خبرگزاری شبستان_ رشت، مهری شیرمحمدی؛ ۲۸مهر ماه، معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی اداره کل میراث فرهنگی گیلان از فراخوان اهدای آثار فاخر رشتی دوزی به موزه کلاه فرنگی خبر داد. این فراخوان در راستای الزمات پرونده ثبت شهر رشت به عنوان «رشتی دوزی» درحال اجراست.
«رشتی دوزی» یکی از رودوزی‌های سنتی ایران و از صنایع دستی گیلان است که جزو میراث ناملموس در کشور ثبت شده است. این هنر فاخر قدمتی همپای نوغانداری و تولید ابریشم در گیلان دارد. هنری که ویژه مردان بود و هنرمندان با نخ های ابریشم الوان بر پارچه ماهوت، آثار هنری را خلق کردند. آثاری که به عنوان پیشکش به دربار شاهان ایران و حتی کشورهای اروپایی می‌رفت. نمونه بسیار ارزشمند رشتی دوزی، چادر مربوط به محمد شاه قاجار است که اکنون در موزه هنر کلیولند آمریکا نگهداری می‌شود.
قدمت این هنر فاخر را نمی‌توان به‌درستی تخمین زد. علت آن فسادپذیری الیاف پارچه و ابریشم است. با این حال یافته‌های باستان شناسی، قدمت این هنر ویژه گیلان را به هشت هزار سال پیش از میلاد تخمین می‌زند. مطرح‌ترین مردان هنرمند سده اخیر، برادران «فرودی» بودند و «عباسعلی بی پناه» تنها شاگرد فرودی که به‌دلیل کهولت سن، دوخت این هنر را به دخترانش سپرد.
« رشتی دوزی»، «قلاب دوزی » هم خوانده می شد. به گفته استاد بی پناه، این رشته هنری از زمانی نام رشتی دوزی به خود گرفت که فردی به نام «حسین رشتی» طرحی زد و نام خود را بر آن حک نمود و آن اثر به دست مولفی رسید و با چاپ کتابش «رشتی دوزی» شهرت یافت. حالا پیچ و تاب‌های ابریشم الوان، به دست بانوان بر پارچه ماهوت سوزن می‌خورد و برخی از آثار فاخر هنرمندان رشتی‌دوزی گیلان به عنوان آثار فاخر کشوری انتخاب شده اند. مانتوی رشتی‌دوزی شده با استفاده از الیاف طبیعی و با طراحی عالیه صادقی، «ترنگ تاجی» اثر شیما رهبر با حاشیه‌های تودرتو و با استفاده از پارچه ماهوت و «مجمعی هشت تاج» ۳ اثری است که اصالت، طراحی و تکنیک در اجرا موجب شده به عنوان آثار فاخر کشوری معرفی شود.
حالا عمارت کلاه فرنگی رشت، قرار است به عنوان «موزه رشتی دوزی» تغییر کاربری یابد. این بنای به‌جامانده از میانه دوره قاجار- که در باغ میراثی محتشم قرار دارد - پیش از این ساختمان اداری پژوهشگاه اداره میراث فرهنگی گیلان بود. معاون صنایع صنایع دستی و هنرهای سنتی اداره کل میراث فرهنگی گیلان در گفتگو با شبستان در این باره می‌گوید: پروسه ثبت رشتی دوزی به نام شهر رشت، نیازمند اجرای یک سری الزامات است و در همین راستا، ایجاد موزه رشتی دوزی در دستور کار این معاونت قرار دارد.
*موزه تخصصی رشتی دوزی در عمارت کلاه فرنگی راه اندازی می شود
«فرزاد رشیدی» با بیان اینکه یک ماه دیگر فاز نخست این پروژه به بهره برداری می‌رسد، ابراز می‌دارد: در فاز نخست، طبقه دوم این عمارت موزه رشتی‌دوزی می‌شود و آثار فاخر رشتی دوزی به نمایش در می‌آید. به همین منظور تعدادی آثار فاخر رشتی دوزی خریداری شده و برای دریافت آثار فاخر رشتی دوزی که در دیگر موزه‌ها نگهداری می‌شود نیز مکاتباتی صورت گرفته است.
وی با اشاره به فراخوان جمع آوری آثار فاخر رشتی دوزی اضافه می‌کند: این هنر فاخر که خاستگاه آن مرکز گیلان است، این شایستگی را دارد که در سطح ملی و بین‌المللی ثبت شود. بنابراین به منظور آشنایی هرچه بیشتر مردم و گردشگران با محصولات و تاریخچه هنر رشته رشتی‌دوزی، موزه تخصصی رشتی دوزی در عمارت کلاه فرنگی راه اندازی می شود.
رشیدی با تاکید بر مشارکت هنرمندان در راه اندازی این موزه تخصصی یادآور می شد: یکی از معیارهای انتخاب روستای «قاسم آباد» به‌عنوان روستای چادرشب بافی در جهان توسط یونسکو و همچنین انتخاب روستای «فَشتکه» به عنوان روستای ملی حصیر، بسترسازی و مشارکت شهروندان و هنرمندان این دو روستا بود و امیدواریم بتوانیم با استفاده از ظرفیت‌های مردمی و هنرمندان، رشتی‌دوزی را به نام مرکز گیلان در کشور ثبت کرده و برای ثبت جهانی رشتی دوزی گام برداریم.
معاون صنایع دستی همچنین گفت: فاز دوم این پروژه، تجربه گرایی رشتی دوزی توسط گردشگران و مردم خواهد بود و علاقمندان می‌توانند در طبقه نخست عمارت کلاه فرنگی، از نزدیک مراحل رشتی‌دوزی را مشاهده و شخصا انجام این هنر را تجربه کنند.
رشیدی از ایجاد بازارچه دائمی رشتی دوزی خبر داده و می‌افزاید: در فاز سوم، در حریم عمارت کلاه فرنگی، بازارچه دائمی صنایع دستی و فروش آثار هنری مرتبط با رشتی دوزی ایجاد می‌شود.
با راه‌اندازی موزه تخصصی رشتی دوزی، این هنر سراسر رنگ و طرح به دیگر شهرها و کشورهای دنیا می‌رود. گردشگرانی که همچون سفیران فرهنگی، فارغ از دنیای تنگ و محدود دولت‌ها، نقوش رشتی دوزی همچون؛ هشتی نوک تیز، هلالی، بشقابی، هشتی تاجی، حاشیه سلسله‌ای، چهار گل، لچکی، ترنج لوزی، طرح گلدانی، لاله عباسی، بته جقه ترنجی، نیم ترنجی، قهر و آشتی، ترمه‌ای، گل‌های شاه عباسی، طرح‌های اسلیمی را به دیگر نقاط دنیا می‌برند و مردم دیگر کشورها نیز به تحسین هنری می‌روند که نخ‌هایش به صنعت تولید ابریشم گیلان پیوند دارد.
نظر شما