توجه به ظرفیت دیپلماسی زیارتی، عاملی مهم در قدرت نرم اسلام/اتحاد ، تنها راه نجات امت اسلامی است

به گزارش خبرگزاری شبستان، نخستین همایش بین الملی دیپلماسی حج و زیارت با حضور پژوهشگرانی از حوزه و دانشگاه به همت پژوهشکده حج و زیارت برگزارشد. حجت الاسلام و المسلمین سید ابوالحسن نواب در طی سخنانی در این همایش گفت: سخت گیری و فشار علمای وهابی در عربستان موجب شده تا هم‌اکنون با تغییر رویکرد این کشوربا سیاست‌های محمد بن سلمان، این کشور در حال تبدیل شدن به یکی از مهمترین مراکز بی بندو باری در منطقه است.
وی بدرفتاری و فشار کلیسا در قرون وسطی را عامل گرایش اروپا به لائیسم در طی قرون اخیر دانست و گفت: اروپایی ها در قرون وسطی به قدری به مناسک دینی مقید بودند که قابل تصور نیست ولی بدرفتاری، فشار و سخت گیری بیش از حد سران کلیسا، موجب دل زدگی مردم از دین شد.

وی گفت: فشار علمای وهابی نیز موجب شد تا مردم عربستان از تمام شادی های مشروع و حداقلی محروم می شدند و این موجب شده تا با تغییر رویکرد این کشور در سال های اخیر، تصاویری از بی بند و باری در این کشور منتشر گردد که در کمتر کشوری دیده می شود و این آغاز اضمحلال اخلاقی در عربستان است.

رئیس دانشگاه ادیان و مذاهب تاکید کرد: سیاست های محمد بن سلمان با تغییر عربستان از کشوری با محوریت حج به کشوری با محوریت گردشگری، آینده ای تاریک را برای آن کشور رقم می زند که شرایط کنونی، آغاز این راه است.
نواب در بخش دیگری از سخنانش گفت: با رویکرد فرهنگی، اجتماعی، تمدنی و سیاسی می توان به پدیده زیارت نگاه کرد که هر کدام از آنها اقتصائات و آثار خود را دارد.

رئیس دانشگاه ادیان و مذاهب افزود: زیارت و گرامیداشت انسان های مصلح و متحول کننده تاریخ لازمه عشق و اراده انسان به نیکی ها و کمالات است به همین دلیل اگر چه برخی در تقابل با زیارت کوشیده اند ولی باید زیارت را امری فطری برای بشر دانست، همانگونه که عشق به نیکی ها و کمالات امری فطری است.

حجت الاسلام نواب با تاکید بر اینکه ایمان به ادیان گذشته جزو ایمان مسلمانان است ادامه داد: اسلام نه تنها زیارت انبیاء الهی و اماکن مقدس ادیان گذشته را نفی نمی کند بلکه مورد تایید قرار می دهد.
وی با تاکید بر اینکه عمق محبت انسان به معنویت در اماکن مقدس زیارتی به سادگی قابل مشاهده است، اظهار داشت: همه ادیان به مقدسات خود به شدت احترام می گذارند و برای مناسک خود اهتمام جدی دارند.
رئیس دانشگاه ادیان و مذاهب ادامه داد: اظهار نظر برخی روشنفکران کشورمان پیرامون مناسک مختلف در کشور به دلیل بی اطلاعی آنها از مناسکی است که در سایر ادیان و کشورها انجام انجام می شود.

حجت الاسلام نواب، با تاکید بر اینکه در ادیان دیگر حساسیت بر مناسک بیشتر از اسلام است گفت: حساسیت برمناسک در ادیان دیگر به قدری زیاد است که این اعتقادات در نوع معماری اماکن مقدس آنها نیز اثرگذاشته است به گونه ای که از نوع معماری کلیساها در اروپا می توان فهمید که آن کلیسای ارتدکس ها و یا کاتولیک هاست.
وی با بیان اینکه حج مهمترین زیارتی است که به یک مناسک واجب در جهان تبدیل شده است، گفت: حج مصداق تمام و کمال زیارت و یکی از واجبات مسلمانان است و هیچ نهاد و سازمانی در جهان، جایگاهی برای بررسی این موضوع  ندارد.

