به گزارش خبرنگار گروه قرآن و معارف خبرگزاری شبستان، عبدالعظیم حسنی (۱۷۳-۲۵۲ ق) مشهور به شاه عبدالعظیم و سیدالکریم از عالمان سادات حسنی و از راویان حدیث است، نسب او با چهار واسطه به امام حسن(ع) می‌رسد.حضرت عبدالعظیم حسنی(ع)، امام رضا(ع) و امام جواد(ع) را درک کرده و نقل است که ایمان خویش را بر امام هادی(ع) عرضه داشته است. حرم حضرت عبدالعظیم(ع) واقع در شهر ری، زیارتگاه شیعیان است. در برخی روایات ثواب زیارت قبر او برابر با ثواب زیارت قبر امام حسین(ع) دانسته شده است. به مناسبت ۱۵ شوال سالروز وفات حضرت عبدالعظیم(ع) گفت و گویی با حجت الاسلام«مهدی اصلانی»،کارشناس دینی و از اساتید حوزه ترتیب دادیم که مشروح آن را در ادامه می خوانید:
جایگاه علمی و معنوی حضرت عبدالعظیم(ع) چه بوده است؟ چرا به ایشان لقب «محدث العلیم» داده اند؟
ابعاد شخصیتی و سیره اخلاقی حضرت عبدالعظیم الحسنی(ع) از چند جهت مورد بررسی و مطالعه است. یکی از ابعاد شخصیتی ایشان فضل فوق العاده و تلمذ آن حضرت در بین امامان زمان خودشان بوده است که از محضر امامان معصوم(ع) نهایت استفاده را می بردند و در بعد حکمت،علم وعمل و تقوا نیز توانسته بودند، به مدارج علمی بالایی دست یابند، به گونه ای که در مورد ایشان امام هادی(ع) تعبیر«انت ولينا حقا»،« تو دوست حقیقی ما هستی» را به کار بردند. چنین تعبیر و مدحی از سوی پیامبر(ص) هم در مورد سلمان فارسی نیز به کار رفته بود که حضرت فرموده بودند که«سلمان منا اهل‌البیت» و می توان گفت که حضرت عبدالعظیم الحسنی(ع) جایگاهی همانند سلمان فارسی در میان ائمه اطهار(ع) دارند.
یکی از جایگاههای علمی سیدالکریم(ع) این بود که امامانی که ایشان محضرشان را درک کرده بودند، در مواجه با سوالاتی که مردم از آنها داشتند، آنها را به حضرت عبدالعظیم(ع) حواله می کردند و بسیاری از عرفا و علما از محضر ایشان استفاده کرده بودند.
حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) در زمان خود، مجتهد توانمندی بوده که بر اساس اصول و قواعدی که از ائمه(ع) در اختیار داشته، دیدگاه‌های اسلام ناب در زمینه‌های اعتقادی و عملی استخراج می نمودند و به پرسش‌های مردم پاسخ مناسب می دادند و یک از محدثان و راویان احادیث اهل بیت (ع) و از علمای بزرگ بودند که بعد از معصومین (ع) توان پاسخگویی به مسائل علمی که مورد تایید امامان معصوم (ع) باشد را داشته اند. به همین جهت به ایشان محدث العلیم نیز گفته می شد.
ارتباط حضرت عبدالعظیم(ع) با ائمه اطهار(ع) در الگوبرداری و تکمیل شخصیت آن حضرت چقدر تاثیرگذار بوده است؟
حضرت سیدالکریم(ع) در طول عمرمبارکشان چهار امام معصوم(ع) امام جواد(ع)، امام هادی(ع) و امام عسکری(ع) درک کردند،دوران امامت این ائمه شرایط سخت و اوج حصر وخفقان این امامان بوده است و فرقه های متعددی ظهوریافته بود، به طوری که بسیاری از فرقه های انحرافی آن زمان از حکومت طاغوتی بنی عباس مواجب دریافت می کردند، تا دستگاهی برای خودشان در مقابل مکتب اهل بیت(ع) ایجاد کنند. در چنین مواقعی که حکومت باطل فوق العاده قدرتمند عمل می کرد، موجب شده بود که جریان حق رو به افول رود و ضعیف شود،بنابراین وجود انسان هایی که همانند قطب نما بتوانند گرد و غبار و فضای مه آلود باطل را پاک کند و حق را به مردم نشان دهند، ضرورت داشته است.
در چنین فضایی وجود حضرت عبدالعظیم(ع) با بهره گیری از انوار ائمه(ع) به عنوان قطب نما و چراغ راهنما توانست حق و باطل را به مردم نشان دهد و ایشان بنا به دستور امام هادی(ع) در شرایط اوج خفقان آن دوران به ایران مهاجرت و در منطقه ری سکونت و ری را تبدیل به یکی از کانون های قدرتمند تشیع نمود.از طرفی ایشان در طول حیاتشان از تفرقه افکنی دشمنان بین خود که از سادات حسنی بودند با دیگر ائمه معصومین(ع) جلوگیری کردند، چرا که در دوران حکومت بنی عباس و بنی امیه ایجاد اختلاف بین دو سادات حسنی و حسینی عیان بوده است.
