پایین بودن دستمزد علت اصلی مهاجرت پرستاران به خارج از کشور است

خبرگزاری شبستان- مشهد- مرضیه وحدت؛ هر فردی که تجربه یک بار بستری شدن در بیمارستان ها را داشته باشد به خوبی زحمات کادر درمان به ویژه پرستاران را به خاطر دارد، پرستارانی که گاهی همراه بیمار خود گریه می کنند و با به دست آوردن سلامتی بیمارشان خنده بر لبهایشان می آید. تا قبل از کرونا هیچ گاه تلاش این قشر آن گونه که باید دیده نشد اما به همه گیری کرونا و در خط مقدم قرار داشتن کادر درمان به ویژه پرستاران همه ما متوجه این موضوع شدیم که این قشر نقش مهمی در سلامتی تک تک افراد جامعه دارند. روز پرستار بهانه ای شد تا این خبرگزاری با «امیر رضا صالح مقدم» عضو هیئت علمی دانشکده پرستاری مامایی و مدیر پرستاری دانشگاه علوم پزشکی مشهد در خصوص پرستاران و مشکلات آنها گفتگویی داشته باشد که در ادامه می خوانید:

چه تعداد پرستار در بیمارستان های مشهد، مشغول به کار هستند و در چه تخصص هایی فعال هستند؟

در سطح تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد، بالغ بر 10 هزار کادر پرستاری اعم از پرسنل پرستاری اتاق عمل، هوشبری و کمک پرستاری داریم که به وظایف قانونی خود مشغول هستند، البته در سطح کشور حدود 250 هزار کادر پرستاری داریم که سهم دانشگاه علوم پزشکی مشهد بالغ بر 10 هزار نفر است.

کادر پرستاری یک گروه تحصیلکرده و آکادمیک دانشگاهی هستند که در مقاطع تحصیلی کارشناسی، پرستاری عمومی و کارشناسی ارشد و در حوزه های پرستاری داخلی جراحی، پرستاری اطفال، پرستاری سالمند، مدیریت پرستاری، بهداشت پرستاری، پرستاری بخش های ویژه و ان آی سیو خدمت تخصصی انجام می دهند و بالاترین مقطع تحصیلی پرستاری دوره «پی اچ دی» دکترای پرستاری است که بیشتر نقش تربیت اعضای هیئت علمی و گروه پژوهشگران حوزه پرستاری را برعهده دارند.

در دوران کرونا چند درصد از پرستاران ما به کرونا مبتلا شدند و چه تعداد در این راه جان خود را از دست دادند؟

در خلال دو سال گذشته و با بحران کرونا بخش زیادی از گروه پرستاری ما درگیر کمک به مردم و مراقبت از بیماران کرونا شدند و تقریبا حدود 60 درصد از جمعیت پرستاری ما به صورت مستقیم در بخش های کرونا، اورژانس، بخش های بستری و مراقبت ویژه و  آی سی یو مشغول خدمت بودند و به دلیل مواجه مستقیم خود با بیماران کرونایی تقریبا بیش از 50 درصد کارکنان پرستاری ما حداقل یک مرتبه خود به کرونا مبتلا شدند که بعضا با عوارض زیادی همراه بوده است.

متاسفانه در سطح دانشگاه علوم پزشکی مشهد 14 نفر از همکاران کادر پرستاری ما جان خود را از دست دادند که بر اساس قانون و با بررسی پرونده های این افراد تاکنون 6 نفر در ستاد ملی مدافعین سلامت به عنوان شهید پرستاری مدافع سلامت معرفی شدند و احتمال می دهیم 8 پرستار دیگر به این گروه اضافه شوند و این شمار بالای مبتلایان و جانباختگان پرستاران مدافع سلامت نشان از ایثار و فداکاری کادر پرستاری برای حفظ سلامت جامعه است.

دانشگاه علوم پزشکی به مناسبت روز پرستار چه برنامه هایی برای این روز در نظر گرفته است؟

از جمعه 19 آذر مصادف با سالروز ولادت حضرت زینب (س) روز گرامیداشت مقام پرستار، در سطح کشور به مدت یک هفته برنامه هایی به صورت نمادین برای پاسداشت زحمات گروه پرستاری اجرا می شود، روز یکشنبه 21 آذر پرستاران منتخب از سراسر کشور با مقام معظم رهبری و رئیس جمهوری دیدار خواهند داشت و از مشهد سه پرستار به این دیدار خواهند رفت.

روز دوشنبه 22 آذر در محل مجتمع سپید مراسم گرامیداشت روز پرستار در سطح دانشگاه برگزار و در آن مراسم از حدود 400 پرستار برگزیده گروههای مختلف پرستاری شامل پرستارانی که از نظر کیفیت ارائه خدمت به بیماران در سطح بالایی بودند، کارهای پژوهشی انجام دادند، ثبت اختراع داشتند و اعضای هیئت علمی دانشکده پرستاری، مدیران پرستاری و  قشرهای مختلفی که در حوزه پرستاری دخالت دارند، توسط مسئولین استانی و دانشگاهی مورد تقدیر قرار خواهند گرفت.

در همان روز از خانواده های شهدای مدافع سلامت پرستاری تجلیل می شود. همچنین دیدار با خانواده های شهدای پرستار مدافع سلامت در منازل و غبارروبی مرقد شهدای پرستاری مدافع سلامت از دیگر برنامه های دانشگاه علوم پزشکی مشهد در این هفته خواهد بود.

