شکست حصر آبادان نماد اقتدار و قدرت عمل رزمندگان اسلام در دوران دفاع مقدس

خبرگزاری شبستان _ منطقه آزاد اروند، اسماعیل آریانیا: حصر آبادان، نبردی در روزهای نخست جنگ ایران و عراق بود. در تاریخ 18 مهر 1359 نیروهای ارتش عراق، با احداث دو پل شناور در منطقه مارد و سلمانه، با عبور از رودخانه کارون، به خاک ایران هجوم آوردند و با هدف محاصره آبادان، اقدام به تثبیت نیروهای خود در منطقه شرق کارون و قطع جاده ارتباطی آبادان به اهواز کردند و مردمی را که در حال خروج از آبادان بودند را به اسارت خود درآوردند.

فردای حمله ارتش بعث عراق به آبادان، آنها جاده ارتباطی آبادان به ماهشهر را قطع کردند و با عبور از این جاده و رسیدن به شمال آبادان و ساحل شمالی بهمنشیر، موفق شدند آبادان را کاملا در محاصره خود در آورند.

در این محاصره که زاویه‌ای 270 درجه داشت، مردم عادی برای خروج از شهر دچار مشکلات فراوانی شدند، اما تعدادی از ساکنان آبادان نیز برای مقاومت در مقابل نیروهای مسلح عراقی، در شهر ماندند، گرچه نیروهای مردمی مدافع شهر، هیچگونه سلاح مؤثر نظامی در اختیار نداشتند اما ماندند و جانانه از شهرشان دفاع کردند.

پنجم مهر ماه سال 60 اولین عملیات گسترده ایران در مقابل ارتش متجاوز عراق با موفقیت کامل انجام و شهر آبادان پس از یک سال از محاصره دشمن بعثی خارج شد.

عملیات ثامن‌الائمه (ع) نخستین عملیات از عملیات‌های بزرگ و موفق رزمندگان اسلام است که برای آزادسازی مناطق اشغالی انجام شد و از این رو این عملیات که منجر به شکست حصر آبادان شد نماد اقتدار، ابتکار و قدرت عمل رزمندگان اسلام را نشان داد.

با اجرای این عملیات که کمتر از یک هفته از تلاش نیروهای عراقی برای تصرف آبادان می‌گذشت، به فرمان حضرت امام خمینی (ره) در چهاردهم آبان ماه 1359 مبنی بر اینکه «حصر آبادان باید شکسته شود» خطاب به نیروهای مسلح صادر، شکست حصر آبادان تحقق یافت.

این عملیات با همکاری ارتش، سپاه، بسیج و نیروهای ژاندارمری انجام شد و نیروهای عمل کننده از «لشگر 77 خراسان» شامل سه تیپ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، 16 گردان نیروی پیاده در سازمان 3 قرارگاه تیپی، «تیپ 37 زرهی شیراز»، «گردان 251 تانک» از «لشگر 16 زرهی»، «گردان 107 ژاندارمری»، «گروه رزمی 291 تانک» تشکیل شدند و جهادسازندگی علاوه بر احداث جاده «وحدت» در فروردین ماه 1360، امور مقدماتی عملیات را انجام داد.

آبادان یکی از شهرهای مهم و دارای قدمتی کهن در استان خوزستان است که به شکل مثلث بوده و قائده آن به سمت خلیج فارس و رأس آن به سوی خرمشهر است.

این شهر به واسطه وجود صنعت نفت از سال 1291 هجری شمسی مورد توجه قرار گرفت و تصفیه‌ خانه‌های عظیم نفت در آن ایجاد شد.

اوایل تجاوز رژیم بعثی عراق این شهر مورد طمع دشمن قرار گرفت و به صورت نعلی شکل به محاصره آنها درآمد. محاصره آبادان برگ برنده ای در دست ارتش عراق بود تا در موقعیت مناسب بتواند اراده خود را به مقابل تحمیل کند.

ورود و خروج به این شهر تنها از طریق دریا ممکن بود و مردم مقاوم این شهر همچنان پایدار بودند. از آنجا که وسعت منطقه عملیاتی بالغ بر 130 کیلومترمربع بود و حوزه دید بسیار وسیعی داشت، امکان اختفای تحرکات نظامی در طول روز میسر نبود لذا مقرر شد عملیات در تاریکی شب انجام شود تا دشمن نتواند از نیروهای زرهی خود بهره لازم را ببرد.

سرانجام عملیات ثامن‌الائمه (ع) با هدف انهدام نیروهای دشمن در شرق کارون و تصرف و این منطقه، در ساعت یک بامداد پنجم مهرماه سال 1360 با رمز مقدس «نصرمن‌الله و فتح قریب» آغاز شد.

نیروهای سپاه اسلام با عبور از میدان‌های مین و تله‌های انفجاری و موانع ایذائی در حالی که به شدت با آتش بارهای خطوط پشتیبانی حمایت می‌شدند به مواضع دشمن یورش برده و دشمن را سخت غافلگیر کردند.

