مهمترین مسئله در سیره امام رضا (ع) توجه به نماز است

خبرگزاری شبستان- مشهد- مرضیه وحدت؛ امام رضا (ع) امام هشتم ما شیعیان، به امام رئوف مشهور هستند و داستان کرامات و عنایات ایشان به همه زبانزد عام و خاص است و همواره شنیده‌ایم که این رأفت ایشان شامل حال غیر مسلمانان در زیارت امام رضا (ع) بوده است، یکی از بخشهای بسیار آموزنده سیره حضرت روش برخورد با شیعیان و دوستان اهل بیت (ع) بوده است. امام در برخورد با دوستان کمال دقت را می‌نمودند و درسهای آموزنده‌ای برای ما به یادگار گذاشتند، به مناسبت شهادت امام رضا (ع) گفتگویی با حجت الاسلام «نوید نظری»، استاد بنیاد مهدویت خراسان، استاد حوزه علمیه خراسان و این معلم قرآنی داشته ایم که در ادامه می خوانید:

در خصوص فضیلت زیارت امام رضا (ع) و زیارت با پای پیاده توضیح بفرمایید؟

در مورد زیارت امام رضا (ع) فضیلت های بسیاری ذکر شده است، علمای اعلام شیعه، مرحوم کلینی وشیخ صدوق رضوان الله علیهما درباره فضیلت زیارت امام رضا (ع) نقل کرده اند که هر یک از امامان معصوم بر گردن دوستان و شیعیان خود پیمان و عهدی دارند و وفای کامل به آن پیمان و ادای نیکوی آن عهد، زیارت مرقدهای مطهر آنان است. پس هر کس از سر میل و رغبت به زیارت و اعتقاد به آن چه آنان گرایش داشتند، به زیارت بشتابد، روز قیامت ائمه (ع) شفیعان او خواهند بود.

اما در مورد زیارت با پای پیاده می توان به زیارت پیاده امام مجتبی (ع) اشاره کرد که 25 سفر با پای پیاده حج مشرف شدند و چون حرکت امام حجت است و سری در پیاده رفتن به حج است می توان در زیارت با پای پیاده به آن استناد کرد، از طرفی برای زیارت امام حسین (ع) علیه السلام نیز روایتهای زیادی داریم، که جمع این دو روایت می شود، به فضیلت زیارت امام حسین علیه السلام با پای پیاده رسید. در مورد زیارت امام رضا (ع) نیز همین گونه است.

شخصی به محضر امام جواد رسید و عرضه داشت: یابن رسول الله پولی دارم به مکه یا مدینه و یا به عراق بروم و آباء طاهرینت را در عراق زیارت کنم؟ ایشان فرمودند:" اگر پول به انداره کافی داری به مشهد برو، بخدا اگر کسی حج بیت الله الحرام به جا بیاورد و آقا رسول الله (ص) را زیارت کند و پدران طاهرینم را در عراق زیارت کند زیارت او کامل نمی شود تا پدر غریبم را در توس زیارت کند" و در روایت هایی داریم که فضیلت و پاداشی که خداوند متعال به زائرین مضجع منور امام رضا (ع) می دهد جایگاه و امتیاز ویژه‌تری نسبت به سایر زائرین از ائمه بزرگوار است.

در روایات معصومین (ع) گفتگوها و مناظراتی به چشم می خورد اما یکی از شخصیت هایی که به موضوع گفتگو به ویژه گفتگو با ادیان پرداخته است امام رضا (ع) هستند، در این خصوص توضیح بفرمایید؟

بله همین طور است، مناظراتی از امام جواد (ع)، امام علی (ع) و سایر اهل بیت (ع) داریم ولی اوج آن در زمان امام رضا (ع) بوده است که همه ما به خوبی به ویژه از زمان ساخت سریال ولایت عشق این را می دانیم اما نکته‌ای که در مناظرات امام رضا (ع) قابل تأمل است این است که: در یکی از مناظراتشان با بزرگ صابئین -عمران صابئی- موقع اذان شد و با اینکه عمران صابئی از امام تقاضا کردند که با توجه به اینکه قلبش نسبت به پذیرش اسلام نرم شده است، گفتگو را رها نکنند، امام تشریف بردند و نماز را اقامه کردند که این نشان دهنده اهمیت نماز در سیره امام رضا (ع) است.

مهمترین مبانی و اصول مورد توجه در سیره عملی امام رضا (ع) در گفتگو با ادیان چیست ؟

اما رضا علیه السلام در نظر ما امام بر حق هستند، اما سایرین با وجود احترامی که برای امام رضا علیه السلام قائل بودند، ایشان را یک انسان فرهیخته و عالم می دانستن و نه امام! لذا مأمون امید داشت که با برگزاری مناظرات علمی، بالأخره یک نفر پیدا می شود که امام رضا (ع) را در مناظرات شکست دهد یا سؤالی بپرسد که امام از عهده آن برنیاید.

برخی از مناظره کنندگان ادیان مختلف برای مناظره با امام رضا (ع) می گفتند: چگونه با فردی محاجه کنیم که به کتابی استناد می کند که ما آن را قبول نداریم اما امام رضا (ع) به زبان عبری و زبان خود آنها کتاب مقدس آنها را خواندند  و به بزرگ آنها فرمودند:" آیا این مطالبی که خواندم نشانگر این نیست که من به کتابتان مسلط هستم؟" گفتند: بله فرمودند: "شما فکر کردید یک مطلبی از کتاب شما به گوش ما خورده و آن را بیان می کنیم، پس صبور باش تا به وقتش با هم سخن بگوییم.