علت هجرت ایشان به ری چه بوده است؟
یکی از دلایل گسترش مکتب تشیع درایران بویژه منطقه ری به دلیل هجرت سیدالکریم(ع) به این منطقه بوده است. در حال حاضرکه تهران به عنوان ام القری کشورهای اسلامی یاد می شود و جریان اصیل اسلامی از این منطقه به همه دنیا نشر می یابد، به دلیل برکت وجود حضرت سیدالکریم(ع) در این منطقه بوده است.
اساسا باید ایشان را جزو امامزاده های انقلابی معرفی کرد که در اعتلای فرهنگ شیعه در این منطقه نقش اثرگذاری داشته است و یکی از دلایلی که موجب شده که ایران به عنوان مهد تشیع و معتقد به اهل بیت(ع) مطرح شود به دلیل هجرت ایشان به ری بوده است زیرا که برخی از امامزادگان ما بنا به دلایلی با نظام طاغوتی درگیری نداشتند، اما برخی از امامزادگان همچون حضرت عبدالعظیم الحسنی(ع) با بصیرت، زمان شناس، شجاع بودند و همانند چراغ راهنمایی با خلافت های طاغوتی به مبارزه برخواستند. وجود پر برکت و نقش تحول آفرین ایشان در طول حیاتشان در منطقه ری موجب شد که حتی پس از رحلت ایشان منطقه ری و آستان مقدس و منور ایشان کانون توجه علما و بزرگان دینی شود، به طوری که با نگاه به انقلاب مشروطه می بینیم که در قیام مشروطه وجود حرم حضرت عبدالعظیم(ع) به عنوان یکی از کانون های مهم مطرح می شود و این آستان مقدس و منور در تاریخ معاصر مهد انقلاب و جنبش مردم ایران و محل بیوته علما و مرکز تحولات تاریخی به شمار می رفته است، به گونه ای که مرحوم شیخ فضل الله نوری 90 روز در حرم آن حضرت مستقر بودند و امام خمینی(ره) پس ازبازگشت از پاریس به ایران به زیارت این امامزاده واجب التعظیم(ع) مشرف شدند و یا نقل شده است که حضرت آیت الله بهجت(ره) به زیارت حضرت سیدالکریم(ع) اهتمام ویژه ای داشت و آیت الله مرعشی نجفی(ره) مشکلات سختشان را با توسل به ایشان برطرف می کنند
در روایتی زیارت حضرت عبدالعظیم(ع) برابر با زیارت امام حسین (ع)، علت آن چه بوده است؟
حضرت عبدالعظیم(ع) از جمله محدثین و علمای برجسته شیعه است که به دلیل مجاهدتهای علمی و تلاش برای رساندن معارف اهل بیت(ع) به شیعیان مورد توجه و تأیید ائمه معصوم قرار گرفتند و به جهت عزت و مقام والایی که در نزد ائمه(ع) برخوردار بودند، در روایتی از امام هادی (ع) آمده است:
«حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ أَحْمَدَ قَالَ حَدَّثَنَا حَمْزَهُ بْنُ الْقَاسِمِ الْعَلَوِیُّ ره قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى الْعَطَّارُ عَمَّنْ دَخَلَ عَلَى أَبِی الْحَسَنِ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ الْهَادِی مِنْ أَهْلِ الرَّیِّ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَى أَبِی الْحَسَنِ الْعَسْکَرِیِّ (ع) فَقَالَ أَیْنَ کُنْتَ قُلْتُ زُرْتُ الْحُسَیْنَ ع قَالَ أَمَا إِنَّکَ لَوْ زُرْتَ قَبْرَ عَبْدِ الْعَظِیمِ عِنْدَکُمْ لَکُنْتَ کَمَنْ زَارَ الْحُسَیْنَ بْنَ عَلِیٍّ (ع)،«اگر به زیارت حضرت عبدالعظیم(ع) مشرف شوید، مانند کسی هستند که به زیارت کربلا رفته اید». این خود فضیلتی بزرگ و حاکی از جایگاه بلند عبدالعظیم (ع) در نزد اهل بیت (ع) و عظمت معنوی ایشان است.
کرامات بسیاری از حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) نقل شده است، بخشی از کرامات و توسلات که به ایشان صورت می گرفته است را بفرمایید؟
نقل شده است که رجبعلی خیاط در هنگام بروز مشکلات به حضرت عبدالعظیم(ع) متوسل می شدند و وقتی که از حضرت عبدالعظیم(ع) پرسیده می شود که شما چه کاری کرده اید که به این درجه و جایگاه معنوی دست یافته اید، می فرمایند که با زحمت فراوان قرآن می نوشتم( به دلیل خط خوب ایشان) و می فرمایند که در خدمت قرآن بوده ام و مردم ری او را به عنوان مردی از بزرگان دین که حلال مشکلات و مسائل دینی بود می شناخته اند و به همین جهت به ایشان لقب سیدالکریم(ع) نیز داده شده است.
نظر شما