بخشندگی، حلم و عبودیت بارزترین ویژگی اخلاقی امام حسن (ع) است

خبرگزاری شبستان- مشهد- مرضیه وحدت؛ خاندان پیامبر (ص) به گونه ای تربیت شده بودند که اگر کسی کوچکترین خدمتی به ایشان می‌کرد، به بهترین شکل آن را جبران می‌کردند. امام حسن مجتبی (ع) که به کریم اهل بیت (ع) مشهور هستند ، دو یا سه به بار بر اساس روایت هایی که وجود دارد نیمی از مال خود را در راه خدا بخشیدند و شخصیت معنوی امام حسن (ع) به قدری برجسته بود که علاوه بر علاقه‌مندان اهل بیت (ع) دشمنان نیز به آن اعتراف کردند. به مناسبت شهادت امام حسن مجتبی (ع) که به روایتی هفتم ماه صفر می باشد گفتگویی با حجت الاسلام « حسین کندری» داشته ایم که در ادامه تقدیم خوانندگان می شود: 

جایگاه امام حسن مجتبی (ع) در نزد حضرت رسول چگونه بود؟

در مورد جایگاه امام حسن مجتبی (ع) مرحوم شیخ عباس قمی در منتهی الآمال به نکات ارزنده ای اشاره کرده است ، ایشان از صاحب کتاب «کشف الغمة فی معرفة الائمة» و از کتاب «حلیة الاولیاء و طبقات الاصفیاء»روایت کرده که روزی پیامبر (ص) امام حسن مجتبی (ع) را بر دوش خود سوار داشتند و فرمودند: "هر کس من را دوست بدارد باید فرزندم حسن (ع) را دوست بدارد". این سخن پیامبر نشان از جایگاه امام حسن (ع) در نزد پیامبر دارد. 

احادیث زیادی در باب محبت پیامبر نسبت به حسنین روایت شده است و در این روایات پیامبر مردم را امر به دوستی با ایشان کرده است. در روایتی نیز حضرت فرمود: "حسن و حسین سرور جوانان اهل بهشت هستند و دو ریحانه و دو گل بوستان من هستند".  در کتب شیعه و سنی روایات زیادی از پیامبر گرامی اسلام  در مورد امام حسن مجتبی (ع) نقل شده است که به همین مقدار اکتفا می کنم.

در مورد شخصیت اخلاقی و رفتاری امام حسن مجتبی (ع) توضیح بفرمایید؟

روایات متعددی در مناقب ابن شهرآشوب و روضة الواعظین و بصیرة المتعظیندر مورد شخصیت امام مجتبی (ع) بیان شده است از جمله اینکه هر گاه امام حسن (ع) وضو می گرفتند ، تمام بدنشان می لرزید و رنگ مبارکشان زرد می شد ، وقتی علت را از حضرت پرسیدند فرمود: «سزاوار است کسی که می خواهد نزد پروردگار خود به بندگی بابستد رنگش زرد شود و رعشه در مفاصل او بیفتد».

همچنین وقتی امام حسن (ع) وارد مسجد می شد، سر به آسمان بلند می کرد و می فرمود: "ای خدای مهربان، میهمان تو درب خانه توست و ای نیکوکار،بنده تبهکار به نزد تو آمده است، از کارهای زشت و ناستوده من به نیکی های خودت، ای کریم، درگذر". همه اینها برای ما که خود را شیعه امیرالمومنین و ائمه می دانیم، درسهایی دارد و ما باید در مساجد با این حال وارد شویم که گویا به  میهمانی خدا می رویم و وقتی فردی به میهمانی می رود توقع دارد صاحبخانه او را اکرام کند و صاحبخانه ای بهتر از خداوند کریم کجا می توان پیدا کرد . 

همچنین ابن شهرآشوب از دیگر ویژگی های شخصیتی حضرت را با ذکر روایتی از امام صادق (ع) بیان می کند که فرمودند: امام حسن 25 مرتبه به حج رفتند ، و طبق یک روایت دو مرتبه و در روایتی دیگر سه مرتبه مال خود را با خداوند تقسیم کرده است و نصف اموال خود را به فقرا بخشیده اند.

از دیگر ویژگی های حضرت حلم ایشان است که در روایت معروفی آمده است روزی مرد سواری از اهل شام در ملاقات با امام حسن (ع)، حضرت را لعن و نفرین و ناسزا کرد و حضرت بعد از تمام شدن لعن و نفرین های آن مرد شامی سلام داد و فرمود:" ای شیخ گمان می کنم غریب هستی اگر از ما طلب رضایت کنی ما رضایت می دهیم و خشنود می شویم و اگر چیزی از ما بخواهی به تو می بخشیم و اگر از ما طلب هدایت و ارشاد کنی ارشاد می کنیم و اگر می خواهی ما باری از بارهای تو برداریم آن را انجام می دهیم و اگر گرسنه هستی سیرت می کنیم و اگر برهنه هستی تو را می پوشانیم و اگر محتاج هستی  بی نیازت می کنیم و اگر از محل خودت طرد شده ای پناه می دهیم و اگر حاجتی داری حاجتت را برآورده می کنیم اگر بار خود را به خانه ما فرود آوری و میهمان ما شوی تا وقتی که نزد ما هستی از تو پذیرایی می کنیم"

وقتی مرد شامی سخنان حضرت را شنید ، شروع به گریه کرد و گفت : شهادت می دهم تو خلیفه الله بر روی زمین هستی و خدا بهتر می داند که رسالت خود را کجا قرار دهد من تا وقتی که شما را ملاقات نکرده بودم تو و پدرت دشمن ترین خلق در نزد من بودید و الان محبوب ترین خلق در نزد من هستید. آن مرد نزد حضرت میهمان شد و از محبان خاندان نبوت و اهل بیت رسالت شد. 

