شاخصه های پژوهشی رعایت شده در فرهنگنامه قرآنی

به گزارش خبرگزاری شبستان از قم، حجت الاسلام والمسلمین «عیسی عیسی زاده» در نشست علمی مجازی «شاخص های پژوهش در منابع مرجع» از سلسله نشست های همایش مجازی «علوم انسانی- اسلامی، پژوهش و فناوری» که پیش از ظهر امروز(چهارشنبه 26 آذر) از سوی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد، اظهار داشت: یکی از راهکارهای توسعه پژوهش های قرآن و جبران ضعف مرجعیت قرآن تهیه آثار قرآنی است که زمینه دسترسی اقشار گوناگون را به این کتاب مقدس فراهم کند.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان این که اتقان و جامعیت هر فرهنگنامه متقوف بر رعایت شاخص های پژوهشی است، گفت: امروز گروه معاجم پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن در تولید آثار خود از جمله فرهنگ قرآن در 33 جلد، سبک زندگی در 50، فرهنگنامه تحلیلی وجوه و نظائر قرآن و همچنین فرهنگنامه تحلیل واژگان مشابه و فرهنگنامه واژگان متضاد و متقابل در قرآن به این شاخص ها توجه داشته تا جایی که برخی از این آثار تا کنون رتبه های مختلف و ارزشمندی در سطح کشور از جمله کتاب سال جمهوری اسلامی و حوزه کسب کرده است.

وی تصریح کرد: در حوزه منابع مرجع قرآنی به عنوان یک منبعی که در سطح کشور به عنوان یک پروژه افتخار آمیز از سوی ارزیابان انتخاب می‌شود باید از یک سری ویژگی ها برخوردار باشد، بنابراین تمام مجموعه های تولیدی در دفتر تبلیغات بر اساس شاخص های دقیق پژوهشی است.

حجت الاسلام والمسلمین عیسی زاده بیان داشت: تقریبا به مدت شش ماه متخصصان علوم قرآنی شاخص های پژوهش در تدوین یک مجموعه بزرگ را بررسی کردند و قریب 120 صفحه شاخصه های گوناگون تدوین فرهنگ نامه را در اختیار محققان و شورای علمی قرار دادند و مجموعه فرهنگنامه های ما بر اساس این شاخصه ها تولید می‌شود.

این پژوهشگر علوم قرآنی در بخش دیگری از سخنان خود تصریح کرد: یکی از بحث های جدی که به عنوان شاخص های اصلی شناخته می‌شود، انتخاب مداخل اصلی و ارجاعی است، چراکه این فرهنگنامه بیش از 70 هزار عنوان فرعی دارد و ما برای استاندارد شدن اثر تولیدی خود باید به این مداخل توجه داشته باشیم؛ همچنین ارتباط مداخل با یکدیگر از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

وی با بیان این که تعیین شاخص های مدخل گزینی نیز در تولید فرهنگنامه قرآنی رعایت شده است، گفت: فرهنگنامه چون منبع قرآنی است شاخص هایی از جمله قرآنی بودن و داشتن اطلاعات آن مدخل در قرآن، شناخته بودن برای خوانندگان اعم از فارسی یا عربی، و عناوین کلی و جزئی از جمله شاخص های رعایت شده در حوزه مدخل گزینی است.

حجت الاسلام والمسلمین عیسی زاده در ادامه سخنان خود خاطرنشان ساخت: موضوع دوم بحث طبقه بندی الفبایی اطلاعات است، چون یکی از امتیازات فرهنگ نامه ها از جمله فرهنگ نامه قرآن که جامع ترین فرهنگ نامه و به روزترین و کامل ترین اطلاعات قرآنی را در اختیار دارد، بحث طبقه بندی اطلاعات است؛ به عنوان مثال موضوع بهداشت و درمان در قرآن که در قالب سه هزار مدخل در این فرهنگنامه آمده و مورد تمجید معاونت قرآنی وزارت بهداشت قرار گرفت.

وی یادآور شد: سوم موضوع نگارش است یعنی در نگارش این منابع که مورد رجوع قرار می گیرد، تلاش شده تا نکات نگارشی رعایت شود و در این قسمت 11 بند وجود دارد.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با تأکید بر این که شاخص های ادبی، علوم قرآنی، بلاغی، اصولی برداشت های قرآنی کاملا رعایت شده است، گفت: به عنوان مثال در بحث شاخص های علوم قرآنی گفته شده است که محقق باید 22 شاخص را در این محور رعایت کند که از جمله آنها قرائت، صوت و لحن، وجوه و نظائر، الغای خصوصیت، مبهمات، محکم و متشابه، شأن نزول و موارد دیگر است.

وی در بخش دیگری از سخنان خود ابراز داشت: البته باید توجه داشت که نکات بیان شده در ارتباط با شاخص های پژوهشی در حوزه فرهنگنامه قرآنی است و ممکن است با دیگر تولیدات از جمله دائره المعارف ها و آثار و مقالات دیگری که تولید می‌شود در حوزه شاخص ها تفاوت داشته باشد.