طلاب برای احیاء کارکردهای مسجد وارد میدان عمل شوند/ مردم دغدغه‌مند نماز جماعت باشند

خبرگزاری شبستان، گروه مسجد و کانون های مساجد، آیت الله «محمدمهدی شب زنده‌دار» از فقهای شورای نگهبان در دیدار حجت الاسلام والمسلمین «سیدناصر میرمحمدیان»، مدیرعامل بنیاد هدایت، با اشاره به فعالیت‌های مختلفی که در مساجد می‌تواند صورت بگیرد و کارکرد مسجد را ارتقاء بخشد، اظهار داشت: مسئله اصلی مسجد، جاذبه معنوی آن برای ارتباط عبد با خدای متعال است. مسجد جایی است که مردم در آن باید لذت انس با خدای متعال را بچشند.

وی تأکید کرد: این رکن اصلی مسجد نباید ضعیف شود. در روایات داریم که مسجد برای مؤمن مثل آب برای ماهی است؛ وقتی ماهی خارج از آب باشد، حیاتش از بین می‌رود و هنگامی که در آب قرار می‌گیرد آرامش می‌یابد.

عضو شورای عالی حوزه علمیه تصریح کرد: مسجد جایی است که وقتی عبد وارد آن می‌شود آرامش روحی پیدا می‌کند چراکه اینجا خانه خدا، محبوب، رب و پروردگار او است. بنده می‌خواهد در این فضا با پروردگار خویش مناجات کند و سخن بگوید. حتماً باید روی این بُعد مسجد بسیار کار شود تا مردم به دلیل ارتباط با خدا، عاشق مسجد باشند نه به خاطر رفع حوائج.

ارتباط با خدا؛ نیازی ضروری و بی‌بدیل

آیت الله شب زنده دار ارتباط با خدا را یکی از نیازهای مهم بشر عنوان کرد و گفت: جنس این نیاز شباهتی با نیازهای دیگر ما ندارد و مانند کارهای دیگری نیست که برای گره‌گشایی از آنها تلاش می‌کنیم.

عضو شورای نگهبان با بیان اینکه اسلام بر روی مسئله مسجد سرمایه گذاری خاصی انجام داده است، اظهار داشت: از این‌رو، نماز در خانه با نماز در مسجد و جماعت در خانه با جماعت در مسجد بسیار متفاوت است. نماز جماعتی که در خارج از مسجد برگزار می‌شود در ثواب و ارتقای معنوی انسان، با نماز جماعت در مسجد قابل قیاس نیست.

وی در ذکر خاطرات کودکی خود درباره مسجد گفت: اقوام ما در جهرم بسیار مقید بودند که برای هر سه وعده نماز، به مسجد بروند؛ حتی گاهی که بچه‌ها می‌خواستند نماز را به فرادا بخوانند، بزرگترها توصیه می‌کردند که نماز فرادا را هم در مسجد بخوانند. چنین فرهنگی در خانواده‌ها حاکم بود.

مردم باید برای اقامه جماعت در مسجد، دغدغه داشته باشند

عضو شورای عالی حوزه علمیه بیان داشت: ترویج این فرهنگ بسیار مهم است که مردم اگر برای نماز در مسجد حضور نیافتند خود را متضرر ببینند و به جای آوردن نماز در غیر مسجد تنها در موارد ضروری صورت بگیرد. مردم باید دغدغه داشته باشند که نمازشان را در مسجد بخوانند.

آیت الله شب زنده دار با اشاره به آیه 18 سوره توبه، گفت: قرآن می‌فرماید: «إِنَّمَا يَعْمُرُ مَسَاجِدَ اللَّهِ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ» از این عبارت مشخص می‌شود که علاقه به مسجد و ساختن آن، از ایمان و پیوند دل با خدای متعال نشأت می‌گیرد.

عضو شورای نگهبان افزود: باید روی این بُعد مسجد تأکید و تشویق بشود؛ به مردم و به ویژه طلبه‌ها هشدار بدهیم که نماز را در مسجد به پا دارند. این خیلی بد است که در یک محله‌ای مسجد و امامی وجود دارد اما طلبه‌ای که در آن منطقه سکونت دارد در مسجد حاضر نمی‌شود. وقتی اذان می‌گوید همه طلبه‌ها باید سمت مسجد بروند نه اینکه ببینیم مثلاً در صف نانوایی ایستاده اند.

