به گزارش خبرنگار شبستان، دکتر حسین معصومی همدانی، عضو هیئت علمی موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، در دومین روز از همایش بزرگداشت خواجه نصیرالدین طوسی، که در موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران برگزار شد، با موضوع «میراث علمی طوسی» به ایراد سخنرانی پرداخت.
وی دامنه آثار علمی خواجه نصیر را بسیار وسیع معرفی کرد و گفت: این دامنه از گیاه شناسی تا طب و ریاضیات ادامه داشته است و من امروز صرفا می خواهم درباره بخشی از علم خواجه صحبت کنم که بر این اساس تنها به علوم ریاضی او که بر اساس تعریف قدما، مناظر، ابتیک، هندسه، موسیقی و ... را شامل می شود، اکتفا خواهم کرد.
معصومی بر این باور بود که در هفت قرن گذشته در عالم اسلام، هیچ عالمی به اندازه خواجه تاثیرگذار نبوده است و در این باره افزود: بعد از حمله مغول تا مدتی، مراکز علمی داخل ایران فعالیتی نداشتند و بازار علوم ریاضی هم بالتبع گرم نبود.
وی در همین باره افزود: استاد خواجه در این حوزه ریاضی، کمال الدین ابن یونس بوده که او هم در عراق زندگی می کرده و به احتمال زاد خواجه در بیست سالگی سفری به عراق داشته است و احتمالا در این دوره شاگردی ابن یونس را کرده است.
معصومی آثار خواجه را در ریاضیات به دو قسمت تحریرها و آثار تالیفی خود خواجه تقسیم کرد و گفت: علوم ریاضی این خصوصیت را داشته که یک برنامه درسی معینی برای دانش آموزان این رشته مشخص شده بود و این برنامه درسی با کتاب اصول اقلیدس شروع شده و سپس نجوم صغیر را می خواندند و در نهایت حدود چهارده کتاب را مطالعه می کردند.
وی در همین باره گفت: خواجه همیه این آثار را تحریر کرده است و بر اساس ترجمه های موجود این آثار، روایتی را عرضه کرده است. هدف او از این تحریرها، آموزش، ساده کردن یا شرح بوده است و در نهایت می توان گفت که بدین وسیله خواجه رساله ها را از نابودی نجات داده است.
معصومی درباره آثار دیگر خواجه گفت: بخش دیگر آثار وی، آثار اصلی اویند که دیگر تحریر کتاب های دیگران نیست که جوامع الحساب، کشف الغناء عن اسرار القطاء، تذکره، معینیه و زیج ایلخانی، تنها برخی از این کتاب ها در این حوزه اند.
وی ادامه داد: در عالم اسلام ریاضی دانانانی داریم که هیچگاه به فلسفه نپرداخته اند مانند خوارزمی، و از سوی دیگر برخی مانند خیام هم ریاضی دان و هم فیلسوف بوده اند و یا ابن سینا، که اگر هم به ریاضیات پرداخته است، به قصد این بوده که یک دانش یکپارچه فلسفی ارائه کند و در غرب اسلام ابن رشد را داشته ایم که تقریبا ریاضی نمی دانسته است.
معصومی مدعی بود که کمتر کسی در عالم اسلام است که در دو حوزه فلسفه و ریاضی در یک سطح باشد و وی خواجه نصیر را اینگونه معرفی کرد و گفت: او مستقلا در فلسفه و علوم ریاضی وارد شده است و در ریاضیات حتی نو آوری هایی نیز داشته است و جمع بین ایندو خصوصیت و ویژگی دیگری است که آثار خواجه را متمایز می سازد.
وی در ادامه گفت: هرچند جاهای خالی بزرگی هم، مانند علم جبر و مناظر یا ابتیک در آثار او دیده می شود، به طوری که حتی می توان گفت که او در زمینه ریاضیات، به عنوان یک هندسه دان می توان او را معرفی کرد.
معصومی کتاب تذکره خواجه را از مهمترین آثار او در هیئت دانست و گفت: بر تذکره حداقل سیزده شرح نوشته شده است و اگر آثاری که عنوان شرح تذکره را ندارند و صرفا از الگوی تذکره استفاده کرده اند را اضافه کنیم، این تعداد بیشتر نیز خواهد شد و این اثر برای کسانی که مشغول فلسفه و کلام بوده اند نیز جذابیت هایی داشته است.
معصومی در ادامه گفت: اغلب شارحین تذکره تیپ هایی هستند که تلاش می کردند مانند خواجه، جامعیتی در علوم داشته باشد، با این تفاوت که اکثر آنها فلاسفه و متکلمانی می باشند که مهارت ریاضیاتی خواجه را دارا نبودند.
گفتنی است که همایش بزرگداشت همایش بزرگداشت حکیم خواجه نصیرالدین طوسی با همکاری انجمن حکمت و فلسفه ایران، ششم و هفتم اسفندماه در موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران برگزار شد. در این همایش دو روزه، منظومه فکری خواجه نصیرالدین در 5 حوزه اخلاق، علم، فلسفه، کلام، منطق بحث و بررسی گردید.
پایان پیام /
نظر شما