ایشان امامی هستند که امام رضا (ع) در موردشان فرمودند: «این مولودی است که برای شیعیان ما، با برکت تر از او زاده نشده است»، حضرت محمد بن علی (ع)، در دهم رجب 195 هجری قمری در مدینه منوره چشم به جهان گشودند، ایشان فرزند مورد علاقه امام رضا (ع) بودند به گونه ای که شیعیان از آن زمان تاکنون هر زمان که می خواهند به حضرت رضا (ع) متوسل شوند، ایشان را به ابن الرضا (ع) قسم می دهند.
پدر بزرگوارشان حضرت امام علی بن موسی الرضا (ع) و مادر گرامی ایشان بانویی پرهیزکار به نام «سبیکه» هستند که امام رضا (ع) این بانوی بزرگوار را «خیزران» نامیدند، این بانو از اهالی «نوبه» مصر و از خاندان «قبطیه» همسر رسول خدا (ص) بودند.
امام محمد تقی (ع)، به القابی نظیر «باب الحوائج»، «جواد» به معنای بخشنده، «تقی» به معنای پرهیزگار، «رضی» و «متقی» مشهور هستند، ایشان دومین امام شیعیان هستند که نام محمد دارند، ایشان 17 سال امامت شیعیان را به عهده داشتند و از هشت سالگی به زعامت شیعه را به عهده گرفتند.
حضرت امام جواد (ع) در آخرین روز صفر سال 202 هجری با شهادت امام رضا (ع) به شهادت رسیدند و به اذن الهی در طوس حضور یافتند و به پیکر پاک امام رضا (ع) نماز اقامه کردند، این درحالی بود که از سال 200 هجری قمری با اعلام ولایتعهدی امام رضا (ع) و توطئه مامون عباسی (لعنت الله علیه)، ایشان از خانواده دور شدند و نتوانستند هیچ یک از اعضای خانواده را با خود همراه کنند و حضرت رضا (ع) در این مدت تنها بودند و خانواده ایشان از جمله امام جواد (ع) در مدینه بسر می بردند.
در سال 204 هجری قمری مامون عباسی از طوس به بغداد بازگشت و چون می دانست شیعیان حضرت امام جواد (ع) را به جانشینی امام رضا (ع) قبول کردند و ایشان را تهدیدی برای خود که متهم ردیف اول و قاتل امام رضا (ع) بود، می دانست، این امام همام (ع) را در سال 215 قمری به بغداد فراخواند و با توجه به آنکه می دانست این امام هم همانند اجداد بزرگ خویش از کمالات و فضائل برخوردار است، به ایشان احترام کرد و برای ساکت کردن عباسیون که مخالف عقد دختر مامون با امام جواد (ع) بودند، مجلس مناظره ای برپا کرد و عالم اهل سنت و دربار عباسی «یحیی بن اکثم» را فراخواند و حضرت جوادالائمه (ع) در این مناظره به تمام سئوالات این عالم پاسخ گفتند، پس از آن برای آنکه بتواند ایشان را کنترل کند، دختر خود «ام فضل (لعنت الله علیها)» را به عقد ایشان درآورد.
بنای ناسازگاری «ام فضل» از ورود به مدینه آغاز شد، به گونه ای که وی توان و تحمل زندگی ساده آن حضرت را نداشت و می خواست به بغداد بازگردد، حتی چند بار شکایت به مامون برد اما کار به جایی نرسید و مامون اصرار داشت تا دخترش زندگی مسالمت آمیزی با آن حضرت داشته باشد، حتی در تاریخ آمده است که مامون عباسی به دامادی حضرت جواد (ع)، افتخار می کرد.
آن حضرت همسر دیگری هم داشتند که حضرت «سمانه خاتون (س)» بودند و فرزندان ایشان از نسل این بانوی بزرگوار هستند.
