تجلی تصویر حضرت فاطمه (س) در آینه قرآن/ حضرت فاطمه نمونه زن تراز قرآن کریم هستند

خبرگزاری شبستان، گروه قرآن و معارف: زندگی اهل بیت عصمت و طهارت علیهم‌السلام، راهنمای بسیار روشنی است برای کسانی که بخواهند به بهترین حیات دنیوی و اخروی دست یابند. این مسئله آنقدر پر اهمیت است که در برخی احادیث، پیروی از ایشان به التزام و تبعیت عملی از سبک زندگی ایشان بیان شده است.

در زندگی پرهیاهوی امروزی که همه انسان‌ها درگیر مسائل روزمره و مادی شده‌اند و پیشرفت تکنولوژی و وسایل ارتباط جمعی باعث شده تا بنیان خانواده دچار تغییر و تحولات اساسی شود و مدل ارتباطی میان اعضای خانواده، پدر و مادر، فرزندان و همسران تغییر کند و در مواقعی به سردی بگراید و باعث ایجاد فاصله شود. از این رو سیره اهل بیت، از جمله حضرت زهرا(س) که تأسی به آن می‌تواند از بروز بسیاری از مشکلات خانوادگی و اجتماعی جلوگیری کند.

حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام (۵ بعثت - ۱۱ قمری)، دختر گرامی پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله و حضرت خدیجه، همسر امام علی علیه السلام و مادر امام حسن علیه السلام و امام حسین علیه السلام است. حضرت فاطمه سلام الله علیها در دین اسلام جایگاه بسیاری رفیعی دارد و به ویژگی های متعددی ممتاز است. 

در سالروز ولادت حضرت فاطمه (س) و روز مادر و روز زن، خبرنگار گروه قرآن و معارف خبرگزاری شبستان، درخصوص سبک زندگی فاطمی با حجت الاسلام والمسلمین «غلامعلی عزیزی کیا» عضو شوراي علمي گروه قرآن و حديث مدرسه عالي فقه و معارف جامعه المصطفي العالميه و استاد حوزه و دانشگاه گفتگویی انجام داده است که در ادامه می خوانید:

تصویر حضرت زهرا (ع) در آینه قرآن چگونه متجلی شده است؟

در یک نگاه کلی می ­توان گفت که چند دسته آیه در باره حضرت زهرا در قرآن وجود دارد؛ اول آیاتی که در ظاهر در باره ایشان نازل شده و ایشان خود به تنهایی و یا در کنار پدر و شوهر و دو فرزند خود،حسن و حسین صلوات الله علیهم مصداق آیه است که به عنوان نمونه می توان به آیه مباهله اشاره کرد:

فَمَنْ حَاجَّكَ فِيهِ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَكُمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَكُمْ وَأَنْفُسَنَا وَأَنْفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَى الْكَاذِبِينَ (آل عمران،61) . در این جا مقصود از واژه نسائنا در این آیه فقط حضرت زهرا هستند و بر اساس منابع تاریخی و تفسیری فریقین این آیه بیانگر حضور حضرت زهرا علیها السلام در داستان مباهله به همراه رسول خدا ص و امیرالمومنین و حسنین است. بر این اساس ایشان شریک پیامبر در دعوت به سوی خدا شدند.

پیش از این به دسته بندی آیاتی پرداختید که به انحای مختلف حضرت فاطمه زهرا(س) موضوع آن هاست. اگر بخواهیم از مصادیقی که ذکر شد نتیجه ای خلاصه و موجز بگیریم چه می توان گفت؟

بنابر آن چه گفته شد حضرت زهرا (س) نمونه زن تراز قرآن بود. اگر در باره پیامبر گفته شده است که کان خلقه القرآن؛ زندگی پیامبر در تراز قرآن بود، در باره فرزند معصومش نیز همین سخن رواست اهمیت این نکته در آن است که ایشان از خاندان وحی و بر اساس نص قرآن معصوم است.

این نکته چه کارکردی در تعریف سبک زندگی فاطمی دارد؟

می توان این گونه گفت که تمامی زندگی ایشان می ­تواند الگو و سرمشقی برای دیگران باشد حتی امام زمان ارواحنافداه نیز بنابر نقلی فرموده است که فاطمه الگوی من است«لی فی ابنه رسول الله اسوه حسنه» بنابراین در اصل الگو بودن ایشان نه تنها برای زنان بلکه برای همه ابنای بشر تردیدی نیست و نه تنها در سیره فردی و زندگی خانوادگی بلکه مهم­تر از آن در زندگی اجتماعی و در ارتباط با دیگران نیز باید از این الگو درس گرفت و به ایشان اقتدا کرد.

