به گزارش خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان،امام محمد تقی (ع)، به دلیل بخشندگی فوق‌العاده و برآورده کننده نیازها مشهور به جوادالائمه (ع) یا باب‌الحوائج هستند. از این امام بزرگوار به عنوان ابن الرضا نیز یاد می‌شود و علت آن این است که بسیاری از هم معاصران ایشان را تنها پسر حضرت رضا (ع) می‌دانند. ایشان در دهم رجب سال ۱۹۵ هجری قمری چشم به جهان گشود. امام محمد تقی (ع) نهمین امام شیعیان و فرزند امام رضا (ع) هستند. امام جواد (ع) در ۳۰ ذی‌القعده سال ۲۲۰ هجری قمری در سن ۲۵ سالگی وفات کردند. امام محمد تقی (ع)، کوتاه‌ترین دوران زندگی را در میان سایر امامان شیعه به خود اختصاص دادند. این امام توسط همسر خود و با تحریک خلیفه جدید مسموم شد. آرامگاه ایشان در شهر کاظمین عراق، در جوار بارگاه امام موسی کاظم (ع) قرار دارد. لذا در این خصوص با حجت الاسلام «قاسم خانجانی»، عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه گفت و گویی انجام دادیم که در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان می شود.
امام جواد (ع) در دوره امامت خود با چه مشکلاتی مواجهه بودند؟
امام جواد (ع) نقش مهمی در پیشرفت اهداف امامت و مسیر شیعیان در آن دوران سخت و دشوار داشتند. امام رضا (ع) در خصوص امام جوادالائمه (ع) فرمودند: این همان مولودی است که در اسلام با برکت تر از او زاده نشده است. شاید این گونه تصور شود که چون امام رضا (ع) پدر ایشان بودند، طبیعی است که چنین تعریف و تعبیری از فرزندان شان داشته باشند در حالی که این تصور درستی نیست و این مسئله با امامت و عصمت امام رضا (ع) سازگاری ندارد، زیرا در آن زمان از یک طرف خطر تقویت افکار انحرافی مانند واقفیه وجود داشت و واقفیان عده ای از پیروان امام کاظم (ع) بودند که پس از شهادت ایشان امامت امام رضا (ع) را قبول نکردند و معتقد شدند که امام کاظم (ع) رحلت نفرمودند، بلکه زنده است، مهدی و قائم اهل بیت همان ایشان می باشند.
در صورتی که اگر امام جواد (ع) متولد نمی شدند، این افکار واقفیه تقویت می شد لذا تولد این امام بزرگوار یک نوع مقابله با افکار و انحرافات این فرقه بود که شیعیان را نیز تهدید می کرد و با توجه به اینکه غیر شیعیان هم از زمان پیامبر اکرم (ص) و سایر ائمه معصومین (ع) اخبار مربوط به جانشینان امامان دوازده گانه را نقل کرده و شنیده بودند، طبیعی بود که جانشینی امامت باید از طریق امام رضا (ع) ادامه پیدا می کرد، اگر غیر از این رخ می داد باز هم خطر دیگری شیعیان آن روز را تهدید می کرد و این روایات ائمه و روایت پیامبر اکرم (ص) مبنی بر جانشینی امامان دوازده گانه نیز زیر سوال رفته و در میان مردم بی اساس جلوه می کرد، در واقع به دنیا آمدن امام جواد (ع) همه این خطرات را خنثی کرد. خطر دیگر در آن زمان امامت خود امام جواد (ع) بود، یعنی اگر ایشان به دنیا نمی آمدند همه تهمت های مخالفان مبنی بر واقعی نبودن امامت امام رضا (ع) محقق و تقویت می شد، چون می گفتند اگر ایشان امام بودند، حتما فرزندی داشتند تا بعد از خودشان مسیر امامت را ادامه دهد، چون غیر از این است، پس مورد قبول نیست؛ بنابراین به دنیا آمدن امام جواد (ع) هم تاییدی بر فرمایش امام رضا (ع) مبنی بر پر خیر و برکت بودن مولود امام جواد (ع) است و هم با تولد ایشان همه شبهات، سوالات و انحرافات فکری موجود در آن دوره خنثی و برطرف شد و پاسخ قانع کننده ای نیز به آنها داده شد.