طلاب و نهادهای مروج نماز بیش از همه اهتمام به حضور در مسجد داشته باشند

وی خاطرنشان کرد: مردم وقتی ببینند که طلاب به حضور در مساجد مقید هستند، آنها هم تقید پیدا می‌کنند. یکی از عواملی که مردم به برخی مسائل اهمیت نمی‌دهند این است که مدعیان آن راه، نسبت به اموری که خود می‌گویند بی‌تفاوت هستند و در نظر خودشان اهمیت چندانی ندارد. طلاب، فضلا و علما توجه داشته باشند که حضور آنها در مساجد برای مردم مشوق است و عدم حضورشان نتیجه عکس می‌دهد.

عضو شورای عالی حوزه علمیه گفت: افرادی که نهادها و سازمان‌های مرتبط با مسئله نماز و مسجد کار می‌کنند نیز باید این به این مهم توجه داشته باشند. وقتی مردم به این مراکز مراجعه می‌کنند باید به چشم بینند که هنگام نماز همه کارکنان به سمت مسجد می‌روند، نه اینکه نماز را در مجموعه خودشان به جماعت اقامه کنند.

آیت الله شب زنده دار نقش امام را مهم‌ترین نقش در مسجد دانست و تاکید کرد: خواندن نماز پشت سر این امام نماد صلاح و سداد است. وقتی مردم حاضرند پشت سر کسی نماز بخوانند، یعنی او را به عنوان فردی باتقوا و خدا ترس می‌شناسند. امام جماعت باید فردی باشد که مردم قلباً او را خدا ترس بدانند نه اینکه تصور کنند این هم یک شغل، حرفه و منبع درآمدی برای امام جماعت است.

عضو شورای نگهبان با اشاره به علت حضور پرشور مردم در نماز جماعت مرحوم آیت الله العظمی بهجت(ره)، گفت: در نماز جماعت آیت الله العظمی بهجت دلداگی عجیبی وجود داشت زیرا مردم حس می‌کردند که با این حضور عبادت خودشان هم وزن بالاتری پیدا می‌کند و ارتقاء می‌یابد.

وی نگاه شغلی داشتن به مسئله امامت را بسیار مضر خواند و بیان داشت: سلف ما شاگردان خود را به گونه‌ای تربیت می‌کردند که مردم از رفتار آنها حس نکنند که برای اقامه جماعت و منبر رفتن نگاه درآمدی دارند. اگر این نگاه به وجود آید دیگر آن آثار معنوی را نخواهد داشت و مردم در تعامل با چنین امامی مهذب نمی‌شوند.

آسیب شناسی تأسیس نهادهای تبلیغی

عضو شورای عالی حوزه علمیه خاطرنشان کرد: پیش از انقلاب مردم خودشان متکفل تأمین مالی امام بودند اما پس از انقلاب با رونق بیشتر نهادهایی مانند دفتر تبلیغات، تصور این است که مبلغان متکفل‌هایی پیدا کرده اند که هم تأمین مالی می‌کنند و هم جا و مکان به آنها می‌دهند. در گذشته مردم به صورت خودجوش از اقصی نقاط کشور و از روستاها می‌آمدند قم و با التماس و احترام روحانی را برای مراسم خود دعوت می‌کردند.

آیت الله شب زنده دار با تأکید بر اینکه برنامه‌هایی که برای تعالی شبکه امامت در نظر گرفته شده باید بسیار ظریف و با نگاه همه جانبه اجرا شود، گفت: باید مراقب باشیم برنامه‌های ما آثار منفی نداشته باشد. در گذشته مردم برای توسعه و گسترش فرهنگ دینی خودشان دست به کار می‌شدند اما به محض اینکه یک ردیف بودجه دولتی معین شد دست کشیدند، هرچند که در بسیاری از موارد، بودجه تخصیص یافته کفاف کارهای آن مجموعه را نمی‌دهد.

عضو شورای نگهبان ادامه داد: در عرصه تبلیغ نیز متولیان امر باید به گونه‌ای کار را پیش ببرند که مردم با خود نگویند که اینها از سوی فلان نهاد و سازمان، شناسایی و اعزام می‌شوند بنابراین دیگر لازم نیست ما کاری انجام دهیم. نباید کاری کنیم که ارتباط مردم با روحانیون قطع شود و طلاب مهجور شوند.