حجت الاسلام نواب، با اشاره به شکل گیری زائران سکولار در کشورهای اروپایی گفت: زندگی یکنواخت غربی موجب شده است تا جوامع سکولار به دنبال تنوع بخشی به حیات زندگی بشر باشند به همین دلیل برای حل مشکل یکنواخت زندگی مادی، حضور در آئین ها و مناسک مذهبی در حال افزایش است.
وی نیاز بشر به زیارت را نیازی فطری برای انسان دانست و گفت: این نیاز به زیارت و معنویت با لذت جویی های مادی محقق نمی شود به همین دلیل بسیاری از سکولارها در مناسک های زیارتی جمعی در اروپا بدون داشتن هیچگونه عقیده ای، حضور می یابند.
رئیس دانشگاه ادیان و مذاهب تاکید کرد: انسان امروزی از این زندگی ماشینی و مادی خسته شده است و بازگشت به معنویت، انسانیت و هدایت، رمز نجات بشریت است.

اتحاد ، تنها راه نجات امت اسلامی

بنابرگزارش خبرگزاری شبستان، شیخ حسن شریفه، دبیرکل اوقاف مجلس اعلای شیعیان لبنان درپیامی به همایش بین‌المللی دیپلماسی حج و زیارت اظهار کرد: اتحاد مهمترین عامل قدرت مسلمانان در برابر مستکبران جهان است که هم اکنون مظهر این استکبار آمریکا و صهیونیسم بین‌المللی است.
وی با تاکید بر اینکه حج علاوه بر ابعاد عبادی، اجتماعی، ظرفیت‌های بی‌بدیل سیاسی دارد گفت: حج فرصت‌های ممتازی را در عرصه سیاسی برای مسلمانان فراهم می‌کند که بهره‌گیری از آن جز با وحدت امت اسلامی محقق نمی‌شود.

رئیس بعثه حج مجلس اعلای اسلامی شیعیان لبنان، ادامه داد: تقویت گروه‌های تروریستی، از بین بردن وحدت و ایجاد اختلاف میان امت اسلامی، تضعیف حقوق مسلمانان به ویژه فلسطین با طرح معامله قرن برای فروش قدس و همچنین تلاش تبدیل خاورمیانه به بازار مصرف و منطقه‌ای غیرمولد از جمله اقدام‌های مستکبران عالم برای جلوگیری از شکل گیری وحدت میان امت اسلامی است.
وی با بیان اینکه قرآن و حج موجب نزدیکی مسلمانان می‌شود گفت: اتحاد و توحید تنها راه نجات امت اسلامی می‌باشد و این اتحاد و همبستگی است که دشمنان را آزار می‌دهد.

در ادامه این همایش، مسعود فکری یکی از پژوهشگران عرصه دینی با ارائه مقاله خود درهمایش بین‌المللی دیپلماسی حج و زیارت و بیان اینکه همه ادیان برای ماندگاری خود نهاد دینی تاسیس می کنند، گفت: این نهادهای دینی مانند مسجد و کلیسا برای هویت بخشی جمعی به پیروان آن دین شکل گرفته است.
این پژوهشگر با اشاره به ابعاد اجتماعی دیپلماسی حج گفت: فراگیری، شکل گیری ساختار همگرا در میان امت اسلامی، اصالت مداری، بازتولید سرمایه اجتماعی و همچنین شکل گیری هویت مشترک از جمله ویژگی ها و ابعاد اجتماعی حج است.

