به گزارش خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان، به مناسبت ارتحال ملکوتی آیت‌الله مصباح یزدی، نکوداشت علمی این حکیم مجاهد با محوریت پژوهشکده حکمت و دین‌پژوهی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به صورت مجازی با سخنرانی آیت‌الله علی‌اکبر رشاد، آیت‌الله محمود رجبی، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدصفر جبرئیلی و حجت‌الاسلام والمسلمین عباس نیکزاد برگزار شد.
بنابراین گزارش، آیت‌الله «علی اکبر رشاد» در مراسم نکوداشت علمی آیت‌الله علامه محمدتقی مصباح یزدی با اشاره به آیه ۳۵ سوره نور و تشکر از برگزارکنندگان مراسم بزرگداشت عمار انقلاب آیت الله محمدتقی مصباح یزدی، گفت: بسیار دشوار است که از او سخن بگوییم در حالی که در میان ما نباشد.
وی افزود: هرچند که ایشان در آثار تدوینی و تکوینی خود زنده است، او در فریادها و خروش‌های خود جوشان است، ما در زندگی خود با اندیشه‌های او تنفس می‌کنیم، او همچنان باقی است و پیشاپیش جبهه فکری سربازان انقلاب چنان مشعلی در فرا راه مسیر بلند انقلاب قرار دارد که شاگردانش به دنبال او حرکت میکنند.
آیت‌الله مصباح یزدی بزرگترین فیلسوف علوم انسانی اسلامی عصر ما بود
آیت‌الله رشاد با بیان اینکه او مصباح و روحی زیبا و بلوری همچون کوکب دری بود، عنوان کرد: او شجره مبارکه‌ای مستقل بود که شرقی و غربی اندیشه نمی‌کرد، او نورافشانی می‌کرد اما نه از دیگری که خود منبع نور بود، او برای روشن شدن نورافشانی و نیازمند به نار نبود، ذات خود او نور و منشاء نار و نور معنوی و الهی بود، اگر به او چیزی نمی‌رسید او همچنان نورافشانی می‌کرد خدا او را و دیگران را به نور خویش هدایت می‌کرد.
رئیس شورای سیاستگذاری حوزه‌های علمیه با بیان اینکه دل او خانه خدا و قلب او پایتخت الهی بود، اظهار کرد: جان او آکنده از خدا، صفات الهی و نور الهی بود، او دائم و شبانه‌روز در ذکر و یاد خدا بود و هرگز از یاد خدا غافل نمی‌شد و فراموش نمی‌کرد.
تولیت حوزه علمیه امام رضا(ع) ادامه داد: تجارت و جاه دنیا او را به خود مشغول نکرد. هیچ مقامی را دنبال نکرد، به مقامات دنیوی و جیفه دنیا بی‌توجه بود و از مال دنیا چیزی در اختیار نداشت، همواره زکات علم خود را سخاوتمندانه در اختیار جوانان قرار می‌داد، جوانان بسیاری در حوزه، دانشگاه و جامعه ریزه‌خوار و زکات خوار خوان روحانی و معرفتی او بودند.
آیت‌الله رشاد با بیان اینکه آیت‌الله مصباح یزدی همواره به تامین نیازمندی‌های فکری نسل جوان اهتمام داشت، ابراز کرد: او لحظه‌ای در زندگی از جدیت و مجاهدت آرام نگرفت، همه حیات خود را در توجه به ایتام آل محمد(ع) و شیعیان امیرمومنان امام علی(ع) صرف کرد.
وی با بیان اینکه آیت‌الله مصباح یزدی تنها از روزی خوف داشت که دل‌ها و جان‌ها آشفته می‌شوند، اظهار کرد: خداوند بهترین پاداش را به او داد انبوه آثار علمی در حوزه‌های علمی مختلف پاداش الهی به او بود؛ چه پاداشی بهتر از این که هزاران دانشجو و دانشگاهی از آبشخور معرفت این کوه سربه فلک افراشته سیراب می‌شدند.
رئیس شورای سیاستگذاری حوزه‌های علمیه با بیان اینکه او همه میادین معرفتی را فتح کرده بود، عنوان کرد: فلسفه و کلام میدان نظریه پردازی‌های او بود، تفسیر و قرآن پژوهی ساحت سفر نورانی و حدیث پژوهی و معرفت شناسی عرصه و میدان تلاش و جهاد او بود؛ فلسفه‌های مضاف با او آغاز شده است او میدان‌دار فلسفه‌های مضاف در جهان اسلام و عالم شیعه است.
