رودخانه خرشتم مدفون زیر بار زباله ها

خبرگزاری شبستان_ رشت، مهری شیرمحمدی؛ مرد ماهیگیر، تور خود را داخل رودخانه شلمان رود می‌اندازد. با چکمه‌های بلندش از زیر پل آهنی روستای خرشتم، آهسته آهسته داخل آب راه می‌رود و هربار که تورش بالا می‌آید، ماهی کوچکی با تور بالا می‌آید. به گفته خودش رزق و روزی‌اش به همین آب بستگی دارد. کودکی لب رودخانه گل بازی می‌کند و با بطری پلاستیکی از رودخانه آب بر می‌دارد. موج تند آب و بطری که از دست کودک خارج شده و در آب شناور می‌شوود. مرد ماهیگیر، تورش را به آب انداخته و بطری را از آب می‌گیرد و به دست کودک می‌دهد. اما همزمان زیرپایش لاستیک دوچرخه‌ای همراه موج آب غوطه می‌خورد. ولی مرد ماهیگیر قصد ندارد تمام زباله‌هایی که در آب ریخته شده را جمع آوری کند و هدفش خوشحالی موقتی همان کودک بود.

نگاه گذرایی به کیسه‌های پلاستکی که بر شاخه‌ها و ریشه‌های درختان نزدیک رودخانه گیر کرده، کافی است تا بفهمیم روزانه چه مقدار زباله در رود و اطرافش رها می‌شود. آقای معصومی یا همان مرد ماهیگیر، از اهالی روستای خرشتم است. روستایی که به گفته او در گذشته «خُرم دشت» خوانده می‌شد و سال هایی که گرفتن شناسنامه اجباری شد، مامور سرشماری، نام قدیم روستا یعنی «خرشتُم» را به پسوند نام فامیل اضافه کرد و از همان زمان دوباره خرشتم باب شد.

معصومی مهمترین معضل روستا را دفن زباله می داند و یادآور می شود که با وجود تلاش دهیار منطقه، معضل باقی است و مسئولان شهرستان همکاری لازم را با دهیار ندارند.

وی با اشاره به زباله های ریخته شده در حاشیه رود می گوید: این زباله ها مال مردم خرشتم نیست از جاهای دیگر می آوردند و می ریزند. هرکس نخاله ساختمانی و هر ضایعات دیگری دارد، از بالای دره به سمت شیب رودخانه سرریز می کند. مردم و مسافران که این همه زباله ندارند! بالادست رود هم که بروید، باز همین زباله ها هست، روستاهای چماقستان، کولاک و حتی املش، باز همین مشکل جمع آوری و دفن زباله ها هست که متاسفانه در حاشیه رودخانه رها می شود. 

در ساحل رودخانه خرشتم، ۲ نفر مسافر دستکش به‌دست درحال جمع آوری زباله ها هستند. حجم زباله ها آنقدر زیاد است که اگر چندین روز هم یک نفس کار کنند، ساحل رود پاکسازی نمی شود. یکی از آنها می گوید: بیشترین حجم زباله ها کیسه های پلاستیکی، سفره های یکبار مصرف و ظروف یکبارمصرف است. می شد به‌جای آن از وسایل قابل شستشو استفاده کرد تا این اندازه زباله تولید نشود. می‌دانیم حجم زباله ها خیلی زیاد است، ولی اگر هرکس سهم خود را به طبیعت ایفا کند، این منظره زیبا تا این اندازه آلوده نمی شود.

زباله های جمع شده نزدیک ساحل رود در حال سوختن است. بوی تند پلاستیک در هوا پیچیده و اگرچه مشمئز کننده، ولی انگار چاره ای موقتی است. مگر نه اینکه شهرداری هم اگر زباله ها را جمع آوری کند، باز هم در جنگل های گیلان مدفون می شود!

از زغال های سوخته و به‌جامانده در ساحل رود می توان فهمید که مسافران و طبیعتگران زیادی در این مکان بوده اند. اما کمی جلوتر و در شیب تند جاده ای که به پل آهنی خرشتُم می رسد، انگار یک کامیون زباله و نخاله ته دره ریخته اند. زباله هایی که با بالاآمدن آب رودخانه در زمان بارندگی، شسته شده و دوباره به شهرها و روستاهای پایین دست شهرستان رودسر می رود.

