سیاه و کثیف به رنگ «سیاه اسطلخ»/ مزارعی که با آب آلوده آبیاری می شود

خبرگزاری شبستان_ رشت، مهری شیرمحمدی؛  زیاد دور نیست گویی جزو مرکز استان است. اما تابلوی دهیاری نشان می‌دهد «سیاه اسطلخ» جزو شهر رشت نیست. تابلوی این روستای محروم در میانه بلوار شهدای گمنام می‌گذرد. روبروی مسجد بزرگ سیاه اسلطخ با رودخانه‌ای که از مقابل مسجد عبور کرده و وارد روستا می‌شود.

وقتی وارد این محله می‌شوید، محرومیت از سر و رویش پیداست. اما نه فقط از خانه‌های کوچکی که بدون پروانه ساخته شده است. گرمای بی‌تاب کننده مرداد از یک طرف، بوی تعفن از رودخانه گوهررود بالا می‌زند. این رودخانه که از لاکان سرچشمه می‌گیرد، با عبور از شهر رشت و حوالی بیمارستان رازی، به محله چمارسرا رسیده و در پیچ و تاب خود از محله سیاه اسطلخ می‌گذرد تا به تالاب انزلی بریزد.

نزدیک رودخانه می‌روم، آب از شدت آلودگی به سیاهی می‌زند. آلودگی پسآب‌های صنعتی و خانگی که در طول مسیر به رودخانه می‌ریزد، سوغاتی می‌شود برای این روستای محروم که گویی جزئی از رشت است.

در میانه محله پیرمردی بیلش را پشت موتور گذاشته و آماده می‌شود که به مزرعه‌اش برود. از او می‌پرسم آب بند سیاه اسلطخ کجاست؟ مسیر جاده را اشاره می‌کند و می‌گوید: به پل آهنی که رسیدی از سمت راست پل ادامه بدهی، آب بند را می‌بینی. آب بندی که به گفته اهالی سیاه اسطلخ توسط مردم ایجاد شده تا آبش را به مصرف کشاورزی برسانند.

نزدیک آب‌بندی می‌روم که سد چوبی‌اش را ۲ سال پیش شهرداری رشت خراب کرد. اما آثار آن هنوز پیداست با چوب‌های بلندی که نزدیک دریچه‌ای است که هنوز وطیفه‌اش تقسیم آب گوهررود برای کشاورزان است و به سمت مزارع پایین دست می‌رود. سیاهی و کف در آب موج می‌زند. آبی که گفته می‌شود، علاوه بر پس‌آب فاضلاب شهرک صنعتی، آلودگی‌های بیمارستان رازی را هم به همراه دارد. بیمارستانی که از ۲سال پیش، مرکز بستری و پذیریش بیماران کرونایی است.

رودخانه‌های رشت همچون قربانی مظلومی است که هرکس سهم خود را از آن می‌برد. به‌جز سرریز فاضلاب‌های خانگی با اگوهای بزرگ در طول مسیر، هرکس که می‌خواهد بر کرسی شورای شهر رشت یا مجلس دست یابد، از پاکسازی این رودخانه‌ها مایه می‌گذارد. اما در تمام این سال‌ها، تنها اقدام کوتاه مدت برای رودخانه‌ها، لایروبی فصلی در برخی از نقاط و دیوار چینی در بخش‌هایی که شسته شدن دیوارها موجب خطر می‌شود. لایروبی رودخانه‌ها هر سال در فصل تابستان با ماشین آلات سازمان عمران شهرداری رشت صورت می‌گیرد. البته در سال جاری تاکنون اقدامی نشده است.

رئیس سازمان عمران و بازآفرینی فضاهای شهری شهرداری رشت، ماه گذشته در دیداری که با رئیس اسبق کمیسیون عمران شورای شهر داشت، تاکید کرد: لایروبی با بیل زنجیری این سازمان، راهکار اصولی نیست و شهرداری نیازمند بیل مکانیکی دسته بلندی است که بتواند تمام نقاط و به‌ویژه نزدیک به پل‌ها را تمیز کند.

هرچند به گفته میثم حرفت خواه، آب رودخانه‌ها به‌قدری آلوده و اسیدی است که با هربار لایروبی، زنجیرهای کف بیل دچار خوردگی شدید می‌شود و سازمان ناچار است برای تعمیر آن هزینه مضاعفی کند. اما همین بیل مکانیکی روزانه در مرکز دپوی زباله شهرستان رشت در جنگل‌های سراوان نیز مشغول کار است. روزانه چندین تن زباله به سایت سراوان می‌رود و برای پوشش این زباله‌ها کامیون‌های سازمان عمران، شن و ماسه را از بستر سپیدرود واقع در جاده امامزاده هاشم بارگیری و به سمت سراوان می‌برند و بیل مکانیکی نیز با فشرده سازی مشغول خاکریزی و پوشاندن این زباله‌ها با ماسه است.

افزایش حجم زباله‌ها بهخاطر استفاده از ماسک و دیگر مواد بهداشتی بخاطر شیوع کرونا از یک سو و ضرورت پوشش بیشتر زباله‌ها، در این ۲سال موجب شده برداشت شن و ماسه هم افزایش یابد. دهیار گلسرک، روستایی که سایت سراوان نزدیک به آن است، از شکایت اهالی می‌گوید. از اینکه مشکل زباله‌ها رفع نشده و اهالی روستا با آلودگی‌های آن و بیماری‌های پوستی ناشی از سرریز شیرابه زباله‌ها دست و پنجه نرم می‌کنند.

سجاد صولتی می‌گوید: شیرابه زباله‌های سراوان همچون جوی در جنگل براه می‌افتد و وارد رودخانه‌های رشت می‌شود. شیرابه‌هایی که در طی مسیر خود در نهایت به آب‌بندان‌هایی همچون آب بند سیاه اسطلخ می‌رسد که در مزارع کشاورزی مصرف می‌شود.

اهالی سیاه اسطلخ اگرچه دوست ندارند با این آب آلوده زمین‌های خود را آبیاری کنند، ولی وقتی آب تصفیه نشده به مزارعشان نمی‌رسد، بی‌شک چاره‌ای در این بحران کم آبی ندارند.