تولیت حوزه علمیه امام رضا(ع) ادامه داد: او قرآن پژوهش و حدیث‌پژوه بزرگی بود، عرصه اخلاق در عرصه عمل او را می‌شناسند، او مجسمه اخلاق، مجتهد و عامل به اخلاق بود، آثار او در فلسفه اخلاق، تدوین رذایل و فضایل اخلاقی از جمله ذخایرعلمی و معرفتی روزگار ما است، حوزه فقه و حقوق، تاریخ، حوزه علوم سیاسی، علوم اجتماعی، حوزه فرهنگ پژوهشی همه میادینی هستند که او با قلم خود، با اخلاص و قدم شجاعت، نثار و ایثار خود هممه را فتح کرده بود.
آیت‌الله رشاد با بیان اینکه او فیلسوف و متکلم بود در حوزه علوم سیاسی و جامعه شناسی صاحب عمل و اندیشه بود، خاطرنشان کرد: او بزرگترین فیلسوف علوم انسانی اسلامی عصر ما بود، او به صورت عام مباحث مشترک علوم انسانی را تاسیس کرد، در شاخه‌های معینی از فلسفه، بسیاری از حوزه‌ها و رشته‌ها را تاسیس کرد، او در زمینه جامعه شناسی، فلسفه تمدن، سیاست، اخلاق کار کرد و پیشکوست بود، در فلسفه سیاست پیشقدم و صاحب مکتب بود. در فسلفه فرهنگ حرف نو داشت.
وی با بیان اینکه در بین شاگردان او شخصیت‌های بی‌نظیری پرورش یافتند، بیان کرد: وجود او همه خیر بود که پس از حیات او خیرات او همچنان باقی است. امید که تکلیف خود را در احیا آثار و افکار او انجام دهیم.
مجموعه معارف قرآنی مرحوم علامه مصباح یزدی در طرح ولایت عرضه شده است
آیت‌الله «محمود رجبی» در مراسم نکوداشت علمی آیت‌الله علامه محمدتقی مصباح یزدی که به همت پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به صورت مجازی برگزار شد، گفت: ایشان از شخصیت‌هایی است که در عرصه تفسیر مورد عنایت مرحوم علامه طباطبایی بودند.
وی افزود: در یکی از جلسات علامه طباطبایی فرموده بودند که آیت‌الله مصباح یزدی در ثواب تفسیر المیزان با بنده شریک هستند.
آیت‌الله رجبی با بیان اینکه تفسیر موضوعی ایشان تحت عنوان «معارف قرآن» به چاپ رسیده است، عنوان کرد: آیت الله مصباح که قبل از انقلاب و نهضت امام راحل در عرصه اجتماعی و سیاسی در اندیشه حکومت دینی و تمدنی اسلامی بودند در همان مقطع فقه انقلاب را برای شرعی بودن انقلاب اسلامی مطرح کردند همچنین ساختار حکومت اسلامی و جهت‌گیری تمدن اسلامی را مطرح کردند.
قائم مقام موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) ادامه داد: ایشان رهبری تمدن اسلامی را در وجود امام راحل متجلی می‌دیدند، برنامه‌ریزی برای کادرسازی تمدن اسلامی را از همان زمان آغاز کردند، بنابراین روی جمع مشخصی از افراد سرمایه‌گذاری کردند.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، مجموعه تفسیر موضوعی ایشان را باید در عرضه فرهنگ غنی اسلامی که محتوای تمدن اسلامی را تشکیل می‌دهد دید، اظهار کرد: در این تفسیر برخی مباحث را فقهی و احکام فردی را در اولویت قرار ندادند اما همین مجموعه جامعیت خود را در زمینه فرهنگ غنی اسلامی در بردارد.
وی با اشاره به ویژگی مجموعه تفسیر موضوعی ایشان، ابراز کرد: مجموعه تفاسیر ایشان نظام‌مند و ساختارمند است، ویژگی دیگر آن پیمودن روش اجتهادی در تفسیر است، ایشان با شیوه تفسیر قرآن به قرآن این تفسیر موضوعی را نگاشتند.
آیت‌الله رجبی با اشاره به ویژگی دیگر تفسیر آیت‌الله مصباح یزدی، گفت: مجموعه نظریه‌پردازی‌های او در این تفسیر در علوم انسانی اثرگذار است، در مباحث اخلاقی مشاوره‌ای نظریه او نقش افرین است، در همه عرصه‌های فکری و فرهنگی می‌تواند راهگشا باشد.
قائم مقام موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) با اشاره به نظریه هرم نفس، اظهار کرد: نظریه بینش‌های قرآنی را در این مجموعه تبین میکنند که مفاهیم ارزشی و اخلاقی را نظم می‌دهد.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، درباره رویکرد هدایتی و تربیتی این مجموعه، بیان کرد: بسیاری از مباحث این مجموعه در بعد هدایتی و رهنمود دادن به انسان در عمل بسیار اثرگذار است، به لحاظ اثرگذاری تربیتی تحول آفرین در شخصیت انسان است.