در مورد ویژگی های شاخص امام حسن (ع) برای خوانندگان توضیح بفرمایید؟

«کریم » جزو شاخصه های اصلی امام حسن (ع) بود و دیگر القاب حضرت، «مجتبی» به معنای برگزیده است که ابن شهرآشوب در کتاب مناقب آورده است، «وزیر » یکی دیگر از ویژگی های حضرت می باشد که شیخ جلیل« علی بن عیسی اربلی» در کتاب کشف الغمه ذکر کرده است،  «نقی» یکی دیگر از القاب امام حسن (ع) می باشد و القاب بسیار دیگری که برای حضرت ذکر کردند. 

ویژگی های دوران امام مجتبی(ع) و ماجرای صلح با معاویه چه بود؟ 

در توضیح این سوال ابتدا باید به اواخر دوران زندگی حضرت علی (ع) و ماجرای جنگ صفین بازگردیم، در جنگ صفین و در لحظه ای که سپاه علی (ع) به پیروزی نزدیک بود، یک عده بدخواه حتمیت را بر ایشان تحمیل کردند ، حضرت برای لشکر کشی و جنگ با معاویه به کوفه برگشتند اما به دلیل جنجال خوارج به نهروان رفتند و  در مدت کوتاهی جنگ نهروان را تمام کردند و پیروز شدند و دوباره به کوفه برگشتند و دستور دادند که اردوگاه در خارج از کوفه باشد تا برای مبارزه با معاویه راهی شام شوند که در همین چند روز کوتاه حضرت شهید شدند. 

در این وضع سیاسی و اجتماعی امام حسن (ع) به خلافت رسیدند و چون همه امکانات برای جنگ آماده بود حضرت لشکر کشی کردند و حدود 6 ماه ماجرای لشکر کشی حضرت با 12 هزار نیرو طول کشید. در این مدت معاویه به همراه عمر وعاص در دل سپاه امام حسن (ع) نفوذ پیدا کردند و بسیاری از سردمداران سپاه حضرت را با وعده پول و منصب و زور و ترساندن به سمت خود بردند.

وقتی حضرت دید عده زیادی از فرماندهان لشکر  به معاویه پیوسته اند ، به امضای صلح نامه که معاویه گفته بود "هر چه در آن نوشتید ما آن را امضا می کنیم" ،با مواردی که خود مطرح کرده بودند تن دادند. این صلح نامه و متارکه نامه بسیار قوی ، محکم و حساب شده بود و حضرت به گونه ای نوشته بودند که معاویه نتواند هیچ بهر ه ای به نفع خود از آن ببرد و یا سوءاستفاده کند. معاویه در واقع با این عهد نامه می خواست قائله جنگ هر چه زودتر تمام شود لذا هر چه امام حسن (ع) نوشتند امضا کرد. 

علت شهادت امام حسن (ع) و نحوه شهادت حضرت به چه صورت بود؟ 
نفوذ حتی تا خانه حضرت نیز اتفاق افتاد ، بارها امام حسن (ع) به اهل بیت فرمودند: من مانند پیامبر (ص) به زهر شهید خواهم شد و وقتی پرسیدند چه کسی این کار را انجام خواهد داد فرمودند: "همسر من جعده دختر اشعس بن قیس، معاویه در پنهان زهری را برای جعده می فرستد تا به من بخوراند.

گفتند چرا او را از خانه خود بیرون نمی کنید، فرمودند: "چگونه او را از خانه خود بیرون کنم که هنوز آن کار را انجام نداده است و اگر او را بیرون کنم فردی غیر از او من را نخواهد کشت و او در نزد مردم عذری خواهد بود که بی جرم و جنایت اخراج شده است".

معاویه چند بار به طرق مختلف به حضرت زهر داد اما نتواست حضرت را به شهادت برساند، تا اینکه معاویه زهری را برای جعده فرستاد و گفت:" اگر این زهر را به امام حسن (ع) بخورانی 100 هزار درهم به تو می دهم و تو را به عقد پسرم یزید در می آورم".

آن زن نیز در روزی که امام حسن (ع) روزه بود در وقت افطار زهر را در شربت شیر ریخت و حضرت با نوشیدن شربت زهرآلود رو به جعده کردند و فرمودند: ای دشمن خدا کشتی من را ، خدا تو را بکشد و بخدا سوگند که خلقی بعد از من نخواهی یافت آن شخص تو را فریب داده و خدا تو را و او را به عذاب خود خوار فرماید".

پس از آن حضرت بعد از دو روز درد کشیدن در هفتم صفر و در روایت دیگری که مشهورتر است در 28 ماه صفر در سن 47 سالگی به شهادت رسیدند و معاویه نیز بعد از شهادت حضرت اگر چه پول را به جعده دارد اما در مورد، ازدواج پسرش یزید با جعده به عهد خود وفا نکرد و گفت: کسی که به امام حسن (ع) وفا نکند به یزید هم وفا نخواهد کرد.