نفوذ کلام روحانیت در گروی ارتباط با مردم است

وی به آثار پر برکت ارتباط روحانیت با مردم پرداخت و گفت: وقتی مردم خودشان با یک روحانی ارتباط برقرار می‌کنند طبیعتاً آن طلبه نفوذ کلام پیدا می‌کند. یکی از مسائلی که در پیروزی انقلاب اسلامی نقش داشت این بود که روحانیت در جاهای مختللف نفوذ داشتند؛ مردم با یک اشاره روحانی محله خود، مغازه‌ها را می‌بستند و برای تظاهرات به خیابان می‌آمدند.

عضو شورای عالی حوزه علمیه اظهار داشت: در روایات داریم که چند چیز هست که روز قیامت از مردم گلایه می‌کنند. یکی قرآنی است که خوانده نمی‌شود، دیگری عالمی که به او مراجعه نمی‌شود و شاید مسجدی که در آن نماز خوانده نمی‌شود.

آیت الله شب زنده دار اهدافی که تعالی شبکه امامت در نظر گرفته شده است را بسیار درست دانست و تصریح کرد: البته در مقام پیاده سازی برنامه‌ها باید به این نکات دقت داشت و در رأس همه این امور نیت پاک و خالص است«مَآ كَانَ لِلّهِ یَنْمُوُ».

موفقیت‌های امروز را مرهون اخلاص مردم و رهبری هستیم

عضو شورای نگهبان با اشاره به اخلاص فوق العاده رهبر معظم انقلاب، گفت: بارها از رهبر معظم انقلاب شنیدم که فرمودند در جریان مسجد ابوذر یقین پیدا کردم که رفتنی هستم و حس کردم که چیزی برای عرضه به درگاه خداوند ندارم؛ در آن حال تصمیم گرفتم که هیچ کاری نکنم مگر برای رضای خداوند.

وی افزود: پذیرش مناصب ریاست جمهوری و رهبری از سوی ایشان نیز از همین باب بود. اگر امروز علی‌رغم همه مشکلات و دسیسه‌های این موفقیت‌ها را می‌بینیم به دلیل همین نیات پاک رهبر و بسیاری از مردم است.

عضو شورای عالی حوزه علمیه آثار معنوی نماز جمعه را مورد توجه قرار داد و بیان داشت: حالتی که در نماز جمعه برای مردم پیدا می‌شود، آنها را واکسینه می‌کند و معنویت را در آنها افزایش می‌دهد. مضامین سوره‌های منافقین و جمعه‌ که در این نماز خوانده می‌شود تأثیر مستقیمی دارد بر تعمیق عقاید و علاقه مندی به معنویت و ارتباط با خدا؛ بنابراین نباید به بهانه استفاده از وقت، سوره‌های کوچک خوانده شود و نماز را کوتاه کرد بلکه اگر لازم است باید در بخش خطبه‌ها، صرفه جویی در وقت کرد.

آیت الله شب زنده دار یادآور شد: نماز جمعه‌های شهید مدنی آن قدر پرجاذبه بود که از استان‌های هم‌جوار نیز جوان‌ها برای اقامه نماز به همدان می‌رفتند. امام(ره) فرموده بودند: اگر در هر استانی یک نفر مثل شهید مدنی داشتیم، کفایت می‌کرد. شهید مدنی وقتی منبر می‌رفت مطالبی را می‌گفت که شاید از دیگران زیاد شنیده بودیم اما از زبان او که مطرح می‌شد به دل‌ها می‌نشست چراکه خود عامل و متخلق به اخلاق حسنه بود.

عضو شورای نگهبان به نقل خاطره‌ای از مرحوم آیت الله مصباح یزدی این زمینه پرداخت و گفت: آن مرحوم مقید بود که سه وعده نماز خود را به جماعت و پشت سر مرحوم آیت الله بهجت می‌خوانند. یک روز بنده از ایشان درباره یکی از امور معنوی سؤالی پرسیدم و ایشان پاسخی دادند و بعد فرمودند همین سؤال را از آقای بهجت هم بپرسید، ممکن است همین پاسخی که من دادم را بگویند اما اثری که کلام او دارد چیز دیگری است.