وی با بیان اینکه حج از زمان حضرت ابراهیم(ع) همواره یک حرکت فراگیر بوده است، اظهار داشت: حج محدود به زمان نبوده و همواره در طول زمان، حرکت فراگیر و زایشی خود را ادامه داده است.
فکری با تاکید بر اینکه حج یک امت فرازمانی را شکل داده است، گفت: حضور در مناسک حج و انجام این مناسک موجب می شود که از نظر زمان، مکان و کنش میان حجاج مشترک شود که هدف آن بازتولید سرمایه اجتماعی است.

این پژوهشگر با اشاره به ظرفیت های رسانه ای حج برای انتقال پیام به مخاطبان گسترده در سطح جهان ادامه داد: ظرفیت های عظیم رسانه ای حج در حالی است که متاسفانه ما در این عرصه غیبت داریم.
وی تولید محتوا متناسب با مخاطبان مختلف را یک ضرورت مهم دانست و تاکید کرد: استفاده از ظرفیت رسانه ها به عنوان عاملی تعیین کننده در دنیای کنونی موضوع مهمی است که متاسفانه ما در این عرصه با ضعف های عمیقی مواجه هستیم.

از ظرفیت گفتمان دیپلماسی عمومی اماکن مذهبی کشور استفاده شود

رضا تقی زاده پژوهشگر دینی نیز با اشاره به ظرفیت های دیپلماسی حرم امام رضا(ع) گفت: مطالعات انجام شده اسناد زیارتی حرم امام رضا(ع) طی چند دهه اخیر نشان می دهد که سران ۲۲ کشور مسلمان و ۷۶ شخصیت مهم از جمله پادشاهان، روسای جمهور، نخست وزیر و مقامات بلند پایه نظامی به حرم ثامن الحجج مشرف شده اند.
وی افزود: حضور این حجم از سران کشورهای اسلامی در حرم امام رضا(ع) در حالی است که وهابیت هرگونه زیارت را تقبیح و به مقابله با آن پرداخته است و این در حالی است که تعداد زیادی از این مقامات که به زیارت حرم امام رضا(ع) آمده اند از برادران اهل سنت بوده اند.

وی با تاکید بر استفاده از ظرفیت های گفتمان دیپلماسی عمومی اماکن مذهبی کشور از جمله حرم امام رضا(ع) و حرم کریمه اهل بیت(ع) افزود: متولیان این بقاع متبرک می توانند نقش مهمی در دیپلماسی عمومی، دینی و مذهبی کشور داشته باشند.

حج مظهر وحدت، عظمت و قدرت جهان اسلام است

محمد حقی، مدرس و پژوهشگر پژوهشگاه جامعه المصطفی العالمیه نیز در این همایش با ارائه مقاله خود، تفرقه را معضل مهم جهان اسلام دانست و گفت: در اندیشه های امام خمینی(ره) و رهبر معظم انقلاب، وحدت میان مسلمانان به عنوان یک اصل دیده می شود.

وی همگرایی میان مسلمانان را تاکید بر نقاط مشترک و پرهیز از نقاط اختلافی دانست و افزود: وحدت رمز پیروزی و تنها راه حل تمام مشکلات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی جهان اسلام است و حج به دلیل ظرفیت های عظیم خود می تواند به عاملی مهم در وحدت میان امت اسلامی باشد.
پژوهشگر پژوهشگاه جامعه المصطفی العالمیه ادامه داد: کنگره عظیم حج، نوعی استکبار ستیزی و استقلال خواهی مسلمانان است که در آن فرصت دفاع از حقوق و بررسی وضعیت مسلمانان کشورهای مختلف وجود دارد.
وی با تاکید بر اینکه حج مظهر وحدت، عظمت و قدرت جهان اسلام است، گفت: حج در دیپلماسی عمومی و رسمی ظرفیت های بی نظیری دارد و می تواند زمینه ساز امت واحد اسلامی باشد.

حقی، ادامه داد: حج ظرفیت های بالایی در جهت رفع مشکلات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی مسلمانان و رفع چالش های کنونی امت اسلام و فرصتی برای حل و فصل منازعات منطقه ای است.