وی افزود: ویژگی دیگر طرح او این است که پرکننده خلا‌ء‌ها و نیازها است، ایشان بر اساس خلاء ها و نیازهایی که در نظام تفکر دینی وجود داشته این مجموعه معارف را تنظیم و تدوین کرده است.
آیت‌الله رجبی با بیان اینکه این مجموعه ناظر بر پاسخ به شبهات است، گفت: ویژگی دیگر مجموعه ایشان تقید بسیار زیاد ایشان به متن قرآن است، در تبیین‌ها، تحلیل‌ها و نظریه‌پردازی‌ها از ظرافت‌های متن فاصله نمی‌گرفتند.
قائم مقام موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) ادامه داد: همچنین در مساله توحید در الوهیت نظریه‌پردازی دقیق داشتند، برای واژه اله تحلیل واژه‌شناختی دقیقی دارند. ایشان توحید الوهیت را ثابت میکنند، مجموعه تفسیری علامه حاصل عمر ۵۰ ساله ایشان است، طرح ولایتی که امروز معروف است و همه از آن تغذیه میکنند چکیده مجموعه معارف قرآنی ایشان است که با یک تبیین عقلانی در طرح ولایت عرضه شده است؛ ایشان فرمودند طرح ولایت حاصل عمر من است.
آیت‌الله مصباح مرزبان عقاید شیعه بودند
بنابراین گزارش در ادامه این مراسم، حجت الاسلام والمسلمین «محمدصفر جبرئیلی» گفت: ایشان مرزبان عقاید شیعه بودند. در دانش کلام اسلامی در دو بعد ایشان از استادان شاخص در حوزه دین شناسی و دین پژوهی بودند.
استاد حوزه علمیه با بیان اینکه آیت‌الله مصباح یزدی در دو حوزه کلام و فلسفه بیشتر متمرکز شدند، عنوان کرد: در عرصه کلام خدمات و حسنات ایشان در سه محور می‌توان بیان کرد.
حجت‌الاسلام و المسلمین جبرائیلی ادامه داد: آیت‌الله مصباح یزدی در حوزه عملی و سخت‌افزاری به تدوین آثار متعددی از جزوه‌های کوچک «در راه حق» و آثار متعدد در سطوح مختلف پرداختند.
وی با بیان اینکه ایشان همچون امام راحل در تربیت شاگردان زیاد و اثرگذار بسیار تلاش کردند، گفت: آیت‌الله مصباح یزدی به صورت مستقیم موسس دو بنیاد علمی آموزشی و پژوهشی بودند که هر دو بنیاد در حوزه کلام و فلسفه کار می‌کردند، موسسه باقر‌العلوم، موسسه امام خمینی، دفتر همکاری حوزه و دانشگاه و مجمع عالی حکمت که به توصیه رهبر معظم انقلاب تاسیس شد.
استاد حوزه علمیه با بیان اینکه اقدام دیگر او ارتباط با دانشگاه و دانشگاهیان در داخل و خارج کشور بود، اظهار کرد: این ارتباط از قبل انقلاب برقرار شده بود، به خصوص از دهه ۷۰ به کشورهای مختلف سفر کردند و مباحث علمی را مطرح کردند.
عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ادامه داد: ویژگی دیگر آیت‌الله مصباح یزدی تبادل دانشجو بین موسسه خود و مراکز دانشگاهی سایر کشورها بود.
وی با اشاره به تولیدات استاد در عرصه فکر و اندیشه، گفت: در مقام نقد آراء و اندیشه‌های مارکسیستی از قبل انقلاب در جبهه بود، از همان دهه به طور خاص مناظرات ایشان به خصوص با احسان طبری توجه بود، ایشان به نقد آراء و اندیشه‌های التقاطی اهمیت می‌دادند، هر جا حس می‌کردند التقاط در دین است ورود می‌کردند، این مرزبانی را از قبل انقلاب آغاز کرده بودند.
استاد حوزه علمیه گفت: در عرصه مهم علوم انسانی آیت الله مصباح بسیار تلاش کردند و فقط به کلیات اکتفا نکردند بکله در جزئیات هم ورود می‌کردند. در فلسفه مضاف و آموزش آن، در بحث تولید علوم انسانی به ارائه سیستم نظام‌مند پرداختند، کاری نو و بسیار زیبا انجام دادند.
