سوی پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق(ع) برگزار شد، اظهار داشت: در این رابطه بحث های زیادی صورت گرفته و کارهای زیادی انجام شده ولی وقتی سراغ خروجی ها می رویم آنچنان که لازم هست عملیاتی و کاربردی نشده است و این نشست به دنبال بیان آسیب ها و ضعف ها و ارائه راهکارها است.
رئیس پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق(ع) با اشاره به اهمیت و ضرورت پژوهش های علوم انسانی اظهار داشت: اسناد بالادستی نشان می دهد که چه مقدار تأکیدات مکرری در این حوزه داریم؛ اولا قانون اساسی بر نقش پژوهش در بالابردن سطح آگاهی و موظف نمودن دستگاه های مربوطه در این راستا تأکید کرده و در اصل پنجم به توسعه تقویت علوم انسانی و ارتقای کمی و کیفی مراکز و فعالیت های پژوهشی و ترویج نظریه پردازی اشاره کرده است.
وی اضافه کرد: همچنین در ابلاغ سیاست های کلی برنامه پنجم و ششم و در ابلاغ نقشه جامع علمی کشور این تأکید را می بینیم؛ همچنانکه در راهبردهای کلان این نقشه بر ارتقای کمی و کیفی علوم انسانی تأکید شده و ذیل راهبرد کلان دهم اقداماتی تعریف شده است از جمله توسعه پژوهش های بنیادی معرفتی مبتنی بر مبانی اسلامی و ارائه تولیدات علمی به جهان و حمایت از تأسیس مراکز پژوهشی به منظور شکل گیری دیدگاه ها و نظریات و طراحی و توسعه برنامه های پژوهشی و فرصت های آموزشی و پژوهشی مشترک بین حوزه و دانشگاه.
حجت الاسلام والمسلمین نگارش در بخش دیگری از سخنان خود تصریح کرد: شاهدیم که علوم انسانی جایگاه ویژه ای دارد و پژوهش می‌تواند این جایگاه را تقویت کند و از طرف دیگر تأثیر زیاد علوم انسانی در پیشرفت علوم تجربی باید فرهنگ سازی شود؛ این مسأله مصادیق متعددی دارد که هموار کردن استفاده از علوم دیگر توسط علوم انسانی و نقش تکمیلی علوم انسانی برای علوم تجربی از جمله آنها است.
وی در ادامه سخنان خود خاطرنشان ساخت: در این رابطه قطعا رهبر معظم انقلاب در خصوص علوم انسانی نظرات و دغدغه هایی دارند، همچنانکه تأکید دارند همیشه به دنبال نظریه پردازی های غربی نباشید و خودتان نظریه سازی کنید و الا خروجی مدنظر ما تحقق نخواهد یافت، همچنین ایشان تأکید دارند که باید به سمت استفاده حداکثری از ظرفیت ها برویم و دنبال نوآوری و نواندیشی در حوزه علوم انسانی اسلامی باشیم.
رئیس پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق(ع) با بیان این که علوم انسانی در محورهایی از جمله سیاست گذاری، زیرساختی، اجرایی، نظام پایش و نشر دچار ضعف است، یادآور شد: در حوزه سیاست گذاری تصمیمات و سیاست گذاری ها الزام آور نشده است و در حوزه و دانشگاه و مراکزی از جمله شورای عالی انقلاب فرهنگی شاخص های ارزیابی مشخص نیست؛کم بودن سهم پژوهش از تولید نا خالص ملی و عدم تخصیص بودجه مناسب برای علوم انسانی از سوی دولت، اولویت ملی نبودن پژوهش ها در علوم انسانی اسلامی به عنوان یک هدف ملی نسبت به علوم تجربی در دستگاه های مختلف نیز از دیگر ضعف ها در این عرصه است.
وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به ضعف های زیرساختی پژوهش های علوم انسانی اسلامی ابراز داشت: در این حوزه می‌توان به شکاف نظام آموزشی و پژوهشی در علوم انسانی، فقدان بنیاد ملی پژوهش های علوم انسانی اسلامی در معاونت علمی رئیس جمهور و روشن نبودن جایگاه علوم انسانی اسلامی نسبت به سایر علوم و دانش ها اشاره کرد.