لشکر زرهی عراق با قدرت تمام درهم کوبیده شده و نیروهای آن تحت تعقیب قرار گرفتند. با فرار دشمن به غرب کارون، بهترین موضع پدافندی و ضد پاتک نصیب نیروهای ایران شد. پس از دو روز نبرد بی‌امان رزمندگان اسلام، پس‌مانده‌های ارتش بعثی به غرب کارون فرار کرده و در آنجا زمین‌گیر شدند.

این عملیات نتایجی را چون خارج شدن قوای دشمن از شهر آبادان، آزاد شدن دو جاده مهم اهواز - آبادان و ماهشهر - آبادان و آزادسازی کامل شرق کارون به وسعت 130 کیلومتر مربع را در پی داشت.

با پیروزی درخشان سپاه اسلام در شکست حصر آبادان، روحیه امید در سرتاسر جبهه‌ها و در میان مردم دمیده شد و سیل خروشان ملت با شادی و شور، بیش از پیش به سوی جبهه‌ها روانه شدند.

عملیات ثامن‌الائمه (ع) به منزله نقطه عطف و حلقه وصلی برای تغییر استراتژی جنگ از وضعیت گذشته به وضعیت جدید محسوب می‌شود.

پس از برکناری بنی ‌صدر، از سمت ریاست جمهوری ایران برای نخستین بار بود که نیروهای عمل کننده در این حد گسترده با هم ترکیب شده و به نحو شایسته‌ای با یکدیگر همکاری و هماهنگی می‌کردند به طوری که این اقدام الگوی مناسبی برای ادامه همکاری ارتش و سپاه در عملیات‌های دیگر شد.

هر چند این جنگ به منظور مقابله عملی با انقلاب اسلامی بر نظام نوپای جمهوری اسلامی ایران بر این کشور تحمیل شد اما در حقیقت عرصه ای را به وجود آورد تا در آن انسان های مومن به همگان نشان دادند که تا چه میزان بر اعتقادات خود استوار بوده و تا چه میزان از انقلاب اسلامی خود دفاع می کنند و از توان سازماندهی و فرماندهی برخوردار هستند.

«ابراهیم باقری رجا» که از رزمندگان دوران جنگ تحمیلی حق علیه باطل است در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری شبستان در منطقه آزاد اروند اظهار می‌کند: در هشت سال دفاع مقدس شاهد فراز و نشیب های فراوان بوده ایم و این جنگ مراحل مختلفی را طی کرده است.

رزمنده و پیشکسوت دوران دفاع مقدس می‌افزاید: شاید به جرات بتوان گفت که یکی از فرازهای مهم این دفاع، موفقیت قوای اسلام در شکست حصر آبادان پس از حدود یک سال مقاومت سخت و طاقت فرسا بود.

وی تحقق شکست حصر آبادان در عملیات ثامن الائمه (ع) را آغازی بر پیروزی های بزرگ سپاه اسلام در آزادسازی سرزمین های اشغالی دانست و تصریح می‌کند: از بارزترین مشخصات این عملیات می توان به حضور گسترده و موثر نیروهای حزب الله در سیستم مدیریت و اداره جنگ نام برد که تحولی بزرگ را در ادامه جنگ به ارمغان آورد.

باقری رجا انسجام ملی و تبعیت از ولایت را دو شاخصه مهم در شکل گیری و موفقیت عملیات ثامن الائمه (ع) عنوان می‌کند و ادامه می‌دهد: عراقی‌ها برای تصرف آبادان در 8 آبان 1359 در منطقه ذوالفقاری روی رودخانه بهمنشیر پل شناور نصب کردند و با عبور دادن قسمتی از نیروهای خود وارد آبادان شده بودند.

وی اضافه می‌کند: عراقی ها از آن جهت منطقه ذوالفقاری را انتخاب کردند تا با استفاده از پوشش نخلستان‌ها بتوانند از دید رزمندگان اسلام دور بمانند و به راحتی وارد شهر شوند چراکه عبور از این قسمت آسان‌تر از عبور از رودخانه کارون در جنوب خرمشهر بود و با چنین وضعیتی آبادان در یک محاصره 330 درجه‌ای قرار می‌ گرفت و عبور از رودخانه بهمنشیر می‌توانست آن را با خطر جدی روبه‌رو کند.

رزمنده و جانباز دوران دفاع مقدس، با بیان اینکه دشمن می پنداشت اگر بتواند از رودخانه بهمنشیر عبور کند، آبادان را برای همیشه از آن خود می کند یاد آور می‌شود: در واقع در پی دستور امام (ره) یکی از چهار عملیات بزرگ و برجسته تاریخ دفاع مقدس رقم خورد که به عنوان یک نقطه عطف در انتقال راهبرد جنگ از آن یاد می‌شود.

«سرلشکر محسن رضایی» که آن دوران فرماندهی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را بر عهده داشت درباره اهمیت این عملیات می‌گوید: عملیات ثامن الائمه (ع) نقطه عطف و به عنوان مبداء آغاز راهبرد مرحله دوم جنگ است و یکی از نقاط اعتماد به نفس در راهبرد مرحله دوم، این عملیات بود که حلقه واسط و مبداء تحول به شمار می‌رفت.