چه کنیم زائری که برای زیارت امام رضا (ع) به مشهد مشرف می شود سوغات او به شهرش سیره رضوی باشد؟

قطعاً عمل به فرمایشات اهل بیت (ع) هم سعادت دنیا و هم آخرت را به همراه خواهد داشت و همین فرمایشات اهل بیت (ع) است که به انسان کمک می کند تقوا را رعایت کند. امام رضا (ع) از ما انتظار دارند تا اگر خود را منسوب به ایشان می کنیم رنگ و بوی خدایی و رضوی داشته باشیم.

داستانی نقل شده که هر چند برخی علما به سند آن اشکال می گیرند، اما می تواند از یک نظر قابل تأمل باشد؛ و آن این است که یک عده از افرادی که خود را شیعه امام رضا (ع) می دانستند تا 60 مرتبه به دیدن امام رضا (ع) رفتند اما امام رئوف! آنها را نپذیرفت و فرمود: من نور شیعگی را در پیشانی شما نمی بینم! و این یک بحث قابل تاملی است که شیعه باید چه ویژگی هایی داشته باشد؟ به همین بهانه روایتی را از امیر المؤمنین علیه السلام خدمتتان نقل کنم. از امام باقر (ع) روایت شده که امام علی (ع) فرمودند: "شیعیان ما در راه ولایت ما بذل می کنند، نسبت به یکدیگر محبت دارند، وقتی دچار غضب می شوند ظلم نمی کنند و وقتی سرخوش هستند اسراف نمی کنند، مایه برکت برای همسایگان هستند، با دیگران رفت و آمد سالم دارند و مایه صلح وصفا هستند".  

چگونه سیره رضوی را در جهان تشیع گسترش دهیم و مهمترین سیره رضوی چیست و چطور می توانیم خانواده ای تربیت کنیم که رضوی باشد؟

برای اینکه مردم با سیره امام رضا (ع) مأنوس شوند تنها نباید به گفتار بسنده کنیم. اینکه تنها با زبان بگوییم مردم مهربان باشید و نسبت به یکدیگر غضب نکیند و مواردی از این قبیل، اثرچندانی ندارد اما زمانی سیره رضوی و سیره اهل بیت (ع) گسترش پیدا می کند که در عمل، آن سیره رعایت شود و مهربانی، عطوفت، کمک به دیگران، انصاف و عدل و ... دیده شود. «یکی از عرفای بزرگ در مشهد از خیابانی می گذشتند که فرد دوچرخه‌سواری به این عالم برخورد کرد و عالم را نقش بر زمین کرد در حالی که عمامه یک طرف بود و عبا طرف دیگر، عالم سریع بلند شده و به دوچرخه سوار گفتند: پسرم اتفاقی برای تو نیفتاد!». خب جا داشت که به آن راکب بگوید: جلویت را نگاه کن و ...؛ که با این کار آن جوان مرید این عالم شد. این یک نمونه از رفتار رضوی است که قطعا موجب جذب افراد می شود.

همچنین مرحوم ابوترابی رحمت الله علیه - که از ایشان به عنوان سیدالاسرا یاد می کنند- زمانی که در جنگ تحمیلی اسیر شد، یک روز صلیب سرخ برای گرفتن مصاحبه آمد، بعثیها ابوترابی را معرفی کردند، او به گونه ای گفتگو کرد که صلیب سرخ نتواند بر علیه عراقی ها مطلبی به دست بیاورد. بعد از مصاحبه آن مأمور بعثی که مأمور شکنجه او هم بود، از مرحوم ابوترابی پرسید: چرا این گونه پاسخ دادی و ما را خراب نکردی؟ ایشان پاسخ داد: درست است دشمن من هستی ولی مسلمان هستی ولی قرآن فرموده:  وَلَن يَجْعَلَ اللَّهُ لِلْكَافِرِينَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ سَبِيلًا / نساء آیه 141. یعنی خدا راضی نمی شود که کفار به مسلمانان مسلط شوند، من هر چه از تو گزارش می دادم این غیر مسلمان، سیرداغش را زیادتر می کرد و آن را پررنگ تر نشان می داد و زبان این غیر مسلمان بر توی مسلمان دراز می شد!!". مأمور شکنجه همان جا به پای مرحوم ابوترابی افتاد و گفت: من به دست آوردم که تو یک انسان خدایی هستی، ابوترابی گفت: هفته به هفته من را از این سلول به آن سلول ببر که من بتوانم با زندانیان صحبت کنم. این گونه بود که با این رفتار قرآنی، مأمور شکنجه بعثی شد سرباز مرحوم ابوترابی که اسیر بود. 

صحبت از اهمیت نماز شد. این مصاحبه را با امام راحل عظیم الشأن به پایان ببرم. امام رضوان الله علیه نیز نسبت به نماز خیلی حساس بودند. هنگامی که خبرنگاران دنیا برای رساندن پیام انقلاب آمده بودند، امام وارد شدند و از مرحوم حاج احمد آقا پرسیدند که کی وقت نماز است؟ ایشان پاسخ فرمودند: الان! امام بدون توجه به خبرنگاران عالم، برای انجام این فریضه محل را ترک کردند. این تبلیغ عملی اسلام، اخلاق رضوی، علوی و امام حسینی است و در واقع در عمل باید این سیره پیاده شود و گرنه حرف برای گفتن زیاد است. 

به نظر بنده این روایت خیلی تشویق خوبی است که موقع نماز، کارها را رها کنیم و به سوی نماز برویم: هر کاری که جلو نماز قرار گیرد بی برکت می شود.