حضرت امام جواد (ع) چهار فرزند پسر و چهار دختر دارند که حضرت امام هادی (ع)، امام دهم شیعیان جهان، «ابواحمد موسی مبرقع (ع)»، «ابواحمد حسین (ع)»، «ابوموسی عمران (ع)» پسران آن حضرت و «فاطمه (س)»، «خدیجه (س)»، «ام کلثوم (س)» و «حکیمه (س)» دختران آن حضرت به حساب می آیند که حضرت «حکیمه (س)» جز دختران بزرگوار ایشان هستند، «ابواحمد موسی مبرقع (ع)» جد سادات رضوی به حساب می آید و در سال 256 قمری به قم وارد شد و به علت اینکه روی خویش را «رقع» (نقاب) می نهادند، به موسی مبرقع مشهور هستند.
پس از آنکه مامون در 17 رجب 218 قمری به درک واصل شد، برادر ناتنی او «معتصم بالله (لعنت الله علیه)» به عنوان خلیفه هشتم عباسیون به روی کار آمد، او در ظاهر به حضرت جواد (ع) احترام می گذاشت اما در باطن به ایشان حسادت داشت و درصدد شهادت ایشان برآمد.
جوادالائمه (ع) در سال اول حکومت خلیفه جدید عباسی با اجبار خلیفه مدینه را ترک کردند و به همراه همسر خود «ام فضل» راهی بغداد شدند، چرا که خلیفه اعتقاد داشت باید مراقبت و کنترل بیشتری روی زندگی امام (ع) داشته باشد.
ایشان در طول زندگی کوتاه خویش 2 بار به بغداد سفر کردند که هر 2 بار مصادف با ماه محرم بود، ایشان در سال 215 و در سال 220 به بغداد سفر کردند، که سفر آخر چند ماه بیشتر دوام نیاورد و دشمن دستش به خون امام (ع) آغشته شد.
امام جواد (ع) در حالی مدینه را ترک کردند که امام هادی (ع) را به عنوان جانشین خود معرفی کردند، معتصم بالله که عداوت زیادی نسبت به شیعیان و اهل بیت (ع) داشت، دست به ایجاد محدودیت های زیادی برای امام (ع) و علاقمندان ایشان زد.
امام محمد تقی (ع) در آخر ذیقعده سال 220 قمری به دستور معتصم بالله، به تحریک «جعفر بن مامون (لعنت الله علیهما)» و توسط «ام فضل» به وسیله زهری کشنده، مسموم شدند و به شهادت رسیدند، زمانی که آثار زهر در بدن امام (ع) نمایان شد، «ام فضل» پشیمان شده و گریه می کرد، امام جواد (ع) فرمودند: «اکنون که مرا کشتی - این گریه ات دیگر برای چیست؟ به خدا سوگند به چنان فقر و تنگدستی گرفتار می شوی که قابل جبران نباشد و به دردی مبتلا می شوی که درمان ندارد و به بلائی گرفتار می شوی که پوشیده نماند.»
در تاریخ آمده است، بدن ایشان روی پشت بام قرار دادند تا کسی از نبود ایشان مطلع نگردد و زنان محل را به دف زنی مجبور کردند، گفته می شود، سه روز بدن مبارک امام (ع) روی پشت بام منزل در برابر آفتاب قرار داشت، این امام عزیز (ع) در سن 25 سالگی به شهادت رسیدند و جوانترین امام (ع) شیعیان محسوب می شوند.
پیکر نورانی «باب الحوائج» امام جواد (ع) در جوار قبر شریف دیگر «باب الحوائج» امام موسی کاظم (ع) پدربزرگ امام جواد (ع) در محلی در نزدیکی بغداد که اکنون به «کاظمین» مشهور است، چهره در نقاب خاک کشید.
حضرت جوادالائمه (ع) خطاب به «محمد بن سنان»، ادعای مفوضه مبنی بر واگذاری خلق و تدبیر جهان به پیامبر (ص) و امامان (ع) را رد کردند، البته تفویض احکام را به عنوان عقیده ای درست معرفی و آن را هم به مشیت الهی منتسب کردند و فرمودند: «این عقیده ای است که هر کس از آن جلوتر برود از اسلام خارج است و هر کس آن را نپذیرد (دینش) نابود می شود و هر کس آن را بپذیرد به حق پیوسته است.»