ظرفیت های دیپلماسی زیارتی کشور مورد غفلت قرار گرفته است

محمدطاها کمربیگی پژوهشگر علوم سیاسی نیز با بیان اینکه دیپلماسی دینی و زیارتی در روابط بین المللی مورد غفلت قرار گرفته است، گفت: بتازگی مقاله هایی از برخی مقامات بلندپایه آمریکا منتشر شده است که از بی توجهی سیاست خارجی آمریکا بر قدرت دیپلماسی زیارتی انتقاد کرده اند.

وی با بیان اینکه هم اکنون قدرت نرم در حوزه زیارت توجه اندیشکده های غربی را جلب کرده است، ادامه داد: این تغییر رویکرد موجب شده است تا سفارتخانه های مختلف برای تقویت دیپلماسی عمومی خود، در ایام ماه رمضان، اقدام به توزیع افطاری کنند.
این پژوهشگر افزود: دیپلماسی زیارتی نوین ذیل دیپلماسی عمومی تقسیم می شود که هدف آن ارتباط با شهروندان کشور دیگر به منظور جامعه پذیری است.
وی ادامه داد: صدورانقلاب اسلامی،اصلاح تصویرسازی های غلط از اسلام، استکبارستیزی، مساله فلسطین و ایستادگی در برابر صهیونیست و ارائه الگوی حکومت اسلامی از جمله اهداف دیپلماسی عمومی جمهوری اسلامی است.

کمربیگی افزود: امنیت پایدار، زیرساخت های مناسب خدماتی، حضور مراجع تقلید و حوزه های علمیه، غذای حلال، توسعه شهری، خودکفایی و پیشرفت های علمی، وجود رسانه های برون مرزی و همچنین همزیستی مسالمت آمیز میان ادیان مختلف از جمله ظرفیت های دیپلماسی عمومی در ایران است.
وی اظهار داشت: الگوی مردم سالاری دینی، مشارکت در بازسازی عتبات و دفاع از حرم اهل بیت(ع)، مراکز آموزشی و پژوهشی و سازمان های فرهنگی و همچنین  وجود زیارتگاه های سایر ادیان در کشور از دیگر نقاط قوت دیپلماسی عمومی کشور محسوب می شود.
این پژوهشگر علوم سیاسی، با برشمردن نقاط ضعف کشور در حوزه دیپلماسی عمومی ادامه داد: تعدد مراکز سیاست گذاری و نبود مدیریت واحد، عدم تدوین چشم انداز دیپلماسی زیارت و ضعف تبلیغات بین الملل از جمله نقاط ضعف ایران در حوزه دیپلماسی عمومی است.

ایجاد وحدت، نخستين وظيفه  علماي امت اسلام است

وزیر امور مذهبی پاکستان نخستين وظيفه  علماي امت اسلام را ایجاد وحدت دانست و مجمع جهانی حج را که هر ساله در شهر مکه برگزار می‌شود و پیاده روی اربعین را دو سمبل اتحاد امت اسلامی دانست.

نورالحق قادری وزیر امور مذهبی پاکستان درپیامی به همایش بین‌المللی دیپلماسی حج و زیارت که روز پنجشنبه (30 بهمن ماه) در پژوهشکده حج و زیارت درقم برگزار شد، ، نخستين وظيفه  علماي امت اسلام و مسوولين كشورهاي اسلامي را  ايجاد وحدت دانست.
وی این همايش را بسيارمهم توصیف کرد و گفت: خداوند متعال به صورت ويژه بر اتحاد و وحدت امت اسلامي سفارش كرده و تفرق و اختلاف را دست مايه فساد و تباهي امت اسلامي
برشمرده است.
وی افزود: زماني كه رسول اكرم(ص) حكومت مدينه را بنيان نهاد؛ در ابتداي امر، ميان دو گروه انصار ومهاجر "پيمان اخوت" برقراركرد و توطئه يهوديان آن زمان كه مي خواستند با طرح "مهاجر-انصار" تخم نفاق و اختلاف را  بين مهاجرين و انصار پراكنده كنند، خنثي نمود و بدين ترتيب، يهوديان را مجبوربه پذيرش "پيمان مدينه " كرد و حكومت اسلامي از طريق اين معاهده، پيام جهاني شدن خود را بدين گونه مطرح نمود كه دولت اسلامي تنها، پاسدار حقوق مسلمانان نيست؛ بلكه رياست مدينه به عنوان يك دولت اسلامي بدون در نظرگرفتن مذهب و قوميت حافظ حقوق تمام انسان ها مي باشد.

