به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان، شاهکار هنر اسلامی را می توان در معماری و خوشنویسی دید و نمود این مدعا در مساجد قابل رویت است، معماری خیره کننده مساجد اوج شکوه و زیبایی هنر اسلامی را به مخاطبان القاء می کند؛ درباره هنر ایرانی اسلامی و ویژگی ها آن با « حجت امانی » دکتری تخصصی تاریخ تطبیقی و تحلیلی هنر اسلامی، هنرمند نقاش و خوشنویس، احیاگر خط تعلیق به گفتگو نشسته ایم که در زیر می آید:
هنر اسلامی ایرانی چه ویژگی هایی دارد ؟
هنر در سرزمین های اسلامی بویژه ایران در امتداد هنر ایرانی است و نمی توان هنر اسلامی را جدا از هنر ایرانی دانست اما هدف و صورت در هنر ایرانی پس از اسلام در سایه گفتمان اسلام قرار می گیرد و به بیان سمبولیک و تجرید نزدیک تر می شود همچنین هنرهای دیداری اسلامی که منظورمان همان هنرهای بکار گرفته شده در حوزه جغرافیای اسلامی است که بصورت یک هویت مشخصی درآمده است، به اعتبار آیۀ قرآنی «لن ترانی» و کلام به عنوان اساسی ترین عنصر در تمدن اسلامی دارای ماهیت تجریدی است. بنابراین می توانیم هنر دوره اسلامی را هنری نمادین، رمزگونه و تجریدی بدانیم.
آیا هنر ایرانی اسلامی با عرفان پیوند دارد؟
در حکمت هنر ایرانی و اسلامی اساسا هنر به نوعی عبادت و ذکر است که در جهت پالایش و پیرایش درونی توصیه شده است یعنی مراد صرفا تولید صورت و فرم زیبا نیست بلکه صفا و پاک نهادی است؛ همانطور که در شرق دور رسم ماندالا و یا آرایش باغ های شنی در مکتب ذهن انجام می شود در رسم ماندالا یا باغ های شنی بی آنکه هدف اصلی پرورش گل و گیاه باشد مرتب کردن و تمرکز ذهن مهم است. چرا که هنرمند پس از ترسیم ماندالا با شن های رنگی آن را تخریب می کند یعنی عمل مهمتر از صورت است در واقع حکمت که همواره در همسایگی انسان شرقی بوده در هنر دوره اسلامی هم امتداد پیدا می کند از این رو هنر متعالی از منظر هنرمند شرقی یا ایرانی و اسلامی همان مناسک عرفانی است همانطور که در تاریخ هنر ایران پس از اسلام می بینیم عرفا ، متصوفه و نخبگان دینی با هنرهای سنتی عجین بودند.
تعالی بخشیدن به مخاطبان یکی از جوهره های مهم هنرهای اسلامی است، وجه تمایز این هنر با هنرهای غربی چیست؟
هنرمند شرقی مخاطب را دعوت به خود نمی کند بلکه سعی دارد او را به غیر خود فرا بخواند از این جهت است که در حکمت هنر اسلامی هم هنرمند اساسا خالق نیست بلکه یادآور و باز آفرین است.
چرا هنرهای اسلامی به لحاظ زیبایی بصری در میان هنرهای دیگر برای مخاطبان قابل تشخیص است؟
هنر اسلامی با مفهوم تکرار همراه است هم در عمل هم در صورت از این رو دارای مشخصه و هویت خاص خود است، گرچه در سرزمین های مختلف ویژگی های بومی همان منطقه را بخود گرفته اما از اصل آن متمایز نیست مانند لهجه های مختلف یک زبان است.
استفاده از خط و خوشنویسی چقدر بر زیبایی بصری هنرهای اسلامی تاثیر داشته است؟
خوشنویسی، به دلیل سیر تطور و تاریخ طولانی اش و گرایش نخبگان جامعه (متفکران مذهبی) به این هنر، مراحل دگردیسی و تطور عمیقی را پیموده که موجب ابداع قالب و صورت های متنوع و گاه تزئینی شده است. در تمدن اسلامی، هرگاه خوشنویسی به نقطه ای از اشباع رسیده است، هنرمندان و نخبگان خوشنویس جلوهای تازه از آن را به وجود آورده اند و این خود گواهی بر استمرار خوشنویسی است و از آنجا که خوشنویسی ماهیت تجریدی دارد به کلام نزدیک تر است و این پیوند با کلام الهی و اشعار شعرای بزرگ باعث شده خوشنویسی در سایر هنر های دیگر نقش آفرینی کند و پیوند ناگسستنی با سایر هنرهای سنتی داشته باشد گاه به عنوان عامل تزیینی و گاه به عنوان عنصری در جهت انتقال پیام بکار رفته است.
نظر شما