خبرگزاری شبستان-آران و بیدگل، زیارت معروف به هفت امام زاده یا شاهزاده محمد که مدفن هفت تن از فرزندان امام موسی کاظم(ع) به شمار می‌آید، در محله معروف به سلمُقان یا درب سلمُقان قرار گرفته است.
ساختمان و گنبدخانه این زیارتگاه در فهرست آثار ملی، به عنوان اثری قاجاری ثبت شده؛ اما یافته‌های تازه ای که به دنبال به سازی کف گنبدخانه نمایان شده است، پیشینه گورها و احتمالا گنبدخانه را تا روزگار ایلخانی به عقب می‌راند.
عضو هیئت علمی دانشگاه کاشان در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری شبستان در این خصوص گفت: یافته‌های تازه در عمق یک و نیم متری کف گنبدخانه، سازه‌ای چلیپایی شکل را نشان می‌دهد که بخش بیرونی آن با کاشی های فیروزه‌ای رنگِ ۱۹×۱۹ با حاشیه‌ای لاجوردی در عرض ۵ سانتیمتر تزیین شده است.
دکتر حسین ایمانیان افزود: این سازۂ چلیپایی را که می‌توان از روزگار صفوی یا آغاز قاجار دانست، برای پوشش دادن به پنج یا شش قبر زیرین ساخته‌اند. قبرهای آجرچینی شدۂ زیرین، با کاشی‌های شش ضلعیِ فیروزه‌ای و لاجوردی تزیین شده‌اند.
عضو انجمن میراث فرهنگی صباحی بیدگلی ادامه داد: به گفته باستان شناسانی که از گورها دیدن کرده‌اند، این کاشی‌های شش ضلعی به دورۂ ایلخانی (سده‌های هفتم و هشتم هجری) برمی گردد. سفالینه ها و دیگر قطعه کاشی‌های یافت‌شده در پیرامون گورها نیز به همین روزگار برمی گردد.
ایمانیان ادامه داد: یکی دیگر از یافته‌های ارزشمند تازه، لوح قبری لاجوردی در اندازۂ ۱۹×۱۹ است و بر روی آن، به تاریخ وفات سراج الدین بن محمد بن محمدتقی در سال ۹۲۹ هجری در بیدگل، قریۂ درب سلمُغان، اشاره شده است. البته تاکنون موفق نشده ایم متن روی لوح را بخوانیم و خوانش دقیق آن نیاز به بررسی متخصصان این امر دارد.
این استاد دانشگاه ادامه داد: کشف های تازه نشان می‌دهد که فضای این زیارتخانه و چه بسا دیگر زیارتخانه‌ها مربوط به روزگار پیش از صفوی است و اگر فرضیه قائل به سیاست صفویان در امامزاده سازی درست باشد، می توان گفت که سازۂ برخی زیارتخانه‌ها، از پیش وجود داشته است. همان گونه که نوشته‌های «تحفه هاشمیه» -نسخه خطی دربارۂ زیارت امامزاده هاشم (ع)- نشان می‌دهد شخص موسوم به سید اسماعیل تذکره‌چی نائینی که تقریبا در سال ۱۲۵۴ هجری به بیدگل آمده است، در همان زیارتخانه های موجود، به دنبال جایابی برای امامزاده‌هایی بوده است که اکنون بدان نام ها شهره است.
ایمانیان ادامه داد: نکته دیگر درباره نام محله درب سلمُقان و علت نامگذاری آن است. بنده با یافتن نشانه‌هایی پیشتر گمان کرده بودم که نام درست این محله، درب سلمُغان است که در جایی دیگر، از آن سخنی به میان خواهد آمد. در لوح قبر سده دهمی، واژه درب سلمُغان با حرف «غین» نگاشته شده و تأییدی بر این ادعا و چه بسا کمرنگ کردن فرضیه‌های دیگر در این باره است.
عضو انجمن میراث فرهنگی صباحی بیدگلی تصریح کرد: اگر ترتیب واژه‌های سطر پایانی لوح قبر درست باشد، «درب سلمغان» به عنوان قریه‌ای از بیدگل، معرفی شده است که کمی شگفت می‌نماید.
ایمانیان ادامه داد: یافته‌های تازه نشان داد که کاوش‌های باستان شناسی در زیارت خانه‌های قدیمی ایران، می‌تواند یافته‌هایی نوین و ارزشمند به دست دهد که شوربختانه در شرایط کنونی، برخی نهادها چنین اجازه‌ای نمی‌دهند و ما امیدواریم روزی فرا برسد که امکان کاوش در این جاها فراهم شود.
وی افزود: هیئت امنای امامزاده، اداره میراث فرهنگی شهرستان آران و بیدگل ، دکتر رضا نوری شادمهانی و دکتر علی مولودی آرانی، مهدی و مرتضی عموزاده در تحقیقات صورت گرفته از این مجموعه کمک شایانی داشته اند که شایسته تقدیر است.
بقعه هفت امامزاده در تاریخ ۱۰ خرداد ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۹۰۱۴ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
شهرستان آران و بیدگل در شمالی ترین نقطه استان اصفهان با جاذبه های متعدد تاریخی و گردشگری مقصد بسیاری از مسافران داخلی و گردشگران خارجی در طول سال است. ۵۰۰ اثر تاریخی واجد شرایط ثبت در فهرست آثار ملی در شهرستان آران و بیدگل وجود دارد که تنها ۱۴۰ اثر به ثبت ملی رسیده است . با این وجود، آران و بیدگل پس از شهرهای اصفهان و کاشان رتبه سوم ثبت آثار تاریخی استان اصفهان را به خود اختصاص داده است./
نظر شما