گستره الگو گیری از فاطمه زهرا(س) را چگونه ترسیم می کنید؟

الگو گرفتن از معصوم در همه ابعاد مختلف زندگی است وبه بعد خاصی منحصر نمی­شود. مثلانمی­توان از مبارزه و ظلم­ستیزی معصوم الگو گرفت، ولی از عبادت و خداپرستی او غافل بود و صرف نظر کرد و یا از قناعت و ساده­زیستی­اش الگو گرفت ولی در تعاون و تکافل اجتماعی از او دور شد. در یک کلام هرآنچه که آدمی را به عبودیت خدا نزدیک کند و از دوری از حق برهاند در وجود مقدس معصومان به ویژه حضرت زهرا متجلی است و این همه، بایسته توجه و یادگیری و به کاربستن است.

مهمترین مولفه های سبک زندگی فاطمی از منظر شما چه موضوعاتی را دربر می گیرد؟

زندگی حضرت زهرا (ع) همانند پدر، یکسره بندگی خدا بود و جهت­گیری باورها و رفتارهای خرد و کلان ایشان تقرب به خدا بود. ایمان، هجرت، عبادت، علم­آموزی، انفاق و ایثار و دیگرخواهی، ولایت پذیری، جهاد و دفاع از حق و ظلم ستیزی، ساده­زیستی، اهمیت دادن به کانون خانواده، گرامی­داشت همسر، فرزند پروری و توجه به نیازهای مادی و معنوی آنان، و ... سرفصل­هایی از مولفه­های سبک زندگی مومنانه و خداگرایانه ام ابیها است که در جای خود باید شرح آن را باز گفت.   

  اسوه قرار دادن معصومان و به ویژه حضرت زهرا س، به معنای آن نیست که در همه چیز عینا باید همان شکل رفتار را انجام داد بلکه باید در مواردی که شرایط تغییر کرده، روح عمل را گرفت و مطابق با شرایط روز رفتار کرد. مثلا اگر در آن دوران سبک زندگی درون خانه پرداختن به دستاس کردن گندم یا جو و پخت و پز غذا با هیزم و استفاده از ظروف گلین و ... بوده است، الگو گرفتن به این نیست که در زندگی خود از ظروف گلی استفاده کنیم و یا در آشپزخانه از وسایل گازی و برقی بهره نبریم؛ بلکه باید به روح این عمل که همکاری در اداره منزل و ساده­زیستی و کمک به معیشت خانواده و بی­توجهی به زخارف دنیاست توجه کرد.

آری در ارزش­ هایی که در متن دین بیان شده، بعینه باید همان گونه رفتار کرد مانند عبادات و یا دیگر کارهای واجب و مستحب و یا حرام­ها و مکروهاتی که در شرع آمده، همواره به همان سبک و سیاق است اما در روش­ها ممکن است اقتضای زمان آن را متفاوت کند مثلا جهاد در راه خدا در زمان صدر اسلام با شمشیر و نیزه و ... صورت می­گرفت و معصومان هم اسب و شمشیر و نیزه و ... داشتند حال آیا اکنون که با گذشت قرن­ها ابزارهای جنگی و دفاعی  به­کلی تغییر کرده باز هم باید همان­گونه بجنگیم؟ روشن است که در اصل وجوب جهاد دفاعی در این زمان تردیدی نیست و نباید در برابر دشمن تسلیم شد و سپر انداخت؛ ولی شکل و روش جنگیدن کاملا تغییر کرده و باید روش­های نوین را به کار گرفت

درباره تبلیغ دین و معارف اهل بیت(ع) چطور؟ در این زمینه چه نکاتی را می توان از سبک زندگی فاطمی آموخت؟

در باره تبلیغ دین پیش­تر شکل­ های ساده­ای داشته ولی اکنون عرصه ­های گوناگونی یافته و با وجود رسانه ­های متنوع باید از همه آن­ها در نشر فرهنگ دینی بهره برد و پیام دین را به ملل مختلف بازگفت. اگرچه هنوز هم تبلیغ چهره به چهره وجود دارد و تأثیر خود را دارد ولی نباید بدان بسنده کرد بلکه لازم است از همه ابزارها و رسانه­های مختلف از قبیل جراید و رادیو و تلویزیون و سینما و فضای مجازی و ... در این مسیر بهره برد. خلاصه آن­که الگو بودن حضرت زهرا سلام الله علیها به این معناست که باید باورها و ارزش­های دینی را موبه مو پاس داشت و بدان معتقد شد و در تطبیق زندگی بر اساس آن به جد کوشید ولی در جایی که شیوه به کار بستن و امتثال خواست خداوند با گذشت زمان متفاوت شده، روش­های نوین را برگزید.    

آنچه گفتیم برگی بسیار خرد از درخت بلند فضایل فاطمی (ع)  بود که ریشه­ در اعماق آیات قرآن دارد و شاخسارانش تا بلندای ملکوت سر برافراشته است.  أَلَمْ تَرَ كَيْفَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا كَلِمَةً طَيِّبَةً كَشَجَرَةٍ طَيِّبَةٍ أَصْلُهَا ثَابِتٌ وَفَرْعُهَا فِي السَّمَاءِ تُؤْتِي أُكُلَهَا كُلَّ حِينٍ بِإِذْنِ رَبِّهَا ۗ وَيَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثَالَ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُونَ.

عصمت پناهی قجور