حجت الاسلام والمسلمین نگارش عنوان کرد: عرصه دیگر، ضعف در حوزه مدیران اجرایی است که در این حوزه مسائلی وجود دارد که متغیر بودن مدیران پژوهشی در کشور و تغییر در سیستم های پژوهشی با آمد و رفتن در پست ها وعدم رسیدن به اهداف، ضعف روحیه و عزم و اراده جهادی متولیان نقشه جامع علمی کشور و سیاست های کلی ابلاغی در زمینه علوم انسانی اسلامی، ضعف در ایجاد نهضت فراگیر و پیگیر در زمینه تولید نظریه در پژوهش های علوم انسانی و اسلامی، ضعف سازمان هدایت و ارتباط دهی مراکز و گروه های مختلف پژوهشی در علوم انسانی اسلامی، بی توجهی به نتایج سمینارها، کنگره ها و دیده نشدن آثار خاصی از آنها در این عرصه جای می گیرد.
وی با بیان این که ضعف نظام پایش، ارزیابی و آسیب شناسی نیز در حوزه علوم انسانی اسلامی وجود دارد، گفت: در این عرصه نیز می‌توان به ضعف پیگیری و پایش مستمر وضعیت سنجی، ضعف نظام و سامانه های کارآمد و روزآمد، ضعف نیاز شناسی و نیازسنجی پژوهش های انجام شده، نبود نظام بازخورد گیری در سیستم پژوهش و نبود نظام ارزیابی و پایش جامع و به روز در خصوص میزان تحقق نقشه جامع علمی کشور اشاره کرد.
پژوهشگر فلسفه و کلام اسلامی افزود: در این عرصه همچنین نباید از ضعف فرهنگ پژوهشی نیز غافل بود که مسائلی را در دل خود جای داده است که از جمله آنها عدم ارتباط و فضای گفت‌وگو و انتقال تجربیات، غلبه مصرف گرایی از تولیدات علوم انسانی غربی، نبود صبر کافی و تلقی نادرست مبنی بر کوتاه بودن و جهادی بودن فرایند تولید علمی در عرصه پژوهش، پایین بودن ارزش و اعتبار پژوهشگران علوم انسانی اسلامی در ایران و در نظام پژوهشی کشور نسبت به اعتبار پژوهشگران دیگر است.
وی در ادامه عنوان کرد: در حوزه ضعف معرفتی نیز می‌توان به نبود تعریف و مدل منقحی از علوم انسانی اسلامی، ضعف آشنایی دقیق و عمیق بخشی از پژوهشگران علوم انسانی از منابع دینی، تکاملی نبودن پژوهش ها در عرصه علوم انسانی، مسأله محور نبودن و ضعف پژوهش های بین رشته ای در علوم انسانی و اسلامی به صورت تضایفی اشاره کرد.
حجت الاسلام والمسلمین نگارش با بیان این که نشر و توزیع و تبلیغ و معرفی پژوهش و سامانه های پژوهشی نیز مشکل دارد، گفت: تیراژ کم و خارج شدن از گردونه علم، نبود بانک جامع اطلاع رسانی در فضای مجازی، ضعف کتابخانه های دیجیتالی یا الکترونیکی تخصصی علوم انسانی را می‌توان در این حوزه مورد اشاره قرار داد.
وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به راهکارهای برون رفت از آسیب ها یادآور شد: همکاری هدفمند و هم افزای بین مجموعه های شورای عالی انقلاب، وزارت علوم، پژوهشگران برجسجته، مدیریت حوزه و پژوهشگاه های برتر یکی از اقداماتی است که باید مورد توجه قرار بگیرد به علاوه این که راه اندازی معاونت بنیاد نخبگان برای علوم انسانی نیز ضروری به نظر می رسد.
رئیس پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق(ع) اضافه کرد: کارآمد سازی سامانه های پژوهشی، پایش مستمر کرسی های نظریه پردازی برای خروجی ها، آسیب شناسی سیاست گذاری پژوهش ها و بازخوردگیری مستمر، تشکیل هسته های پژوهشی بین رشته ای، تعامل هدفمند نظام آموزش و پژوهش، فراهم کردن زیرساخت ها، کادرسازی و ایجاد رشته های پژوهشی و آموزشی متناسب با علوم انسانی به منظور تربیت محققان و پژوهشگران حوزه علوم انسانی اسلامی و در نهایت تقویت مجمع پژوهشگاه های علوم انسانی اسلامی که امروز با همکاری معاونت پژوهشی وزارت علوم تشکیل شده است می‌تواند تأثیر گذار باشد و در خصوص مورد آخر باید مصوبات شان عملیاتی شود و هرچه سریع تر اساس نامه شان در شورای گسترش آموزش عالی مصوب شود.
نظر شما