ایشان در طول زندگی با برکت خویش همواره غلوکنندگان را مورد لعن قرار می دادند و از پیروی برخی فرقه های آن زمان نهی می فرمودند، برخی فرقه های آن زمان خدا را جسم می دانستند.
ایشان از ضمایر مردم در گذشته و آینده خبر داشتند و به آنان خبر می دادند، ایشان در ساده زیستی هچمون امیرالمومنین علی (ع) زندگی می کردند و غذای ایشان بسیار ساده بود، همانند فقرا غذا می خوردند و با دیگران هم خوراک می شدند.
ایشان 13 وکیل در نقاط مختلف نظیر کوفه، بغداد، اهواز، قم، ری و سیستان داشتند که از طریق آنان با شیعیان در ارتباط بودند، برخی علمای شیعه می گویند: «زندگی امام جواد (ع) از همه لحاظ باعث شد تا شیعیان آمادگی برای امامت امام مهدی (عج) در سن پنج سالگی و ارتباط غیرمستقیم با امام (ع) را تجربه کنند.»، محققان بر این باور هستند که زندگی امام رضا (ع) در طوس باعث شد تا روابط شیعیان با ائمه اطهار (ع) گسترش یابد.
در «موسوعه الامام الجواد (ع)»، به جز پدر و پسر امام، نام ۶۳ تن از افرادی که حضرت با آنان مکاتبه داشته اند، گردآوری شده است، اما برخی از نامه ها در پاسخ به گروهی از شیعیان بوده است.
در احادیثی از امام جواد (ع) آمده است: «فردی که تنها تکیه گاهش پروردگار باشد به غنای واقعی می رسد و دیگران نیازمند او می شوند و آن کس که تقوا پیشه خود سازد، محبوب مردمان می شود.» (نور الاصبار، ص۲۲۰(
«شریف واقعی فردی است که با شرافت دانش آراسته گردد و سیادت و بزرگواری حقیقی از آن کسی است که راه تقوا و خداشناسی پیش گیرد.» (الفصول المهمه، ص ۲۵۷ و چهارده نور پاک، ص ۱۵۱۲)
«آنکه ستم می کند و آنکه یاری او را برعهده دارد و آنکه بر ستم او خشنود است، همگی در گناه شریک و در استحقاق کیفر یکسان هستند.» چهارده نور پاک، ص ۱۵۱۸، الفصول المهمه، ص ۲۵۶
«(شخصیت) آدمی در زیر زبان خود پنهان است.» بحارالانوار، ج ۱۷، ص ۱۰۱ و چهارده نور پاک، ص ۱۵۱۵
حجت الاسلام «یوسف سلمان زاده»، ضمن تبریک فرارسیدن ایام میلاد امام جواد (ع) گفت: در مجموع در استان فارس 20 مسجد با نام و یا القاب مبارک امام جواد (ع) نامگذاری شده است.
رئیس مرکز رسیدگی به امور مساجد استان فارس اضافه کرد: در شیراز هفت مسجد به نام و یا القاب مبارک این امام محمد تقی (ع)، مزین شده است.
حجت الاسلام «حسین امیدی»، ضمن تبریک فرارسیدن دهم رجب سالروز میلاد امام جواد (ع)، هم گفت: در مجموع 9 کانون فرهنگی هنری مساجد استان فارس به نام و یا القاب امام جواد (ع) مزین هستند که یکی از این کانون ها در شیراز قرار دارد.
مدیر ستاد هماهنگی کانون های فرهنگی هنری مساجد فارس تاکید کرد: در مجموع 12 مسجد در کل استان فارس به نام و القاب مبارک ایشان میزبان کانون های مساجد هستند که سه باب از این مساجد در شیراز قرار دارند.
گزارش: محسن تورع
نظر شما