با توجه به اینکه پرستاران به عنوان خط مقدم در سلامت بیماران هستند اما از نظر حقوق دریافتی پایینی دارند، آیا در بحث حقوق پرستاران اقدامی صورت گرفته است؟

این یک مشکل کشوری است و مربوط به دانشگاه علوم پزشکی مشهد نیست ما معتقدیم پرستاری یک شغل کاملا سخت، حرفه ای و تخصصی هست و حقوق آنها باید با کارمندعادی متفاوت باشد، قوانینی وجود دارد مانند قانون تعرفه گذاری خدمات پرستاری و یا خدمات فوق العاده خاص به پرستاران ولی هنوز اجرایی نشده است. پیگیری در سطح وزارت خانه و نهاد ریاست جمهوری صورت گرفته است و امیدارم امسال این درخواست ها جامه عمل پوشانده شود به خصوص اینکه تعداد کادر پرستاری ما با نیاز استاندارد فاصله دارد.

در حال حاضر ما چه تعداد کمبود پرستار داریم؟

براساس قوانین کشوری نرم تعداد پرستار به تخت بیمار، باید ضریب یک ممیز 8 را داشته باشد اما الان حداکثر ضریب ما بین 9 دهم تا یک است یعنی تقریبا برابر با کادر پرستاری ، تخت داریم و این کمبود است تا به استاندار وزارت بهداشت برسیم. نرم بین الملی و جهانی 4 تا 5 است یعنی به ازای هر تخت 4 تا 5 پرستار در شیفت های مختلف فعال هستند در حالیکه ما نسبت به نرم بین الملی خیلی فقیر هستیم.

این نشان می دهد ما  کار بیشتر و اضافه کار نسبتا اجباری از پرسنل می گیریم و با این کار سخت و طاقت فرسایی که پرستاران دارند خستگی بیشتری را به آنها تحمیل می کنیم به خصوص که در این دو سال گذشته که کار با بیماران کرونا استرس، درگیری خود پرسنل و خانواده هایشان و پوشش ها و حفاظت های سنگینی که باید همراه داشته باشند، به خستگی، اضطراب و فرسودگی شغلی پرستاران کمک بیشتری کرده است.

به نظر می رسد ما باید یک حمایت عالمانه  قویتری برای این گروه داشته باشیم تا خروجی با کیفیت خدمات آنها منجر به توسعه و ارتقای سلامت جامعه شود. در بسیاری از کشورهای توسعه یافته قانون اجازه نمی دهد پرستاران دو شیفت کار کنند و یا اضافه کار داشته باشند تا به لحاظ روحی آرام باشند و کیفیت کار بالا برود.

متاسفانه گاهی پرستاران ما به دلیل نیاز مالی دو شیفت پشت سرهم هم یعنی 12 ساعت در 24 ساعت کار می کنند و این خستگی و فرسودگی می آورد. گاهی گلایه می شود پرستاران خسته، کم حوصله و عصبی هستند در حالی که مکانیزم پیدایش این رفتار برمی گردد به اینکه ما نتوانستیم یک سازماندهی به لحاظ تعداد و فراغت انجام دهیم. در برخی کشورها پرسنل باید اجبارا به مرخصی تفریحی بروند اما پرستاران ما گاها به دلیل نیاز سازمانی نمی توانند از مرخصی خود استفاده کنند.

در خصوص مشکلات پرستاران شرکتی در بحث حقوق و مزایا و دیگر مشکلات آنها توضیح بفرمایید و آیا اقدامی انجام شده است؟

یکی از مشکلات دیگر ما در سطح کشور تنوع نوع بکار گیری پرسنل است، ما در گروه پرستاری در یک بخش 5 پرستار با انواع مختلف بکارگیری رسمی، پیمانی، شرکتی و نیری طرحی هستیم، همه اینها یک کار واحد انجام می دهند اما دستمزدهای متفاوت می گیرند و گاهی تا دوبرابر دستمزدها با یکدیگر متفاوت است که موجب احساس عدم امنیت شغلی آنها می شود و این قطعا روی تمرکز و کیفیت عملکرد آنها تاثیر می گذارد.

در حال حاضر تاکنون 600 پرستار ما در دانشگاه علوم پزشکی مشهد به صورت شرکتی بکار گیری شده اند.

آماری از تعداد پرستارانی که به دیگر کشورها مهاجرت کردند وجود دارد؟ به نظر شما علت این مهاجرت که رو به افزایش است، چیست؟

آماری ندارم ولی متاسفانه این انگیزه، روحیه و استقبال  کنجکاوی برای مهاجرت وجود دارد به خصوص اینکه پرستاران جوان و نخبه مهاجرت می کنند، همان طور که می دانید لازمه مهاجرت تسلط بر زبان انگلیسی، قبولی در امتحان «آر ان» تخصصی پرستاری بین المللی است و هر فردی که در این آزمون قبول شود، کاملا پرهوش است و مهاجرین ما در واقع این گروه نخبگان پرستاری هستند.

این واقعیت به این دلیل که در کشور مقصد فرصت های کاری توام با آرامش و رفاه اجتماعی و گاه درآمدهایی حداقل صد برابر حقوقی که ما در ایران به آنها پرداخت می کنیم، وجود دارد. پرستار در آنجا با سه سال خدمت، برابر با 30 سال خدمت در ایران دستمزد دریافت می کند و این موضوع همان گونه که در گروه پزشکان وجود دارد در گروه پرستاران نیز وجود دارد.