وزیر امور مذهبی پاکستان با بیان اینکه طي چهارده قرن توطئه هاي بسياري براي تقسيم امت
اسلامي به گروه ها و فرقه ها صورت گرفته است که تا كنون هم ادامه دارد، افزود: امروز چندين كشوراسلامي كه هدف توطئه هاي دشمنان قرار گرفته اند، در نتيجه اختلاف و افتراق تباه گرديده اند. 
وی با تاکید براینکه امت اسلامي در حال حاضر بیش از گذشته به وحدت نیاز دارد ، تاکید کرد: بدون ترديد، نخستين وظيفه علماي امت اسلام و مسوولين كشورهاي اسلامي ايجاد وحدت
است. 

نورالحق قادری افزود: پاكستان همواره با تمام امكانات خود در راستاي برقراري اتحاد ، صلح و امنيت بين كشورهاي اسلامي فعاليت كرده است و براي اين مهم بايد فداكاري هاي بسياري هم بكند.
وی ادامه داد: مجمع جهاني حج كه هر ساله در مكه برپا مي شود، فرصتي بزرگ و نمونه اي از وحدت مسلمانان تمام دنيا، برادري، دوستي، خدمت خلق وامنيت است و نيز پياده روي ميليوني كربلا نمونه ديگري از ايثار و وحدت مي باشد
وی از اديبان، دانشمندان، علما و صاحبان علم و معرفت دعوت کرد که اعمال مختلف حج را از اين منظر ببينيد كه هرعمل از مناسك حج چگونه به ما درس بردباري، فداكار، ايثار ووحدت مي دهد و اين امر بايد به زبان هاي مختلف و از طريق رسانه هاي جمعي به ملل جهان رسانده شود.

بر پایه این گزارش، بخش مجازی همایش بین‌المللی دیپلماسی حج و زیارت با سخنان دکتر محمدرضا دهشیری سفیر ایران در کشور سنگال و دکتر قدیر نصری رئیس مرکز پژوهشهای استراتژیک خاورمیانه از ایران ادامه یافت.
این گزارش حاکیست، این همایش با سخنان مهمانان خارجی دکتر محمد شماس، استاد دانشگاه لبنان و تحلیلگر مسائل سیاسی، شیخ حسین غبریس، مدیر امور اجرایی اتحادیه جهانی علمای مقاومت لبنان و فرناندو ونتورا کشیش کلیسای کاتولیک رومی از کشور پرتغال به پایان رسید.

همایش بین‌المللی دیپلماسی حج و زیارت به همت پژوهشکده حج و زیارت و با همکاری ۱۲ مرکز و موسسه مرتبط در قم در حال برگزاری است.
این همایش با حضور میهمانان و اساتید برجسته داخلی و خارجی و ارائه مقالات برتر در نوبت صبح و عصر برگزار ‌شد.
بیش از ۴۵ مقاله به زبان‌های فارسی، عربی، انگلیسی و اردو به دبیرخانه این نشست ارسال شده است که ۱۸مقاله برتر در کتاب مجموعه مقالات دیپلماسی حج و زیارت منتشر شده است. همچنین دراین نشست از سه جلد کتاب نیز رونمایی شد.