امام جواد (ع) چگونه با فرقه های انحرافی مقابله می کردند؟
امام جواد (ع) با همه جریان های فکری و فرقه های انحرافی به یک شکل و به صورت صریح و مقابله علنی برخورد نمی کردند. حضرت سه نوع برخورد در برابر این فرقه های انحرافی داشتند. با یک گروه از طریق مناظره های علمی و پاسخ به شبهات برخورد می کردند، چون همه جریان های فکری لزوما سیاسی نبودند، برخی از اینها جریان های فکری بودند و با این جریان می بایست با سلاح فکر و اندیشه مقابله می کردند. یکی دیگر از ویژگی های درخشان حضرت مناظره، مباحثه و گفت و گوی ایشان با حکمای وقت و عالمان زمان خود بود که بعضی از آنها از لحاظ علمی و اجتماعی و برخی دیگر مانند یحیی بن اکثم به لحاظ فکر و اندیشه از سران آن زمان به شمار می آمدند. نکته ای که مهم است این که مناظره های حضرت فقط مربوط به سال آخر عمرشان نبود بلکه بعضی از آنها به همان سنین هفت هشت سالگی امامت ایشان مربوط می شد و بخشی از مناظره ها برای این برگزار می شد که بدانند آیا امام از صلاحیت علمی لازم برای امامت برخوردار هستند یا خیر. وجود چنین مسئله ای طبیعی بود، چون حضرت در سنین کودکی به امامت رسیده بودند در حالی که به همه سوالات به خوبی پاسخ دادند.
مقابله دیگری وجود داشت که اصلا بحث علمی نبود بلکه بحث انحراف فرقه های مختلف بود که قصد مقابله و نپذیرفتن امامت امامان شیعه از جمله خود امام جواد (ع) را داشتند در این موارد امام دو نوع مقابله داشتند یک نوع حضرت سعی می کردند در برابر این افراد با احتیاط مقابله کنند یا در بعضی مواقع که خطر شیعیان را تهدید میکرد تقیه میکردند. و نوع دیگر در مواردی که در حقیقت قصد این جریان های انحرافی به نوعی مبارزه با اساس اسلام، امامت امامان و شخص امام جواد (ع) بود که کیان شیعیان را با تزریق افکار و عقاید انحرافی نشانه رفته بودند در این موارد حضرت سعی کردند شیعیان را از مجالست و همنشینی با این گروه ها منع کنند و آنان را مورد طرد و لعن قرار می‌دادند و با آنها مقابله علنی می کردند.
جوانان امروز چگونه می توانند از سبک زندگی امام جواد (ع) برای حل مشکلات خود الگوبرداری کنند؟
با وجود اینکه امام جواد (ع) در خردسالی به امامت رسیدند ولی در طول امامت شان اثرات و ثمرات زیادی از خود به یادگار گذاشتند. یکی از محورهای مهم برای الگوگیری از امام جواد (ع) برای جوانان امروز جامعه ما استفاده بهینه و مطلوب از فرصت ها و عدم اتلاف وقت است. عدم استفاده از فرصت ها امروز به یکی از بیماری های قرن حاضر تبدیل شده است به ویژه از زمانی که شبکه های اجتماعی و فضای مجازی در جامعه به وجود آمده است؛ هرچند ما منکر مزایا و محسنات فضای مجازی در پیشرفت جهان و تعالی دینی و انسانی نیستیم ولی افراط در آن مسایل و مشکلاتی به دنبال داشته است و یکی از آفت های بزرگ امروز جامعه ما محسوب شده و خسارات جبران ناپذیری نیز به جا گذاشته است.
یکی دیگر از رموز موفقیت امام جواد (ع) توجه به عنایات خداوند، تعبد و داشتن تقوا در برابر پروردگار عالم بود. شاید برخی این گونه تصور کنند که ایشان امام بوده و طبیعی است که چنین ویژگی هایی داشته باشند این در حالی است که ما نباید عبادت حضرت را به حساب امامت ایشان بگذاریم بلکه باید علاقه و ارتباط معنوی امام با خداوند را مد نظر داشته باشیم، چون اگر بخواهیم چنین تصوری داشته باشیم، هیچ زمانی نمی توانیم در زندگی پیشرفتی داشته باشیم لذا ما نباید امام را تافته جدا بافته و غیر قابل دسترس بدانیم، چون در این صورت اصلا قابل الگوبرداری و تبعیت نخواهد بود و این تفکر اشتباه است. درست است در بحث عصمت و امامت حضرت نمی توانیم الگوبرداری کنیم ولی در سایر ویژگی های اخلاقی و رفتاری می توانیم الگوبرداری خوبی داشته باشیم.
نظر شما