حجت‌الاسلام و المسلمین جبرائیلی با بیان اینکه آیت‌الله مصباح در اسلامی شدن علوم انسانی بسیار تلاش کردند، عنوان کرد: آیت الله مصباح فیلسوف، دین شناس، متکلم و فقیه بودند اما بیشتر در عرصه کلام قلم زدند و سخن گفتند. در دانش کلام نشان دادن تاثیر عقاید بنیادی در رفتار انسان را تبین کردند.توجه به مسائل بنیادی و اصلی، به کارگیری روش عقلی، توجه به سطح مخاطب، تنوع در ابزار، عمومی سازی دانش فلسفه و کلام، تحول در دانش کلام از جمله اقدامات ایشان بود.
وی خاطرنشان کرد: آیت‌الله مصباح در تفسیر آیات قرآن، نگاه خاصی دارد که مکمل نگاه علامه طباطبایی است.
آراء و نوآوری‌های مرحوم علامه مصباح در فلسفه اخلاق و فلسفه حقوق بسیار باارزش است
حجت الاسلام والمسلمین «عباس نیکزاد » گفت: آیت‌الله مصباح یزدی به حق عالم ربانی و فقدان او ضایعه بزرگی بود. آراء و نوآوری‌های ایشان در فلسفه اخلاق و فلسفه حقوق بسیار باارزش است.
استاد حوزه علمیه با اشاره به نورآوری و دیدگاه‌های آیت‌الله مصباح یزدی در باب فلسفه اخلاق، عنوان کرد: نخستین اصل که مورد توجه جدی ایشان است علم اخلاق و حقوق به یک معنا علوم حقیقی هستند.
حجت‌الاسلام والمسلمین نیکزاد با بیان اینکه علامه مصباح دیدگاه‌های غربی را درباره علم اخلاق و حقوق قبول نداشتند، اظهار کرد: بر اساس قاعده‌ای که ما داریم در اخلاق غایت انسانیت و بهره‌مندی از ارزش‌های اخلاقی است.
وی با اشاره به نظریه دیگری از آیت‌الله مصباح یزدی، ابراز کرد: در حقوق الزام و اصرار بر نیت نیست، اما در اخلاق چون خودسازی و ارتقاء نفس لازم است باید انگیزه و نیت حسن باشد چراکه روح ما با انگیزه و نیت پاک می‌شود.
استاد حوزه علمیه با استناد به روایات بیان کرد: اگر در روایات تاکید بر روی نیت نیک است به این دلیل است که با نیت نیک قرب الهی حاصل می‌شود، ممکن است شخصی به مردم خدمت کند اما از روی شهوت باشد این انسان را رشد نمی‌دهد، بخش عمده اعمال صالح نیت است. بنابراین اگر گفتیم در اخلاق نیت اعتبار دارد به واسطه اثر انگیزه‌ها است.
حجت‌الاسلام والمسلمین نیکزاد با اشاره به نظریه دیگر آیت‌الله مصباح یزدی، ابراز کرد: در اخلاق حسن فعلی و فاعلی هر دو لازم است، حسن فاعلی همان نیت است، حسن فاعلی در هر فعلی وارد نمی‌شود، اعمال شر با نیت خوب صورت نمی‌گیرد.
وی درباره نظریه دیگر علامه مصباح یزدی مبنی بر فراگیر بودن اخلاق در نگاه اسلام، گفت: توصیه اسلام این است که همه زندگی انسان اخلاقی باشد حتی مسائل شخصی شما بعد اخلاقی باید پیدا کند و هدف آن خودسازی، اطاعت الهی خدمت به خلق الهی باشد در این صورت اخلاق در کل زندگی ما فراگیر می‌شود.
استاد حوزه علمیه با اشاره به نظریه دیگر علامه طباطبایی مبنی بر تبین فلسفی مفهوم قرب و پاداش، اظهار کرد: آموزه‌های دینی ما این را می‌گوید که کمال اساسی ما در قرب الهی است، نه تنها کمال بلکه سعادت و خوشی ما در قرب الهی است، ایشان می‌فرماید قرب ما نه زمانی و نه مکانی است، قرب حقیقی است، قرب رابطه علی و معلولی هم نیست، بلکه قرب تکوینی است و اکتسابی نیست، در اسلام آنچه اهیمت دارد قرب تحصیل شده است، ایشان می‌فرماید قرب یعنی شهود ذات پرورگار، یعنی کنار زدن همه حجاب‌ها و حائل‌ها و حضور الهی را احساس کردن است، یعنی روح انسان چنان تعالی پیدا کند که او را در همه عالم شهود کند.
شایان ذکر است، نکوداشت علمی علامه مصباح یزدی با محوریت پژوهشکده حکمت و دین‌پژوهی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی شامگاه روز چهارشنبه مورخ ۲۴ دی‌ماه ۹۹ از ساعت ۱۸:۳۰ در فضای مجازی به صورت پخش زنده در آپارات به نشانی: http://aparat.com/live/iictchannel برگزار شد.
نظر شما