خبرگزاری شبستان _ رشت، مهری شیرمحمدی؛ «هوخ تیف» سمبل طلای سبز گیلان است، سمبل روزگاری که تولید چای در گیلان شکوفاتر از حالا بود. کارخانه چای سازی «هوخ تیف» قدیمی‌ترین کارخانه چای موجود در ایران، روزگاری در میانه باغ‌های چای شهر لاهیجان احداث شد. اولین کارخانه چای لاهیجان، کارخانه فجر بود که به بخش خصوصی واگذار و متاسفانه حدود ۱۰سال پیش تخریب شد.
در حال حاضر هوخ تیف قدیمی‌ترین کارخانه چای در کشور است که هنوز فعال است. ساختمان این کارخانه قدیمی به شماره ۳۲۹۶۵ و در تاریخ ۱۴دی ۱۳۹۸ در فهرست آثار ملی ثبت شد.
چین پاییزه چای تازه تمام شده است که به دیدن کارخانه هوخ تیف می‌روم. بعد از باغ فلاحت شهر لاهیجان، باغی که کاشف السلطنه چایکار، نخستین بوته‌های چای را از هند آورد و در آن باغ کشت کرد، کارخانه‌ای با معماری متفاوت در دامنه کوه خودنمایی می‌کند. در دو سوی این کارخانه ساختمان های جدید التاسیس اداری مرکز تحقیقات چای قرار دارد و معلوم است که از وسعت حیاط و احتمالا باغ‌های چای کارخانه کاسته شده است. برای دیدن بنای اصلی ساختمان هوخ تیف که اکنون به نام شهید اسلامی تابلو خورده، باید از شیب کوه بالا رفت.
ساختمان این کارخانه چای اگرچه دستخوش تغییراتی در طول زمان شده، ولی هنوز هم زیباست. بنای چهارطبقه با دیوارهای سنگی در دامنه کوه و پنجره های متعدد و بلندی برای هواکشی برگ های چای در تمام طبقات و برجی که آسانسور قدیمی در وسط آن تعبیه شده است. آسانسوری که آلمانی ها احداث کردند تا برای حمل برگ های سبز چای به طبقه چهارم برای فراوری مرحله نخست آسان باشد. ساختمان اکنون به بخش خصوصی واگذار شده ولی از بقایای برگ‌های چای در میانه دستگاه‌های تخمیر، مالش، خشک کن و مه پاش و... می‌توان فهمید کارخانه هنوز فعال است.
به گفته یکی از محققان مرکز تحقیقات چای، ساختمان هوخ تیف در دوره پهلوی اول احداث شده است. « کوروش فلک رو» که با حوصله بخش‌های مختلف ساختمان را به ما نشان می‌دهد، می‌افزاید: این ساختمان در سال ۱۳۱۴ هجری شمسی و توسط یک شرکت آلمانی به نام هوخ تیف ساخته شد. ماشین آلات چای خشک کنی این کارخانه نیز آلمانی است و به‌ویژه دستگاه‌های مالش آن با همان آرم شرکت آلمانی هنوز کار می کند. برخی از دستگاه‌ها نیاز به تعمیر و یا جایگزینی داشت، که پس از چند سال وقفه، دوباره بروز شده است.
ورودی ساختمان بالابر بزرگی در وسط جانمایی شده است. راهنما توضیح می‌دهد؛ آسانسور قدیمی ساختمان است و هنوز هم کارایی دارد و در فصل برداشت و فرآوری چای، نقش حمل کننده برگ‌های سبز چای به طبقه آخر را دارد. در حال حاضر یک نوار نقاله در پشت ساختمان تعبیه شده و بخشی از حمل برگ سبز چای از طریق نوار نقاله صورت می‌گیرد. بازدید ما از آخرین طبقه صورت گرفته و به طبقه نخست می‌رسیم و در هر طبقه، فلک رو کار هر دستگاه را توضیح می‌دهد. در پایان بازدید و در نخستین طبقه، چای سبز، سیه روی می‌شود و با دستگاه‌های اتوماتیک، غربال و خاک‌گیری می‌شود و بسته به کیفیت و درجه، جدا و بسته بندی می‌گردد.
پشت ساختمان هوخ تیف، هنوز بخشی از باغ چای این کارخانه قدیمی باقی مانده است. اگرچه به وسعت گذشته نیست ولی این باغ، ذخیرگاه ژنی و محل پرورش و تکثیر گونه‌های مختلف چای است. فلک رو، رقم‌های مختلف چای و انواع گونه‌های کاشت شده نظیر آسامی، چینی و کامبوجی و... را نشان می‌دهد. نوع برگ‌های هرکدام از این ارقام با دیگری متفاوت است.
وی شیوه‌های تکثیر و پرورش چای (کاشت دانه و قلمه زنی) را هم توضیح می‌دهد. از همه جالب‌تر، رقمی به نام کاشف و لاهیج است. بوته‌هایی که تحقیق و تلاش برای تکثیر آن حدود ۲۰سال طول کشیده و حالا چای مناسب با اقلیم گیلان به نام پدر چای ایران یعنی کاشف نامگذاری شده است. فلک رو توضیح می دهد که در دیگر کشورها نظیر چین، از دانه چای، نوعی روغن خوراکی بدست می‌آید، ولی متاسفانه هنوز تکنولوژی استحصال روغن از دانه چای به ایران وارد نشده است.
وی گل‌های سفید و معطر بوته‌های چای را هم نشان می‌دهد و توضیح می‌دهد که در برخی از کشورهای تولید کننده چای از این گل‌های خوشبو در صنعت عطرسازی استفاده می‌شود. چرخ‌های کارخانه هوخ تیف با واگذاری به بخش خصوصی دوباره به گردش درآمده است و سفره بسیاری از کارگران این کارخانه سبز شده است. مرکز تحقیقات چای علاوه بر کشت و تکثیر ارقام مختلف چای، مشغول تحقیق و تولید فرآورده های جدیدی از چای است.
نظر شما