داخل روستای خرشتم می روم. دهیاری روستا در مسیر جاده تابلوهایی نصب کرده که زباله های خود را در سطل زباله بریزید. یکی از بانوان روستا که خانه و مزرعه اش نزدیک به جاده است، می گوید: من یک سطل زباله بزرگ جلوی باغ و نزدیک جاده گذاشته بودم تا مسافران هم زباله خود را در سطل بریزند. ولی متاسفانه بارها شاهد بودم مسافران به خودشان زحمت پیاده شدن نمی دهند و از پنجره ماشین کیسه خود را به طرف سطل پرت می کنند. بیشتر اوقات کیسه زباله پاره شده و زباله ها در باغ سبزیجات من پخش می شد. یک بار هم یک شیشه نوشیدنی را طوری به طرف سطل پرتاب کردند که شیشه شکست و تمام شیشه خرده ها سر جاده پخش شد. این شد که من هم سطل زباله کنار جاده را برداشتم.

دهیار خرشتم و حسین آباد خرشتم، در گفتگو با خبرنگار شبستان، درد و دل زیادی دارد. از اینکه بارها با هزینه دهیاری و حتی شخصی زباله های منطقه را جمع آوری و دفن کرده است، اما مسئولان محیط زیست شهرستان و اداره بهداشت منطقه از وی شکایت کرده اند.

«لیلا جمالی» با گیلکی درد و دل هایش را به تفصیل مطرح می کند. از اینکه در این زمینه حتی جریمه نقدی شده و ۲۰ روزی هم به زندان رفته است. او که ۲ دوره دهیار منطقه بوده، می گوید: تا سال ۱۳۹۸، جمع آوری، حمل و دفن زباله ها در گودال های بزرگ و پوشاندن زباله ها با ماسه و... باپیگیری های بنده و با هزینه دهیاری و بعضا هزینه شخصی انجام می شد و بابت جمع آوری زباله های خرشتم و حسین آباد از اهالی پولی دریافت نمی کردم. اما با شکایت اداره محیط زیست املش پیرامون مکان دفن زباله ها، بنده به ۲۰ روز زندان و جریمه نقدی محکوم شدم و شبکه بهداشت املش از بنده تعهد گرفت دیگر در زمینه جمع آوری زباله دخالتی نکنم. مدتی با قراردادی که یک شرکت با شورای محله داشت، زباله ها جمع آوری می شد. اما باز هم مشکل زباله منطقه به قوت خود باقی است.

جمالی مهمترین راهکار در حل معضل زباله را همکاری مردم و مسافران در تولید کم زباله و جداسازی زباله های خشک و تر عنوان می کند و می افزاید: اگر مردم زباله های تر خود را جدا و در باغ خود دفن کنند، تبدیل به کودآلی می شود. زباله های خشک را هم با جداسازی می توان بازیافت کرد. مردم باید تلاش کنند از کیسه های پلاستیکی و ظروف یکبار مصرف کمتر استفاده کنند.

دهیار خرشتم حرف های دیگری هم دارد و تاکید می کند: زباله های رها شده در حاشیه و بستر رودخانه مال اهالی خرشتم نیست.

وی می گوید: بعد از پل آهنی، محدوده خرشتم نیست. متاسفانه شبانه از جاهای دیگر زباله را آورده و در آن مکان تخلیه می کنند. یک سال پیش شبانه ۲ هزار تن مرغ فاسد شده را با کامیون زیر پل تخلیه کردند و کل منطقه بسیار بدبو شده بود. بنده به عنوان دهیار با هزینه خود مرغ های فاسد شده را با آهک معدوم کردم. دهیار که نمی تواند دوربین زیر پل نصب کند تا ببیند چه کسانی زباله می ریزند.

جمالی با اینکه از این وضعیت بسیار ناراحت است، اما تاکید دارد؛ حل معضل زباله های شهرستان املش، عزم جدی مسئولان فرادست را می طلبد و نمی توان راهکار زودگذر ارایه داد.

وی از رسانه ها می خواهد بیشتر به معضل زباله های شهرستان املش بپردازند شاید فکر اساسی در این باره صورت گیرد.

براساس آمار سال ۱۳۹۸، روزانه ۲ هزار تن زباله در گیلان تولید می شود و با ورود مسافر و گردشگران بر حجم زباله ها افزوده می شود. در این میان ۲۲ مرکز دفن زباله در شهرستان های مختلف گیلان وجود دارد که کمتر به صورت بهداشتی دفن می شود. محمد صفری، نماینده مردم رودسر و املش نیز مهمترین معضل استان های شمالی را معضل زباله می داند. و می گوید: برای حل اصولی زباله ها نیازمند ایده ای راهبردی هستیم و« در همین راستا برای حل این معضل ۴۰۰ میلیارد تومان اعتبار به استان گیلان تخصیص یافته است.» (خبرگزاری مهر، ۲۹اسفند۹۹)